Zbekiston respublikasi

 
2.3.6-rasm. Ultratovushli datchiklarni o`rnatish sxemasi 
Xavfsizlik va avariya holatini yo`qotish maqsadida haydovchi xoxlagan 
vaqtida parkovkalashni o`z qo`liga olish imkoniyatiga ega. Lekin oxirgi yillardagi 
ko`plab testlar bu tizimni ishonchli ekanligini ko`rsatdi. Bu tizimlar xavfsiz va 
ishlatish uchun qulaydir.
Keyingi qadam – avtomobilni butunlay avtonom boshqarish sistemasiga 
o`tish. 2015 yil kuzida 
Tesla
kompaniyasi 
Autopilot
dasturiy ta`minotini yaratdi. Bu 
butunlay pilotsiz harakatlanish bo`lmasdan, balki rivojlangan kruiz-kontroldir 
(adaptiv kruiz-kontrol ). Bunday ishlarni 
Volvo S90 Pilot Assist
sistemasi bilan va 
E-klassdagi yangi 
Mercedes Drive Pilot
jihozi bilan birga bajardi. 
Avtomobilni boshqarish uchun har tomonga qarab turuvchi ko`proq “ko`rish 
organlari” – radarlar va datchiklar kerak bo`ladi. Bu asboblardan kelayotgan 

---

102 
ma`lumotlarni “sun`iy intellekt” qabul qilib, harakat yo`lidagi barcha ob`ektlarni, 
yo`l chiziqlarini, burilishlarni, yo`l belgilarni “ko`ra oladi”, va bu ma`lumotlar 
asosida elektronika yo`l marshruti va rejimlarini belgilaydi hamda ularni bajarish 
uchun ijro mexanizimlariga buyruq beradi (2.3.7-rasm).
2.3.7-rasm. Avtomatik parkovkalash sxemalari 
Xo`sh avtomobilda ideal holatda qancha “ko`rish organlari” bo`lishi kerak? 
Eng rivojlangan tizim hozircha 
Tesla 
avtomobillarida mavjud (2.3.8 -rasm). Unda 
aylana bo`yicha ko`rish uchun 8 ta videokamera (uchtasi oldinga qaraydi: asosiysi 
mashinadan 150 m masofani ko`radi, ikkinchisi – 250 m ni va uchinchisi katta 
burchakni ko`radigan kamera 60 m ni ko`ra oladi). Yon va orqa tomonlarda yana 5 
ta kamera joylashgan. Bundan tashqari 160 m masofani ko`ra biladigan asosiy radar 
va mashina atrofi bo`yicha joylashgan 12 ta ultratovushli datchiklar bor. 
2.3.9-rasmda “
Bosh
” firmasining