Zeyd Rəəd Əl-Hüseyn, bmt-nin İnsan Hüquqları üzrə Ali Komissarı
VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİNİN FƏALİYYƏTİ ÜÇÜN
Yüklə 2,32 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİNİN FƏALİYYƏTİ ÜÇÜN MƏKAN VƏ BMT-NİN İNSAN HÜQUQLARI SİSTEMİ VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİ ÜÇÜN pRAKTİKİ VƏSAİT
- Vətəndaş cəmiyyətinin fəaliyyətinin qarşısını almaq, məhdudlaşdlırmaq, dayandırmaq və ya fəaliyyət nəticələrini ləğv etmək üsulları
|
VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİNİN FƏALİYYƏTİ ÜÇÜN MƏKAN VƏ BMT-NİN İNSAN HÜQUQLARI SİSTEMİ VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİ ÜÇÜN pRAKTİKİ VƏSAİT • Bütün şəxslərin zorakı itməkdən qorunması haqqında Beynəlxalq Konvensiya zorakı itmə şəraitinin və itmiş şəxslərin taleyinin müəyyənləşdirilməsinə yardım göstərməklə məşğul olan təşkilatlar və assosiasiyalar yaratmaq və bu cür işləri həyata keçirən təşkilatların və assosiasiyaların işində sərbəst şəkildə iştirak etmək hüququnu nəzərdə tutur (maddə 24); və • Bütün işçi-miqrantların və onların ailə üzvlərinin hüquqlarının müdafiəsinə dair Beynəlxalq Konvensiya birləşmək azadlığı hüququnu təmin edir (maddə 26). İfadə, birləşmək və dinc toplaşmaq azadlığı və dövlət işlərinin həyata keçirilməsində iştirak etmək hüququ bir çox digər, mülki, mədəni, iqtisadi, siyasi və sosial hüquqlarının həyata keçirilməsi üçün vasitə qismində çıxış edir. Onlar qadın, kişi və uşaqların cəmiyyətdə müsbətyönümlü dəyişikliklərə hədəflənən fəaliyyətlərlə məşğul olmaq imkanlarını genişləndirir. İfadə azadlığı. İfadə azadlığına hər cür informasiya və ideyaları axtarmaq, almaq və yaymaq hüququ daxildir. İfadə azadlığına siyasi və dini çıxışlar, dövlət işləri, insan hüquqları, habelə mədəni və bədii ifadə ilə bağlı informasiya və ideyalar daxildir. Bu anlayışın istifadə dairəsinə həm də bəzi məhdudiyyətlər (məsələn, bax: ayrı-seçkilik, düşmənçilik və ya zorakılığa təhrik edən milli, irqi və ya dini nifrət təbliğatının qadağan olunmasına dair Rabat fəaliyyət planı, 5 oktyabr 2012-ci il) istisna edilməklə dərin təhqir sayıla biləcək ifadə vasitələri də daxildir. Bütün ifadə formaları və onların yayılma vasitələri qorunur: danışıq, yazılı və işarə dili, həmçinin təsvirlər və incəsənət predmetləri kimi qeyri-şifahi kommunikasiya vasitələri. Fikri kitab, qəzet, kitabça, afişalar, karikaturalar, bannerlər, geyim formaları və hüquqi materiallar vasitəsilə ifadə etmək mümkündür. Onlara audiovizual, eləcə də elektron və internet-texnologiyalarına əsaslanan ifadə vasitələrinin bütün formaları daxildir. Birləşmək azadlığı. Birləşmək dedikdə, ümumi maraqları kollektiv şəkildə reallaşdırmaq, ifadə etmək, təbliğ etmək, təmin etmək və müdafiə etmək məqsədilə şəxslərdən ibarət istənilən birlik və ya istənilən təşkilat nəzərdə tutulur. Birləşmək azadlığı nümunələrinə vətəndaş cəmiyyəti təşkilatlarına, klublara, kooperativlərə, QHT-lərə, dini birliklərə, siyasi partiyalara, həmkarlar ittifaqlarına, “onlayn” rejimdə fəaliyyət göstərən fondlara və assosiasiyalara daxil olmaq və onların işində iştirak etmək və ya iştirak etməməklə bağlı qərar qəbul etmək daxildir. “Resursları axtarmaq, əldə etmək və istifadə etmək, ölçüsündən asılı olmayaraq istənilən birliyin mövcud olması və səmərəli fəaliyyəti üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Birləşmək azadlığı hüququna insan, material və maliyyə resurslarını yerli, xarici və beynəlxalq mənbələrdən axtarmaq, əldə etmək və istifadə etmək hüququ daxildir.” (A/HRC/23/39, bənd 8.). Dinc toplaşmaq azadlığı. Dinc toplaşmaq dedikdə, hər hansı konkret məqsəd üçün xüsusi və ya ictimai məkanda müvəqqəti, qeyri-zorakı toplaşmaq nəzərdə tutulur. Bu terminlə nümayişlər, tətillər, yürüşlər, mitinqlər və ya oturaq aksiyalar ifadə edilir. Dövlət işlərində iştirak etmək hüququ. Dövlət işlərinin icrası, siyasi səlahiyyətlərin, xüsusilə də qanunvericilik, icra və inzibati səlahiyyətlərin həyata keçirilməsi ilə bağlı olmaqla geniş anlayışdır. Bu anlayış dövlət idarəçiliyi işinin bütün aspektlərini, eləcə də beynəlxalq, milli, regional və yerli səviyyələrdə siyasət prinsiplərinin hazırlanması və həyata keçirilməsini əhatə edir. İştirak birbaşa və ya azad şəkildə seçilmiş nümayəndələr vasitəsilə konstitusiyanın təsdiq edilməsi və dəyişdirilməsi, qanunvericilik və siyasət prinsiplərinin işlənib hazırlanması, referendum vasitəsilə dövlət məsələləri barədə qərarların verilməsi, yerli məsələlər üzrə qərar qəbul etmək səlahiyyətləri olan xalq toplantılarında gerçəkləşdirilə bilər. Siyasi və dövlət işləri ilə məşğul olan təşkilatlar və assosiasiyalar yaratmaq və onlara qoşulmaq hüququ da daxil olmaqla, birləşmək azadlığı hüququ dövlət işlərində iştirak etmək hüququ baxımından mühüm əhəmiyyətə malikdir. Ayrı-seçkiliyə yol verməmək. Yuxarıda qeyd olunmuş hüquqların hamısı hər hansı irq, rəng, cins, dil, din, siyasi və ya digər baxışlar, seksual oriyentasiya, milli və ya sosial mənşə, əmlak vəziyyəti, doğum və ya digər şərtlərlə bağlı hər hansı bir ayrı-seçkilik olmadan bütün şəxslər üçün təmin edilir. Bu hüquqlar qadınlara, uşaqlara, yerli xalqlara, əlillərə, azlıqlara, marginalizasiya və ya tükənmək riski zonasına aid olan digər qruplara, o cümlədən, seksual oriyentasiya və cinsi mənsubiyyətinə görə ayrı-seçkiliyə məruz qalmış qurbanlara, qeyri- vətəndaşlara, o cümlədən, əcnəbilərə, qaçqın və köçkünlərə, eləcə də qeydiyyatdan keçməmiş qruplar da daxil olmaqla birliklərə şamil edilir. Bu beynəlxalq standartlar dövlət hakimiyyətinin bütün qollarına (icra qanunvericilik və məhkəmə); hər hansı səviyyədə (milli, regional və yerli) digər dövlət və ya hökumət orqanlarına şamil olunur. Dövlət həmçinin insanları bu cür azadlıqları azalda biləcək xüsusi şəxslərin və ya təşkilatların hərəkətlərindən qorumalıdır. Dövlətlər bu hüquqların həyata
16 17
MƏKAN VƏ BMT-NİN İNSAN HÜQUQLARI SİSTEMİ VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİ ÜÇÜN pRAKTİKİ VƏSAİT 4. Vətəndaş cəmiyyəti subyektlərinin üzləşdikləri problemlər Hökuməti tənqid etdiklərinə və ya onun baxışlarına, siyasətinə və fəaliyyətlərinə etiraz etdiklərinə görə vətəndaş cəmiyyəti subyektləri yerli, milli, regional və ya qlobal səviyyələrdə öz qanuni fəaliyyətlərini həyata keçirərkən məhdudlaşdırıcı maneələrlə, məhdudiyyətlərlə, fəaliyyətlərinin dayandırılması və fəaliyyət nəticələrinin ləğv edilməsi ilə müşayiət olunan maneələrlə qarşılaşa bilərlər. Bu cür maneələrə VCS-lərə qarşı azadlıq və müstəqilliyin məhdudlaşdırılması, təqib, təhdid və repressiyalar (məsələn, cəza və ya intiqam) aid edilə bilər. Vətəndaş cəmiyyətinin fəaliyyətinin qarşısını almaq, məhdudlaşdlırmaq, dayandırmaq və ya fəaliyyət nəticələrini ləğv etmək üsulları Azadlıq və sərbəstliyin məhdudlaşdırılması Qanunla nəzərdə tutulan Qanunla nəzərdə tutulmayan təqib hədə-qorxu repressiyalar Professor Nigel Rodley, BMT-nin İnsan hüquqları Komitəsinin Sədri, oktyabr 2014-cü il “Hökumətlər də daxil olmaqla, bizlərdən heç kim bütün faktlara, ən yaxşı ideyalara malik ola və ya həll etməyə çalışdığımız problemlərin kökündə duran bütün səbəbləri bilə bilməz. Yalnız kollektiv təcrübə bizə xeyir gətirə bilər. Məhz buna görə də, hər hansı qərar qəbul etməzdən əvvəl, bütün maraqlı tərəfləri, xüsusilə marginal qrupları dinləmək çox vacibdir. Misal üçün, İnsan Hüquqları Komitəsi hökumətlər, BMT və vətəndaş cəmiyyəti də daxil olmaqla, ən müxtəlif mənbələrdən məlumat toplayır. Bu, Hökumətlərin öz qanun və təcrübələrini insan hüquqları ilə bağlı ratifikasiya etmiş olduqları sazişlər çərçivəsində götürdükləri öhdəliklərlə daha çox uyğunlaşdırmaq istiqamətində görməli olduqları əməli tədbirlərlə əlaqədar əsaslı yekun qeydlər və tövsiyələr hazırlamaqda bizə kömək edir.” keçirilməsini təşviq etmək və qorumaq üçün də məsuliyyət daşıyır. İfadə, birləşmək və dinc toplaşmaq azadlıqlarından istifadə ilə bağlı xüsusi vəzifə və məsuliyyətlər vardır və onların istifadəsinə müəyyən məhdudiyyətlər tətbiq oluna bilər. Hər hansı məhdudiyyətlər qanunla müəyyən edilməli və yalnız digər şəxslərin hüquqlarına və nüfuzuna hörmət; və ya dövlət təhlükəsizliyi və ya ictimai asayişin mühafizəsi, ictimai asayiş, əhalinin sağlamlığı və ya mənəviyyatı baxımından zəruri olmalıdır. Bu cür əsaslar heç bir halda çoxpartiyalı demokratiyanın, demokratik prinsiplərin və insan hüquqlarının təbliğinin qarşısının alınması məqsədilə tətbiq edilə bilməz. İnsan Hüquqları Komitəsi, Ümumi Şərh № 34, maddə 19: Fikir və ifadə azadlığı, CCPR/C/GC/34; və Ümumi Şərh № 25, maddə 25: Dövlət işlərinin həyata keçirilməsində iştirak hüququ, CCPR/C/21/ Rev.1/Add.7. Dinc toplaşmaq və birləşmək azadlığı hüquqları üzrə BMT-nin xüsusi məruzəçisinin məruzələri, A/HRC/20/27; və A/HRC/23/39.
18 19
MƏKAN VƏ BMT-NİN İNSAN HÜQUQLARI SİSTEMİ VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİ ÜÇÜN pRAKTİKİ VƏSAİT 4.1. Vətəndaş cəmiyyətinin işinə mane olan qanunvericilik və normativ xarakterli tədbirlər 4.2. Əsassız tədbirlər Qanunlar və normativ aktlar, məsələn, aşağıdakı yollarla vətəndaş cəmiyyətinin azadlıq və müstəqilliyini məhdudlaşdıra bilər: • Müsbət fayda (məsələn, vergi güzəştləri) olmadan qeydiyyat tələbləri; • Mümkün fəaliyyət növlərinin məhdudlaşdırılması; • Qeydiyyatsız fəaliyyətə görə cinayət sanksiyalarının tətbiqi; • Konkret birliklərin, o cümlədən beynəlxalq QHT-lərin və ya xaricdən maliyyələşən birliklərin və ya insan hüquqları üzrə fəaliyyət göstərən qrupların qeydiyyatına • Hansı şəxslərin və ya təşkilatların bu və ya digər fəaliyyətlərə məşğul ola biləcəyi ilə bağlı meyarların və ya bu cür fəaliyyətlərə məhdudiyyətlərin tətbiqi; • Maliyyələşdirmə mənbələri (məsələn, xarici mənbələr) ilə bağlı məhdudiyyətlərin tətbiqi; və • Ayrı-seçkilik müddəalarının əksini tapdığı və ya bəzi qruplara qeyri-mütənasib mənfi təsir göstərən dinc toplaşmaq, birləşmək və ifadə azadlığını tənzimləyən qanunların qəbulu.
Bundan başqa, ağır inzibati prosedurlar və diskresion tədbirlər də VCS-lərin fəaliyyətlərinin həyata keçirilməsinə mane ola və ya onları ləngidə bilər. Məlumat əldə etmək azadlığı hüququ məhdudlaşdırıldıqda, VCS-lərin siyasət prinsiplərinin formalaşdırılması proseslərinə daha az fəal müdaxilə imkanı olur. Qərarların qəbulu proseslərində həddindən artıq məhdud və ya sərt iştirak formaları (məsələn, VCS-lərə verilən “müşahidəçi statusu” və ya məhdud səsvermə hüququ) da iştirakla bağlı maneələrdəndir. Birləşmək sərbəstliyi standartları milli və yerli səviyyədə tətbiq olunduğu qədər beynəlxalq səviyyədə də tətbiq edilir. 3 3
kontekstində hesabatı, A/69/365. Vətəndaş cəmiyyəti hökuməti tənqid etdikdə və ya onun baxışlarına, siyasətinə və fəaliyyətinə etiraz etdikdə, qanunların qeyri-müəyyən müddəaları düzgünlük və qanunilik adı altında (məsələn, çirkli pulların yuyulması, terrorla mübarizə, milli təhlükəsizlik, ictimai əxlaqın mühafizəsi, diffamasiyaya qarşı mübarizə, milli suverenliyin qorunması) tətbiq edilə və aşağıdakı nəticələrə gətirib çıxara bilər: • Rəhbərliyin və daxili idarəetmənin əsassız olaraq yoxlanılması; • Qeydiyyatı ləğv etmək təhdidləri və ya faktiki ləğv etmək; • Ofislərin məcburi şəkildə bağlanması; • Axtarış və əmlakın müsadirə edilməsi; • Hədsiz cərimələr; • Saxta ittihamlar əsasında təqiblər; • Əsassız həbslər və həbs tədbirləri; • Səfərlərin qadağan edilməsi; • Vətəndaşlıqdan məhrum etmə; və • Mitinq və yığıncaqların əsassız şəkildə məhdudlaşdırılması və ya ləğvi. 20 21
MƏKAN VƏ BMT-NİN İNSAN HÜQUQLARI SİSTEMİ VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİ ÜÇÜN pRAKTİKİ VƏSAİT BMT-nin İnsan Hüquqları Şurasının vətəndaş cəmiyyətinin fəaliyyəti üçün təhlükəsiz və əlverişli şəraitin yaradılması və qorunmasına dair Qətnaməsində de- yuri və de-fakto olaraq qeyd olunur: “ bir sıra hallarda... milli hüquqi və inzibati müddəalar... beynəlxalq hüquqa zidd şəkildə vətəndaş cəmiyyətinin işinə mane olmaq və onun təhlükəsizliyinə təhdid məqsədi daşımışdır.” 4.3. Qanunun təsir dairəsindən kənar təqib, hədə-qorxu və repressiyalar Vətəndaş cəmiyyətinin fəaliyyət sahəsini məhdudlaşdıra biləcək qanunla müəyyən olunan məhdudiyyətlər və əsassız qəbul edilən qanunlarla yanaşı, VCS-lər və ya onların ailə üzvlərinə qarşı təhdidlər və ya digər psixoloji təzyiq formaları və ya fiziki hücumlar onların sərbəst fəaliyyətinə mane ola bilər. Bu cür hərəkətlərlə bağlı nümunələrə daxildir: • Telefonla edilən hədə-qorxular; • Təqib;
• Fiziki hücum və ya cinsi təcavüz; • Əmlakın məhv edilməsi; • İş və ya gəlir mənbəyindən məhrum etmə; • Vətəndaş cəmiyyəti subyektlərinə “dövlət düşmənləri”, “xain” və ya “xarici dövlətin maraqlarına xidmət edən şəxslər” damğası vurmaqla böhtan kampaniyaları; • İtkin düşmə halları; • İşgəncələr; və • Qətllər.
Qadın hüquq müdafiəçiləri kişi həmkarlarının üzləşdikləri risklərlə üzləşirlər. Lakin, onlar qadın olduqlarından, onlar həm də məqsədyönlü şəkildə cinsi zəmində hə də və zorakılıqlara məruz qalırlar. Tez–tez, qadın hüquq müdafiəçilərinin işi ailə haqqında ənənəvi təsəvvürlərə və cəmiyyətdəki cinsi rollara təhdid kimi qiymətləndirilir və bu, geniş kütlələr və hakimiyyət orqanları tərəfindən qəbul edilmir. Onların işi icma liderləri, dini qruplar, ailələr və ictimaiyyət tərəfindən din, şərəf və mədəniyyətə təhdid hesab edildiyindən, qadın hüquq müdafiəçilərinə damğa vurulur və onlar sürgün edilirlər. Bundan başqa, onların fəaliyyətinin özü və ya nail olmaq üçün çalışdıqları hədəflər (məsələn, qadın hüquqlarının və ya hər hansı gender hüquqlarının həyata keçirilməsi) də onları hücumların hədəfinə çevirir. Qadın hüquq müdafiəçilərini təcrid etmək və onların işləmək həvəsini öldürmək məqsədilə, onların ailələri də təhdid və zorakılıqların hədəfinə çevrilirlər. Qadın hüquq müdafiəçiləri, kişi həmkarları ilə müqayisədə, müxtəlif zorakılıq formalarına və digər hüquqpozmalara, xurafatlara, təcrid olunmalara və məhrumiyyətlərə daha çox məruz qalırlar. Qadınların həm yerli, həm də beynəlxalq səviyyədə müdafiə mexanizmlərini və onların problemləri ilə bağlı digər cavab tədbirlərini gücləndirmək məqsədilə, bu cür problemlərin BMT-nin Baş katibi Pan Gi Munun Vətəndaş Cəmiyyətinə dəstəklə bağlı yüksək səviyyəli tədbirdəki çıxışından 23 sentyabr 2013-cü il Səfir Laura Düpüi Lassere, Uruqvayın BMT-nin Cenevrədəki daimi nümayəndəsi və İnsan Hüquqları Şurasının sədri (2011–2012). “Vətəndaş cəmiyyətinə daxil olan insanlar və qruplar tez–tez başqalarının həyatını yaxşılaşdırmaq üçün öz həyatlarını riskə atırlar. Onlar əbədi susdurula biləcəklərini dərk etdikdə belə, həqiqəti söyləyirlər. Onlar digərlərinin əhəmiyyət vermədikləri və ya hətta mövcudluğundan belə xəbərdar olmadıqları problemləri işıqlandırırlar. Onlar bizim hüquqlarımızı müdafiə edirlər. Onlar öz hüquqlarına layiqdirlər.” “Təqib, hədə-qorxu və repressiya hərəkətləri hüquq müdafiəçiləri və ya şahidlərə təzyiq göstərməklə onlara öz problemlərini səsləndirməyə və BMT və ya digər beynəlxalq təşkilatlarla işləməyə mane olur. Eyni zamanda, bu əməllər ictimaiyyəti qorxutmaq və istismaredici şərait yaratmaq, demokratik cəmiyyət üçün vacib olan ifadə, birləşmək və dinc toplaşmaq azadlıqlarını boğmağa xidmət edir.” Qadın hüquq müdafiəçiləri
22 23
MƏKAN VƏ BMT-NİN İNSAN HÜQUQLARI SİSTEMİ VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİ ÜÇÜN pRAKTİKİ VƏSAİT mövcudluğu etiraf edilməlidir. Dövlət və ya qeyri-dövlət qurumları tərəfindən törədilməsindən asılı olmayaraq, qadın insan hüquqları müdafiəçilərinə qarşı hədə-qorxu, təhdid, təcavüz və digər qəddar davranış halları vaxtında və hərtərəfli şəkildə araşdırılmalıdır. 2013-cü ildə, BMT Baş Assambleyası öz tarixində ilk dəfə olaraq qadın hüquq müdafiəçiləri haqqında qətnamə (68/181 saylı Qətnamə) qəbul etmişdir. Həmin qətnamədə Asssambleya bütün yaşlardan olan qadın hüquq müdafiəçilərinin məruz qaldıqları sistemli və strukturlu ayrı-seçkilik və zorakılıq halları ilə bağlı dərin narahatlıq ifadə edir və bütün dövlətləri onların müdafiəsini təmin etmək üçün bütün zəruri tədbirləri görməyə və gender problemlərini nəzərə almaqla insan hüquqlarının müdafiəsi üçün təhlükəsiz və əlverişli şərait yaratmağa çağırır. Kot d’İvuarda, 2014-ci ildə qəbul olunmuş Hüquq müdafiəçilərinin təşviqi və müdafiəsinə dair Qanunda ifadə azadlığı hüququ, birlik və qeyri-hökumət təşkilatları yaratmaq hüququ, resurslara çıxış əldə etmək hüququ, beynəlxalq qurumlara məlumat təqdim etmək hüququ və repressiyalardan qorunmaq hüququ da daxil olmaqla, Hüquq Müdafiəçiləri haqqında Bəyannamədə təsbit edilmiş bir çox hüquqlar barədə müddəalar öz əksini tapmışdır. Bu qanun hüquq müdafiəçilərini, onların ailələrini və evlərini hücumlardan qorumaq, həmçinin bu cür hücum hallarını araşdırmaq və günahkarları cəzalandırmaqla bağlı öhdəlik nəzərdə tutur. Qanunda qadın hüquq müdafiəçilərinin üzləşdikləri xüsusi təhdidlər və onlar üçün müdafiə təminatının zəruriliyi qeyd olunur. Kot d’İvuar hüquq müdafiəçilərinin Koalisiyası və Qərbi Afrika hüquq müdafiəçiləri Şəbəkəsi də daxil olmaqla, vətəndaş cəmiyyəti təşkilatları bu qanunun qəbul edilməsini rəğbətlə qarşılamışlar. BMT ilə əməkdaşlığa görə fiziki şəxslərə və qruplara qarşı hədə-qorxu və repressiyalar BMT-nin Baş katibi Pan Gi Munun vətəndaş cəmiyyətinin dəstəklənməsi üzrə yüksək səviyyəli tədbirdə çıxışından 23 sentyabr 2013-cü il “Vətəndaş cəmiyyəti təkcə insan hüquqları sahəsində deyil, həm də sülh və təhlükəsizlik, eləcə də inkişafla bağlı bizim gündəliyimizin bütün bəndləri üzrə BMT-nin fəaliyyətinin irəli aparılmasında əsas rol oynayır. Vətəndaş cəmiyyətinin rolu heç vaxt bugünkü qədər vacib və zəruri olmamışdır. BMT ilə əməkdaşlıq şəxslərə qarşı repressiyalar və hədə-qorxu qəbuledilməzdir. Təkcə ona görə yox ki, onlar Nizamnamə və İnsan Hüquqları Bəyannaməsində nəzərdə tutulmuş işimizi yerinə yetirməkdə bizə kömək edirlər, həm də ona görə ki, bu cür hallar həm də digər insanları bizimlə işləmək arzusundan daşındırır. Biz demokratiyanın səsini gücləndirmək üçün bütün səviyyələrdə tədbirlər görməliyik.” BMT-nin Baş Katibi Pan Gi Mun, Repressiyalarla bağlı yüksək səviyyəli qrup müzakirələrində çıxışından, Nyu-York, 2011-ci il “BMT bizimlə əməkdaşlıq edən şəxslər olmadan insan hüquqlarına yönəlmiş əvəzsiz işlər görə bilməzdi. Onlara hədə-qorxu gəldikdə və repressiyaların hədəfinə çevirdikdə, onlar qurbana çevrilirlər, lakin bununla hamımızın təhlükəsizliyinə zərbə dəyir. Onlara bizimlə əməkdaşlıq etmək qadağan olunduğu zaman, insan hüquqları sahəsində işimiz təhlükə altında qalır.”
24 25
MƏKAN VƏ BMT-NİN İNSAN HÜQUQLARI SİSTEMİ VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİ ÜÇÜN pRAKTİKİ VƏSAİT İnsan hüquqları sahəsində BMT ilə əməkdaşlığa görə fiziki şəxslərə və ya qruplara qarşı hədə-qorxu və repressiya halları xüsusilə utancvericidir. Fiziki şəxslərin və ya qrupların BMT-nin insan hüquqları sisteminin işində iştirak etmək zərurəti və hüququ hamı tərəfindən tanınsa da, bu cür aktlar barədə məlumatlar daxil olmaqla davam edir. BMT-nin mexanizmləri və ya rəsmi şəxsləri ilə qarşılıqlı münasibətlər (məsələn, bəyanatlar, çıxışlar, görüşlər və s. formasında) səbəbindən, ayrı-ayrı VCS-lər yüksək səviyyəli rəhbərlər tərəfindən edilən ictimai bəyanatlar da daxil olmaqla, hökumət rəsmiləri tərəfindən təhdid və təqiblər kimi hədə-qorxu və repressiyalara məruz qala bilərlər; onlara görüşlərdə iştirak etmək məqsədilə səfər qadağaları ilə üzləşə bilərlər; VCS-lər öz fəaliyyətlərində fasiləsiz nəzarət və ya məhdudiyyətlərə məruz qala bilərlər. Sosial şəbəkələrdə, qəzet və ya televiziyada böhtan kampaniyalarının aparılması heç də nadir hal deyil. Təhdidlər telefon zəngləri, mətn mesajları və ya birbaşa əlaqələr vasitəsilə edilə bilər. VCS-lər həbs oluna, döyülmə, işgəncə və ya hətta qətllərə məruz qala bilərlər. İnsan Hüquqları Şurası 24/24 və 12/2 saylı qətnamələr də daxil olmaqla, o cümlədən, bu məsələ ilə bağlı bir neçə qətnamə qəbul etmişdir. BMT Baş Katibi və İnsan hüquqları üzrə Ali Komissar dəfələrlə bəyan etmişlər ki, bu cür repressiyalar qəbuledilməzdir və BMT bu cür aktlara qarşı daha vahid və əlaqələndirilmiş tərzdə cavab verməlidir. Digər hüquq müdafiə mexanizmləri də qətiyyətlə və açıq şəkildə repressiyalara qarşı çıxış edirlər. Hüquqi və inzibati məhdudiyyətlər, təqib, hədə-qorxu və repressiyalarla birlikdə vətəndaş cəmiyyətinin hökumətlərlə tərəfdaş qismində oynamalı olduğu konstruktiv və qarşılıqlı tamamlayıcı rolunu zəiflədir. Onlar vətəndaş cəmiyyətinin fəaliyyətinin qarşısını almaq, bu cür fəaliyyətləri azaltmaq, gözdən salmaq, dayandırmaq və ya geri salmaq məqsədinə xidmət edirlər. Bu mühitin təşviq və mühafizəsindən və təhlükəsiz və əlverişli şərait təminatından imtina etmək dövlətlərin insan hüquqları sahəsində beynəlxalq sazişlər çərçivəsində götürmüş olduqları öhdəliklərə ziddir. VCS-lərin qoruması üçün əsas məsuliyyət dövlətlərin üzərinə düşsə də, vətəndaş cəmiyyətinin fəaliyyət sahəsi və ya VCS-lərin özləri insan hüquqlarının inkişafı üzrə işlərində riskə məruz qaldıqda, beynəlxalq ictimaiyyət ümumi maraqdan çıxış etməli və onlara dəstək vermək və onları qorumaqla bağlı birgə məsuliyyət daşımalıdırlar. Yüklə 2,32 Mb. Dostları ilə paylaş:
|