13.3. Guruh va shaxs: psixologik o’zaro moslik
Guruh hayoti va undagi a’zolarning o’zlarini yaxshi his qilishlari ko’p jihatdan ularning hamkorlikda ishlay olishlari va bir-birlariga ijobiy munosabatda bo’la olishlariga bog’liq. Bu hodisani tushuntirish uchun fanda psixologik moslik tushunchasi mavjud. Psixologik moslik deganda, guruh a’zolari sifatlari va qarashlarining aynanligi emas, balki ular ayrim sifatlarining mos kelishi, qolganlarining kerak bo’lsa, tafovut qilishi nazarda tutiladi. Moslikning mezoni sifatida rus olimi N.Obozov quyidagilarni ajratadi:
51-rasm. N.Obozov tomonidan taklif etilgan shaxslararo moslik mezonlari klassifikasiyasi
Bundan tashqari, fanda asosan ikki xil o’zaro moslik farqlanadi: psixofiziologik va ijtimoiy psixologik. Birinchi holatda faoliyat jarayonida odamlarning bir xil va mos tarzda harakat qila olishlari, reaksiyalar mosligi, ish ritmi va tezligidagi uyg’unliklar nazarda tutilsa, ikkinchisida ijtimoiy xulqdagi moslik - ustanovkalar birligi, ehtiyoj va qiziqishlar, qarashlardagi monandlik, yo’nalishlar birligi nazarda tutiladi. Birinchi xil moslik ko’proq konveyer usulida ishlanadigan sanoat korxonalari xodimlarida samarali bo’lsa, bu oliygoh o’qituvchilari, ijodiy kasb egalarida iloji yo’q va bo’lishi mumkin emas, ularda ko’proq ijtimoiy psixologik moslikning ahamiyati kattadir.
O’tkazilgan tadqiqotlar psixologik moslikning ko’plab qirralari bo’lishi mumkinligini isbot qildi. Asosan shuni unutmaslik kerakki, qaysi faoliyat va uning maqsadi odamlarni birlashtirgan bo’lsa, o’sha maqsadni idrok qilish va birgalikda anglash istagida uyg’unlikning bo’lishi katta tarbiyaviy ahamiyatga ega bo’ladi.
Dostları ilə paylaş: |