Zbekiston respublikasi

 
2.1.12-rasm. RDB tizimining boshqarish oqimlari 
Asosiy tayanch so`z va iboralar 
Yig`ish operatsiyalari; robotlashtirilgan texnologik tizim; yig`uvchi robototexnik 
komplekslar; moslashuvchan ishlab chiqarish tizimlari; raqamli dasturli 
boshqariladigan stanoklar 
 
Asosiy tayanch tushunchalar 
*
MTlarning rivojlanishi natijasida SRlarning asosiy texnologik jarayonlarda 
qo`llash ulushi ham ortib bormoqda. Bunda kapital xarajat ko`proq bo`lsa ham, 
baribir ishchi o`rinlari bo`shalishi va ish sifatining oshishi natijasida samaradorlik 

---

74 
oshadi. Bundan tashqari, inson uchun zararli bo`lgan operatsiyalarni (bo`yash, 
payvandlash va h.k.) larni, hamda monoton operatsiyalarni (konveyerda yig`ish 
jarayoni) MT bajarishi natijasida ijtimoiy samaraga erishiladi. 
* 
Sanoatda qo`llaniladilan mexatronik qurilmalarni moslashuvchan ishlab 
chiqarish tizimlari asosi deb qarash mumkin. Moslashuvchan ishlab chiqarishni 
quyidagicha tushunish mumkin: texnologik tizimni tez va uncha ko`p mehnat va 
boshqa xarajatlar talab qilmasdan yangi yoki modernizatsiyalangan mahsulot ishlab 
chiqarish uchun yoki yangi texnologik jarayonlarni amalga oshirish uchun qayta 
tashkil etish xususiyati tushuniladi. 
* Dasturlar orqali boshqaraladigan o`lchov moslamalari qayta aloqa 
vazifasini bajaradi, bunda moslamalar texnologik jarayondan chiquvchi o`lchov 
natijalarini sifat nazorati talablariga mos holda jarayonni muvofiqlashtirish uchun 
qayta yuboradi. 
* Raqamli dasturli boshqariladigan stanoklar tipik mexatron tizimlar 
hisoblanadi. Ular metalldan, yog`ochdan, plastmassadan ishlangan mahsulotlarga 
mexanik ishlov berish uchun ishlatiladi. Harakat modullari ishini dastlab dastur 
yuklangan stanokning raqamli sistemasi boshqaradi.