Òzbeksitan respublikasi pàn hàm innovatsiyalar ministrligi berdaq atindaği qaraqalpaq màmleketlik universiteti

4NН_3(б)Q5О_2(г0=4NО_(г)Q6Н₂О_(б)QQ (1)

Bir texnologiyalıq qurılmada bunday kontakt apparatınan ekige bolıp, hár birin diametri 2, 2 metrge teń bolıp tabıladı. Kontakt apparatı ishinde ústpe-úst qoyılǵan 12 ta, tiykarlanıp plastikadan jasalǵan, tor jaylastırılǵan. Temperatura 1200 K (930 oS) átirapında ammiakni tolıq oksidleniw dárejesi 96% ge shekem eriwiladi. Payda bolǵan nitroza gazları sol kontakt apparatınıń dawamı retinde onı tómengi bólegine jaylastırılǵan qazan –paydalanǵishqa jiberiledi. Onda nitroza gazları ıssılıǵı esabine basımı 1, 7 MPa, temperaturanı 500 K bolǵan puw alınadı. Keyininen nitroza gazları oksidleytuǵın apparatǵa beredi. Onda azot monooksidi nitroza gazı quramındaǵı kislorod menen reaksiyaǵa aralasıp, azot dioksi NO₂ ni payda etedi:

2NО_(г)QО_2(г)=2NО_2(г)QQ (а)

Bul ekzotermik reaksiya esabına nitroza gazları jáne de isiydi. Sol munasábet menen, nitroza gazların sawıpıw maqsetinde, nitroza gazları hawanı qizdırıw hám sholanlarǵa jiberiledi, hám olarda 320 Kgacha sawıpıladı. Bul waqıtta nitroza gazları quramındaǵı bug'ning tiykarǵı bólegi kondensatsiyalanib, suyıqlıqqa ótedi. Bul waqıtta bólekan konsentraciya 40% bolǵan nitrit kislotası da payda boladı :

3NО_2(г)QН₂О_(с)=2НNО_3(с)QNО_(г)QQ

Keyin nitroza gazları separatorga jiberiledi. Onda payda bolǵan kondensat nitroza gazınan ajratıladı. Azot oksidleri derlik tolıq nitrit kislotasına aylanıwına erisiw ushın nitroza gazları absorbsion minardıń tómengi bólegine jiberiledi. Bul minardıń tóbe bóleginen bolsa texnologiyalıq suw beriledi. Separatordan shıǵıp atırǵan kondensat, yaǵnıy 40% lik nitrit kislota eritpesi absorbsion minardıń ortarog'ida jaylasqan, shama menen 47% li nitrit kislotası payda bolatuǵın liqobga (tabaqǵa ) jiberiledi. Reaksiya geterogen bolǵanı azot oksidleri menen suwdı ushırasıw maydanın asırıwǵa erisiw ushın absorbsion minar ishinde 50 ta tursimon liqobga qollanıladı. To'rning diametri 2 mm, absorbsion minar diametri 3, 2 m, biyikligi bolsa 44 m ni quraydı. Azot oksidlerinıń absorbsiyalanıw dárejesi 99 -99, 5% ni quraydı. Nátiyjede konsentraciyası 56 -60% bolǵan nitrit kislotası alınadı. Bul payda bolǵan nitrit kislotası úrlew minarı ǵa jiberiledi. Onda 0, 73 Mpagacha qısılǵan 400 K temperatura daǵı atmosfera hawası menen puflanib, nitrit kislotası quramındaǵı aslamsha fizikalıq absorbsiyalangan NO₂ gazlari kislota quramınan chiqazib taslanadı. Tazalanǵan bul nitrit kislotası telekke, azot oksidleri bolsa absorbsion minardıń orta bólegine jiberiledi. Absorbsion minardıń tag bóleginen de 400 temperatura daǵı qısılǵan hawa berip turıladı, nitroza gazlarınan paydalanıw dárejesin asırıwǵa erisiw ushın. Reaksiyaǵa kirisiwaolmay qalǵan nitroza gazları absorbsion minardan aralastırgichga jiberiledi. Onda turbokompressordan kiyatırǵan sikilgan hawanıń úshten bir bólegi, keyin tábiyiy gaz menen aralasıp, reaktorga jiberiledi. Onda tábiyiy gaz hawa daǵı kislorod menen ekzotermik reaksiyaǵa kirisedi: