Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining


almadim (Yolg ‘iz bo 'lishimiz sababli ortiqcha yeguluk olmadim)



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə114/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

almadim (Yolg ‘iz bo 'lishimiz sababli ortiqcha yeguluk olmadim)
kabi. Bu ikki fe’l vazifadosh shakli har doim ham ravishdosh
sifatida qo‘llanilmaydi: Ba§aracagimzdan eminim (Eplashimizga
ishonaman). Hasta oldugundan haberim yoktu (Xasta b o ’lganidan
xabarim y o ’q edi) kabi. Onado‘lu shevalarida bu ravishdoshlarning
jo ‘nalish kelishigi shaklidagilari ham uchraydi: Koyde doktor
olmadigina hastahgi anla§ilamadi (Qishloqda shifokor bo ’Imaganiga
kasalligining nimaligini bilib bo ’Imadi) kabi. Bunday sifatdoshlarning
egalik qo‘shimchasi va ba’zi ko'makchilar olib tashkil etgan shakli
ham sabab ravishdoshlari boMib, ulardan ko‘p qo‘llaniladiganlari
tuslanuvchi -dig! igin va -ecegi igin shakllari hisoblanadi: Geciktigin
igin sirayi kaybettin (Kechikkaning uchun navbatdan mahrum
bo Iding). Almacagi igin soylemedim (Olinayotgani uchun aytmadim)
kabi. Shu tarzda ko‘makchili birikmalar yana -dik va -ecek sifatdosh-
lariga va -me harakat nomlariga egalik qo‘shimchalari hamda dolayi,
dturii, dolaysiyla, sebebiyle kabi ko'makchilar qo‘shiladi va sabab
ravishdoshlari sifatida qo‘llanadi: Sizi rahatsiz ettigimden dolayi
dziir dilerim (Sizni bezovta qilganligim uchun kechirim s o ’rayman).
Aynlacagindan dturii iizgiin (Ajralayotganligi uchun xafa). Ziyaret
etmemizden dolayi memnun oldu (Ко 'rgani kelganimiz uchun xursand
bo‘ldi). Izinli bulunmamz sebebiyle ц1ег aksadi (Ta’tilda bo’lganingiz
uchun ishlar oqsadi) kabi.
Qiyoslovchi ravishdoshlar (kar$ila$tirma zarffiilleri) ma’no
jihatdan ikkiga boiinadi: haqiqiy qiyoslovchi ravishdoshlar (gergek

Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin