Ózbekstan respublikasi joqari tálim, PÁn hám innovatsiyalar ministrligi berdaq atindaǵi qaraqalpaq mámleket unversiteti

Shaxslararo qarama-qarsılıqlar
Shaxslararo konflikt túsinigi
Shaxslararo qarama-qarsılıqlar - bul adamlardıń social hám psixologiyalıq óz-ara tásiri processinde ortasındaǵı qarama-qarsılıqlar. Bunday dawlardıń sebepleri -de social -psixologiyalıq, da jeke, tiykarınan psixologiyalıq. Birinshisine tómendegiler kiredi: shaxslararo baylanıs processinde maǵlıwmatlardıń joǵalıp ketiwi hám aynıwı, eki kisiniń roliniń teń salmaqlılıqsız óz-ara tásiri, bir-biriniń iskerligi hám ózligin bahalaw usıllarındaǵı ayırmashılıqlar hám basqalar, shaxslararo munasábetlerdiń keskinligi, húkimetke umtılıw, psixologiyalıq saykes emeslik.
Shaxslararo konfliktlerdiń qásiyetleri
Oramizda turmıslarında qandayda bir kelspewshilikda qatnaspaǵanlar derlik joq. Geyde adamdıń ózi kelspewshilikdıń baslamashılarına aylanadı hám geyde ol qápelimdede ózi ushın hám hátte óz qálewine qarsı kimdir menen qarama-qarsılıqǵa túsedi.
Kóbinese jaǵdaylar adamdı basqa adamlar ortasında kelip shıqqan kelspewshilikǵa tartıwǵa májbúr etedi hám ol óz qálewine kóre bahslashayotgan táreplerdiń arbitri yamasa jarawtiruvchisi yamasa olardan birewiniń qorǵawshısı retinde háreket etiwi kerek. olardı, eger, itimal, ol men na birin, na basqasın qálemeymen.
Bunday barlıq jaǵdaylarda bir-birine baylanısqan eki tárepti kóriwińiz múmkin... Birinshisi, konflikttiń mazmunıy tárepi, yaǵnıy daw predmeti, másele, kelispewshilikti keltirip shıǵaratuǵın másele. Ekinshisi - konflikttiń psixologiyalıq tárepi, onıń qatnasıwshılarınıń jeke qásiyetleri, olardıń jeke munasábetleri, konflikt sebeplerine, onıń barıwına hám bir-birine bolǵan sezimiy reakciyaları menen baylanıslı. Bul ekinshi tárep shaxslararo qarama-qarsılıqlardıń ayriqsha ózgesheligi - social, siyasiy hám taǵı basqa konfliktlerden ayrıqsha bolıp esaplanıw.
Bunday dúgilisiwde adamlar bir-birine tuwrıdan-tuwrı, júzbe-júz turıwadı. Usınıń menen birge, olar keskinlikti rawajlantiradilar hám saqlaydilar. Olar konfliktke shaxs retinde tartinadilar, ol jaǵdayda ózleriniń xarakteri, qábiletleri, basqa individual qásiyetleri hám qásiyetlerin kórsetediler. Adamlardıń mútajlikleri, maqsetleri hám qádiriyatları dawlarda kórinetuǵın boladı ; olardıń motivları, munasábeti hám qızıǵıwshılıqları ; sezimler, shıdamlılıq hám aqıl.
Shaxslararo dawlar ayriqsha ayrıqshalıqlarǵa iye bolıp, olar tómendegilerden ibarat :
1. Shaxslararo konfliktlerde adamlardıń keriligi tikkeley bulmanda hám házir, olardıń jeke motivlarınıń dúgilisiwi tiykarında júz boladı. Raxipler júzbe-júz keliwedi.
2. Shaxslararo qarama-qarsılıqlarda málim sebeplerdiń pútkil spektri kórinetuǵın boladı : ulıwma hám menshikli, ob'ektiv hám sub'ektiv.
3. Konfliktli óz-ara tásir sub'ektleri ushın shaxslararo konfliktler xarakterlerdi, temperamentlarni, qábiletlerdiń kórinetuǵın bolıwın, aqıl -ziyreklikin, erk-ıqrarın hám basqa individual psixologiyalıq ayrıqshalıqlardı sınap kóriw ushın ayriqsha " sınaq maydanshası" esaplanadı.
4. Shaxslararo konfliktler joqarı emotsionallik hám qarama-qarsılıqlı sub'ektler ortasındaǵı munasábetlerdiń derlik barlıq táreplerin qamtıp alıw menen xarakterlenedi.
5. Shaxslararo dawlar tekǵana qarama-qarsılıqlı táreplerdiń, bálki olar menen tikkeley rásmiy yamasa shaxslararo munasábetler menen baylanıslı bolǵan adamlardıń máplerine de tásir etedi.
Shaxslararo konfliktler, joqarıda belgilengeni sıyaqlı, insan munasábetleriniń barlıq tarawların óz ishine aladı.
Shaxslararo dawlardı basqarıw eki tárepte kórip shıǵilıwı múmkin - ishki hám sırtqı. Ishki tárep texnologiyalardan paydalanıwdı názerde tutadı nátiyjeli baylanıs konflikt degi ratsional minez-qulıq. Sırtqı tárepi baslıq (baslıq ) yamasa basqa basqarıw sub'ektiniń arnawlı bir konfliktke salıstırǵanda basqarıw iskerligin sáwlelendiredi.
Shaxslararo konfliktlerdi basqarıw processinde olardıń kelip shıǵıw sebepleri hám faktorların, sonıń menen birge, konfliktlesip atırǵan táreplerdiń konfliktge shekem bolǵan shaxslararo munasábetleriniń xarakterin, olardıń óz-ara muńlaslıq hám antipatiyalarini esapqa alıw zárúrli áhmiyetke iye.
Shaxslararo dúgilisiwde hár bir tárep óz pikirin qorǵawǵa, bir-birine nadurıs ekenligin tastıyıqlawǵa ıntıladı, adamlar bir-birin ayıplaw, bir-birine hújim qılıw, awızsha aqıret etiw hám aqıret etiw hám taǵı basqa. Bunday minez-qulqlar konflikt sub'ektlerinde ótkir unamsız sezimiy tájiriybelerdi keltirip shıǵaradı, bul qatnasıwshılardıń óz-ara tásirin kúshaytadı hám olardı ekstremal háreketlerge odaydı. Kelspewshiliklı jaǵdaylarda sezim-sezimlerińizdi basqarıw qıyın boladı. Onıń kóplegen qatnasıwshıları, kelspewshilik hal etilgennen keyin, uzaq waqıt dawamında unamsız sezim qılıwadı.
Shaxslararo qarama-qarsılıq adamlar ortasındaǵı ámeldegi óz-ara munasábetler sistemasında shártlesiw joq ekenligin kórsetedi. Olardıń keri pikirleri, qızıǵıwshılıqları, kózqarasları, birdey máselelerge qarawları ámeldegi bolıp, olar munasábetlerdiń tiyisli basqıshında normal óz-ara munasábetlerdi buzadı, eger táreplerden biri basqasına zálel etkazadigan maqsetli háreket ete baslasa hám ol óz gezeginde, bul minez-qulqları onıń máplerine hújim etiwin túsinedi hám ósh aladı.
Bul jaǵday kóbinese onı sheshiw quralı retinde kelspewshilikǵa alıp keledi. Kelspewshilikdıń tolıq hal etiliwi keri tárepler birgelikte, onı keltirip shıǵarǵan sebeplerdi kózaba joq etkende ámelge asıriladı. Eger qarama-qarsılıq táreplerden birewiniń jeńisi menen hal etilse, bunday jaǵday waqtınshalıq bolıp shıǵadı hám qarama-qarsılıq qolay sharayatlarda ózin qanday da kóriniste kórinetuǵın etedi.