Ózbekstanda shomonlikdin’ zamanagóy kórinisleri Reje: Kirisiw

Evrey dástúrleri hám bayramları.
Evreyler ózleriniń Yahvega salıstırǵanda sadıq ekenliklerin tastıyıqlaw ushın bir neshe úrp-ádetlerdi atqarıw etediler. Olar jıllıq hám kúnlik sıyınıwlardan, bayramlardan, dástúrlerden ibarat. Sıyınıw úyde da sinagogada da birdey alıp barıladı. Evreyler sinagogasinin’ arqa tárepinde Toranin’ nusqaları saqlanatuǵın sandıq hám Ravvin ushın minbar qoyılǵan. Áyeller er adamlardan bólek sıyınıw qıladı.
Sinagogada sıyınıw qor formasında alıp barıladı. Jańa tuwǵan ul balalar segizinshi kúni súnnet etiledi. Evreylikte bir neshe tur azıq-túlikler, tiykarlanıp cho'chqa, qoyan, qosayaq tıshqan, túye, pútin tuyaqlılar, óliksexo'r qus sıyaqlı birpara haywan góshini eyish qadaǵan etiledi.
Evreylerdiń jıllıq bayramları ishinde eń itibarlisi Peysax (Pasxa) bayramı bolıp tabıladı. Bul bayram xristianlardin’ pasxasidan ayrıqsha bolıp esaplanıw, evreylerdiń Egipet degi qullikdan qutılıp shıqqanları munasábeti menen bayramlanadı. Áyyemgi evreylerde Pasxa dep qózishaq góshi hám vinodan ibarat keshki awqatqa aytılǵan. Quday Egipet degi evrey bolmaǵan gódeklerdi qirib taslawǵa qarar etkende olar óz úyleriniń bosaǵaın sol qanı menen bo'yab ózlerin evrey ekenliklerin bildirgenler.
Evreyler pasxa bayramınan keyingi jeti kún dawamında duzsız, qamır tırıssız patir - masa yeydilar. Masani jew menen hár bir evrey Muso basshılıǵındaǵı óz áke-babalarınıń shetn qıyınshılıqların sezim etedi. Bul bayram evreylerdiń quyash -ay kalendarınıń Nison ayınıń 14-kúni (aprel ayınıń ortalarına tuwrı keledi) bayramlanadı.
Evreylik dúnyadaǵı eń áyyemgi monoteistik dinlerden biri bolıp, ol dástúrler hám bayramlardıń bay gobeleniga iye. Mine evreylerdiń tiykarǵı úrp-ádetleri hám bayramları haqqında ulıwma maǵlıwmat :

Evreylerdiń tiykarǵı úrp-ádetleri:

1. Shabbat (shembi):
Qashan : Hár juma kúni keshteden shembi kúni keshtege shekem.
Ne: Shabbat evreylerdiń dem alıw kúni bolıp, juma kúni quyash botganidan shembi kúni keshtege shekem baqlanadı. Bul jumıstı toqtatıp, waqtın shańaraq, sıyınıw hám oqıwǵa baǵıshlaw waqtı.
2. Kashrut (Diyet nızamları ):
Ne: Kashrut evreyliktegi dieta nızamların belgileydi, qaysı azıq-túliklerge ruxsat berilgenligin hám olardı qanday tayarlaw hám tutınıw qılıw kerekligini kórsetedi.
3. Sinagoga xızmetlerin:
Ne: evrey jámiyetlikiniń sıyınıw xızmetlerin, atap aytqanda sıyınıwlar, Tavrotdan oqıw hám jámiyetlik jumısları.
4. Turmıslıq cikl waqıyaları :
Ne: Zárúrli turmıslıq waqıyalarǵa Brit Milax (sunnat), Bar/Bat Mitzva (jasqa keliw dástúrleri), neke hám Shiva otırıw (motam dáwiri) hám Kaddish (marhum ushın sıyınıw ) sıyaqlı motam dástúrleri kiredi.
Evreylerdiń tiykarǵı bayramları :
1. Rash Xashanah:
Qashan : Ádetde sentyabr yamasa oktyabr aylarında.
Ne: Evreylerdiń Jańa jılı, introspektsiya, sıyınıw hám bayram waqtı.
2. Yom Kipur:
Qashan : Tishreyning 10 -kúni (ádetde sentyabr yamasa oktyabrde).
Ne: Poklanish kúni, ruwza tutıw, oylaw hám táwbe etiw kúni.
3. Sukkot:
Qashan : Tishreyning 15 ten 21 ge shekem (ádetde sentyabr yamasa oktyabrde).
Ne: Shatırlar bayramı, evreyler Izraillıqlardıń sahrada awara -sergizdan bolǵanlıqların xotirlash ushın waqtınshalıq turar jay (sukka) quradilar hám jasaydılar.
4. Hanukka:
Qashan : Kislevning 25-den 2 yamasa 3-tevetgacha (ádetde dekabrde).
Ne: Quddus daǵı Ekinshi Ma'badni qayta baǵıshlawda may moፄjizasini bayramlaytuǵın Shıralar festivali.
5. Purim:
Qashan : 14 adar (ádetde fevral yamasa mart aylarında ).
Ne: Ester kitabında aytıp ótilgeni sıyaqlı, evrey xalqiniń Xomondan qutqarilishini xotirlaydigan quwanıshlı bayram.
6. Fisih (Pesax):
Qashan : 15 ten 22 nisongacha (ádetde mart yamasa aprelde).
Ne: Seder dep atalǵan dástúr taǵamı hám qamır tırıslı nondan saqlanıw menen belgilengen Egipetten shıǵıwdı xotirlaydi.
7. Shavuot:
Qashan : Sivanning 6 hám 7 kúnleri (ádetde may yamasa iyun aylarında ).
Ne: Sinay tog'ida Tavrotning beriliwin xotirlash ushın hápteler bayramı.
8. Tisha B'Av:
Qashan : Av ayınıń 9 -de (ádetde iyul yamasa avgustda ).
Ne: Quddus daǵı Birinshi hám Ekinshi Ma'badlar wayran etilgenin xotirlash ushın motam kúni. Bular tek qısqasha xarakteristikalar hám evreyliktegi hár bir bayram hám úrp-ádetler tereń hám quramalı tariyxga iye bolıp, oǵan ámel qılıw menen baylanıslı hár qıylı úrp-ádetler bar.