Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

-n-
qo'shim chalari ham o'zlik, ham majhul, 
ham orttirm a nisbat shakli yasashda qo'llanilishi mumkin: 
kapi agddi
- arabayikandi; Ahmet yoruldu - Ay$e bakindi
kabi.
B a ’zan fe’llar bir necha turli nisbat qo'shim chalari olishi m um ­
kin. Bunday shakllar 
gok gatih eylemler (ко p nisbatlife ’liar)
deyiladi. 
M isollar: 
Mustafa Bey dekanla tam§tirildi (tam-§-tir-il-di) - (Mustafa
Bey dekan bilan tanishtirildi). Ahmet Bey ablasiyla gdrilpuruldii.
(gdrii-$-tiir-u-dii) - (Ahmad Bey opasi bilan uchrashtirildi).
7 
Agar turk tilidagi ushbu shakl rus tilidagi muqobili bilan qiyoslansa, un­
ing turk tilidamechog'li samarali ekanligiga amin bo'lamiz. Masalan: Ogretmen
ogrencilere kom pozisyon y a z d m h  gapini ruschaga shunday tarjima qilish mum­
kin: Учитель заставил студентов написать сочинение (Ogretmen ogrencileri
kom pozisyon ya zm a ya m ejbu r etti). Holbuki, bu yerde hech qanday majburlash
y o ‘q. Faqat rus tilida ushbu gapni turk tilidagi singari ixcham ifoda etish qiyin.
82

---

F E ’L L A R N IN G T U S L A N IS H I 
' 
(Fiil Qekimi)
F e in in g o ‘zak va negiziga shakl yasovchi qo'shim chalar 
qo'shilishi 
n atijasidao ‘zg arishig ate/a«w /? 
(fiilgekimi)
deyiladi. Bunda 
fe’l o ‘zak 
va negizi ifoda etgan ish-harakat predm etlarga bo g ian ad i. 
Fe’lning 
zamon qo'shim chalari olgan va shaxs-son qo'shim chalari 
olishga 
tayyor shakliga fe ’lning negizi 
(fiilin govdesi)
deyiladi. F e ’l 
tlislanishida 
zam on kategoriyasi asosdir. F e ’llar tuslangan shaklda