vositasida ham yasalishi mumkin.
Fe’llarning yasalishi. Ot va sifatdan fe’l yasalishi
(Fiil Yapim Ekleri. A d ve Sifatlardan Yapilan Fiiller)
Turk tilida fe’llar, asosan, ot va sifatlardan yasaladi. Ot va
sifatdan fe’l yasovchi qo'shimchalar qo'shilib yasalgan so'zlarning
faqat o ‘zagi ma’no kasb etadi. Shunda bu qo'shimchalar ot yoki sifat
bilan uzviy bog‘liq feTlar yasaydi. Ot va sifatlardan fe’l yasovchi
qo‘shimchalardan asosiylari quyidagilardir:
-a- (-e-) qo'shimchasi vositasida turk tilida otdan kam miqdorda
bo'lish va ish bajarish ma’nolarini ifodalovchi feTlar yasaladi: ущ-а-,
bos-a-, oyun-a-(oyn-a), beniz-e-(benz-e), gevi§-e (gev§-e), уитщ-а-,
ugur-a- (ugr-a-) kabi. Bu fe’llar tuslanar ekan, o ‘rta bo'g'inda qolib,
Ы tovushi ta’sirida o'zgaradi: у щ -
1
-уог, kan-i-y-or kabi.
-al- (-el-) qo'shimchasi vositasida yasalgan fe’llar soni ham
juda cheklengan. Asosan, sifatdan fe’l yasovchi ushbu qo'shimcha bir
nechta so'zdagina uchraydi: bo§-al~, diiz-el-, az-al-, qog-al- (qok-al-),
yon-el-, dar-al-, bun-al- kabi. Ushbu yasovchining yana bir variant!
-/- dir: ince-l-, sivri-l-, egri-l-, kisa-l-, dogru-l-, duru-l- kabi. -al
qo'shimchasi faqat imli tovush bilan tugagan so'zlarga qo'shiladi. Uni
turk tilidagi koca-l-, ufa-l-, кйдй-i-, eksi^l-, alqa-l-, yiikse-l- kabi fe’l-
aan fe’l yasovchi -I- qo'shimchasi bilan adashtirmaslik kerak.
-ar- (-er-) qo'shimchasi samarador yasovchidir: ag-ar-, ye§-
er- (ущ-аг-), boz-ar-, kiz-ar-, Ьщ-аг-, mor-ar-, sar-ar, on-ar-, kar-ar-
(.kara-ar-) kabi. Og'zaki nutqdabu qo'shimchaning «I» lashgan shakli
Dostları ilə paylaş: |
