Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə111/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

-go 'za(ni).
Ko‘makchili birikma shaklidagi -dikten beri, -diginden beri ra­
vishdosh shakllari ham boshlang‘ich ravishdoshlar jumlasiga kiradi:
Bunn farkettikten beri huzursuzdu (Buni sezganidan beri behuzur
edi). Bunu aldigimzdan beri gorunmediniz (Buni olganingizdan beri
ко 'rinmay qoldingiz) kabi.
Payt ravishdoshlaridan yana biri tugash ma'nosini ifodalaydi
(birim zarffiilleri)d\r. Ular gapdagi 
t e ' I 
ifodalayotgan zamonning
nihoyaga yetganligini ko'rsatadi.
Yuqorida -ince qo‘shimchali ravishdoshlarning eskirgan
tugash ma’nosiga ham ega ekani ta’kidlandi: olunce unutmamak,
doyuncayemek, gelince hemen arcimak kabi. Turk tilida dek va kadar
ko‘makchilari vositasida yasalgan birikmalar keng tarqalgan: (Eve
dek dinlenmedim - Uygacha dam olmadim), BugiXne kadar hig ha-
tiriamarmsim - Bugungacha eslamabman). Turk tilining shevalarida
degin ko'makchisiga ham duch kelinadi (АЦата degin evden
gikmadi - Oqshomgacha uydan chiqmadi). Bu shakllardan uchtasi
sinonim sifatida keng qoTlanadi: gel-inceye kadar - gel-ene kadar =-
gel-esiye kadar. Eng ko‘p qoTlaniladigan -inceye shakli dek va degin
kc'makchilari ham birikadi: Hava aqmcaya kadar yola gikamam
(Havo ochilgunga qadar y o ’lga goqa ohrayman). Siz gelinceye dek
bekleyecek (Siz kelgunga qadar kutadi) kabi.
Nutqda ko‘p uchraydigan -ene shakli ham shunga o‘xshash
qoilanadi: Sen kalkana kadar ben i§i yanlanm (Sen о 'rnmgdan
turguningcha men ishlarningyarmisini qilib qo 'aman). Babam gelene

Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   107   108   109   110   111   112   113   114   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin