Ózbekstan respublikasí joqarí HÁm orta arnawlí bilimlendiriw ministrligi nawayí MÁmleketlik kánshilik hám texnologiyalar universiteti janíndaǵÍ NÓkis kánshilik institutí ulíwma texnika fakulteti

Informaciya sistemalarınıń tiykarǵı waziypası
Búgingi kúnde mámleketimizde jańa jáhán informacion-ta'lim ortalıǵına integrallasıwǵa jóneltirilgen tálim sisteması júzege keliw etilip atır. Bul tálim procesin shólkemlestiriwde zamanagóy texnikalıq múmkinshiliklerge juwap beretuǵın sezilerli ózgerisler menen gúzetilip atır. Zamanagóy informaciya texnologiyalarınıń bilimlendiriw tarawına kirip keliwi tálim usılları hám oqıtıw procesin jańasha jantasıw tiykarında shólkemlestiriw formaların sapalı túrde qolaylashtirib, ózgertiw imkaniyatın berip atır. Informacion-kommunikaciya texnologiyaları tálim sistemasın modernizaciyalastırıw procesiniń eń zárúrli bólegi bolıp tabıladı. AKT — bul túrli texnikalıq hám programmalıq qurılmalar menen informaciyaǵa qayta islew usılları bolıp tabıladı. Ol birinshi náwbette, zárúr programmalıq támiynatqa iye bolǵan kompyuterler hám maǵlıwmatlar jaylastırılǵan telekommunikatsiya quralları bolıp tabıladı.
1997-jıl 29 -avgustda qabıl etilgen Ózbekstan Respublikası «Tálim tuwrısındaǵı» Nızamınıń 1-statyasında puqaralarǵa tálim, tárbiya beriw, kásip-óner úyretiwdiń huqıqıy tiykarları belgilep berildi hám de hár kimning bilim alıw sıyaqlı konstituciyalıq huqıqın támiyinlewge qaratılǵanlıǵı aytıp ótildi. Házirgi dáwir tálim basqıshınıń jańa talaplarına mútajlik joqarılıǵın kórsetip atır. Bunda aralıqtan oqıtıw texnologiyaların tálim processinde qóllaw jáne onı basqarıw da zárúrli orın tutadı. Buǵan baylanıslı, Respublikamızda qatar aktual jumıslar alıp barılmaqta.
2012-jıldan baslap Ózbekstan Respublikası barlıq joqarı tálim mákemeleri (OTM) ortasında birden-bir videokonferensiya tálim texnologiyası ámelge asırıldı hám házirgi kúnde buǵan baylanıslı elektron tálimge úlken itibar qaratılıp atır. Bunda OTM'larga jańa múmkinshilikler hám keleshekler ashıp beriw boyınsha rejeli jumıslar ámelge asırılıp atır. Mısalı, aymaqlardaǵı kadrlar mamanlıǵın aralıqtan basqarıw buǵan mısal bóle aladı. Elektron yamasa aralıqtan oqıtıwdıń jańa basqıshında tekǵana informaciya texnologiyaların qóllaw, bálki elektron forma daǵı tálim dáreklerin menen támiyinlewdi názerde tutıladı.
“Ózbekenergo” AJda Informaciya kommunikatsiya texnologiyalardı engiziwdi sapa tárepinen jańa dárejege kóteriw ushın keń kólemli jumıslar alıp barılmaqta. Atap aytqanda, Mámleketimiz basshısınıń 2018 jıl 23 oktyabr degi sheshimine muwapıq, ótken jıl 30 noyabrde Tashkent qalasında Qubla Kareyanıń «KT Corporation» kompaniyası menen elektr energiyasın esapqa alıw hám baqlawdıń avtomatlastırılgan “Ózbekenergo” AJda Informaciya kommunikatsiya texnologiyalardı engiziwdi sapa tárepinen jańa dárejege kóteriw ushın keń kólemli jumıslar alıp barılmaqta. Atap aytqanda, Mámleketimiz basshısınıń 2018 jıl 23 oktyabr degi sheshimine muwapıq, ótken jıl 30 noyabrde Tashkent qalasında Qubla Kareyanıń «KT Corporation» kompaniyası menen elektr energiyasın esapqa alıw hám baqlawdıń avtomatlastırılgan sistemanı, SCADA - avtomatlastırılgan dispetcherlik sisteması hám de informaciya basqarıw sistemaları (ERP) basqarılatuǵın birden-bir respublika maǵlıwmatlardı qayta islew orayın shólkemlestiriw tuwrısında pitim imzolangan edi. Bul Orayda jetekshi óndiriwshilerdiń eń zamanagóy úskenelerinen paydalanıw názerde tutılǵan. Házirde elektr energiyasın islep shıǵarıw, tasıw hám bólistiriw boyınsha energetika sistemasınıń barlıq kárxanaların, atap aytqanda, barlıq elektr energiyası qarıydarların óz ishine alatuǵın elektr energiyasın esapqa alıw hám baqlawdıń avtomatlastırılgan sistemasın, sonıń menen birge, SCADA - avtomatlastırılgan dispetcherlik sistemasın engiziw boyınsha jumısları baslandı. Elektr energiyasın esapqa alıw hám baqlawdıń avtomatlastırılgan sisteması joybarınıń 1 basqıshı (Buxara, Jizzaq hám Samarqand wálayatı ) de ámelge asırıw dawamında Aziya rawajlanıw bankiniń ekonomika etilgen qarjları esabınan shólkemlestiriledi hám 2019 jıl 1 sentyabrge shekem jumısqa túsiriliwi mólsherlengen. Bunnan tısqarı, SCADA - avtomatlastırılgan dispetcherlik basqarıwı sistemasın jaratıwdı finanslıq támiynlew máselelerin sheshiw maqsetinde usı jıldıń 11 yanvar kúni “Eximbank”ning Seuldagi bas ofisinde “Ózbekenergo” AJ basqarıwı baslıǵı orınbasarı Jáhángir Obidjonov hám “Eximbank” direktorı von Suk Xa ortasında ushırasıw bolıp ótti. Jıynalıs juwmaǵında tiyisli izertlewler ótkeriw hám joqarı maman shet el máslahátshiler járdeminde joybardıń texnikalıq-ekonomikalıq tiykarın tayarlaw ushın grant ajıratıw tuwrısında shártlesiwge erisildi. Bul joybardıń texnikalıq-ekonomikalıq hasası maqullanganidan keyin, “Eximbank” joybarǵa 20 jıl múddetke jeńillikli kredit ajratadı. Itibarlı tárepi, SCADA - avtomatlastırılgan dispetcherlik basqarıwı sistemasınıń engiziliwi elektr qurılmaları jumıs rejiminiń optimallashtirilishi hám insan faktorı sebepli júz beretuǵın avarıyalıq óshishlar aldı alınıwı arqalı qarıydarlardıń elektr energiyası menen támiyinlew isenimliligin asırıwǵa járdem beredi.