Ўзбекистон республикаси


Kichik guruhlardagi dinamik jarayonlar



Yüklə 1,89 Mb.
səhifə217/293
tarix02.01.2022
ölçüsü1,89 Mb.
#42734
1   ...   213   214   215   216   217   218   219   220   ...   293
Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti (1)

Kichik guruhlardagi dinamik jarayonlar
Ma’lumki, guruhda to’plangan kishilar o’rtasida doimiy muloqot va munosabatlar mavjud bo’ladiki, ularning mazmuni va yo’nalishiga ko’ra, o’ziga xos ijtimoiy-psixologik muhit shakllanadi. Bu muhit guruhning taraqqiyotini ham, undagi turli jarayonlarni ham belgilaydi. Guruhning dinamik jarayonlari deganda avvalo uning shakllanish jarayoni, liderlik va guruhda turli qarorlarni qabul qilish jarayoni, guruhning har bir shaxsga ta’siri kabilar tushuniladi.

Guruhning shakllanishi, uning paydo bo’lishi haqida gapiriladigan bo’lsa, avvalo shuni ta’kidlash lozimki, guruh jamiyat ehtiyojlari va ijtimoiy talablar asosida paydo bo’ladi. Masalan, sinf jamoasi doimo bolalarning rivojlanishi va ularning maktablarda ta’lim olishlari kerakligi uchun, talabalar guruhi ham shunga o’xshash oliy ma’lumotli shaxslar kerak bo’lganligi uchun paydo bo’ladi va hokazo. Lekin bu masalaning ijtimoiy tomoni. Uning sof psixologik tomoni ham borki, u odamlarning nima uchun jamoalarda ishlashi, odamlar ichida bo’lishi bilan bog’liq. Chunki har bir normal insonda muloqotga bo’lgan ehtiyoj hamda turli hayotiy vaziyatlarda o’zini ijtimoiy himoyada sezish ehtiyoji borki, bu narsa turli kichik jamoalarda ularning bo’lishini taqozo qiladi. Lekin guruhga a’zo bo’lish bilan birgalikda har bir individ qator guruhiy jarayonlarning guvohi bo’ladi.

Har bir guruh o’ziga xos psixologik tizimga ham ega. Uni tashkil etuvchi elementlar nisbatan barqaror bo’lib, ular guruh a’zolari xulq-atvorini muvofiqlashtirib turadi. Avvalo guruhning missiyasini ajratish kerak. Missiya – odamlarni jamoa mehnati atrofida uyushtirib, birlashtiruvchi psixologik elementdir. Masalan, barcha talabalarning maqsadi – o’qish, professoinal malaka orttirib, mutaxssis bo’lib yetishish.

Guruhning avtonomligi darajasi ham ma’lum ahamiyatga ega omil, chunki har bir a’zo umumiy maqsad asosida birlashgan bo’lsa ham, ularning har birining o’z burch va vazifalari bor va shu nuqtai nazardan har odam o’z imkoniyatlarini o’zicha ishga solib, o’zaro munosabatlarga sabab bo’ladi.

Guruhning psixologik tizimga ta’sir etuvchi omillarga yana ularning jinsiy, yosh jihatdan, ma’lumoti va malakasi nuqtai nazaridan farq qiluvchi, uyg’unlikni tashkil etuvchi omillar ham kiradi.

Guruhning uyushganligi ham dinamik ko’rsatgichlardan bo’lib, shu nuqtai nazardan har bir guruh bir-biridan farq qiladi. Masalan, odamlar hamkorlikda bajarayotgan ishning qiziqarli va hamma uchun manfaatli ekanligi, guruh normalarining a’zolar tomonidan umuman olganda qabul qilinishi, qadriyatlar tizimini tasavvur qilishdagi fikrlar mosligi uyushqoqlikning mezonlaridir.

Guruhning tizimi yana uning katta-kichikligiga ham bog’liq. Masalan, 5-10 kishidan iborat guruhdagi munosabatlar yaxshiroq, uyg’unroq va faoliyat samaraliroq hisoblanadi. Chunki bunday guruhlarda norasmiy muloqot uchun ma’qul sharoit mavjud bo’ladi. Bunday guruhlarda «guruhbozlik» degan illat ham bo’lmaydi. Guruhning hajmi ortib borgan sari ularda rasmiyatchilik, rasmiy yuzaki munosabatlar ko’payadi va bu odamlar o’rtasidagi insoniy munosabatlarda o’z aksini topadi.

Guruhlardagi liderlik va umumiy qarorlarga kelish ham dinamik jarayonlarga kiradi.


Yüklə 1,89 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   213   214   215   216   217   218   219   220   ...   293




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin