Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

K irish gaplar. 
A so siy gapning biror bo‘ lagi yoki umumiy 
mazmuniga bo‘ lgan so‘zlovchining munosabatini ifodalashga xizmat 
qiluvchi birliklar 
kirish gaplardir. 
Masalan: 
N e 
pahasina olursa
olsun sizinki ohnak isterim.
-
Nimaning evaziga bo4sa ham, sizniki
bo 'lishni istayman.
K irish konstruksiyalarning m a’nolari. 
Turk tilidagi kirish 
konstruksiyalar quyidagi ma’ nolarni ifodalaydi:
1
. Ifodalanayotgan fikrga baho beriladi, aytilayotgan fikrning 
a w a lg i fikr bilan aloqasi, so‘zlovchining m a’ lum voqea, hodisa, hara- 
kat-holatni shaxsan qanday tushunishini anglatadi: 
elbette - albatta,
umumen — umuman, ozellikle - ayniqsa, boylece - shunday qilib, belli
ki
 -
та ’lumki, yam sira - shuningdek.
2.
 
S o ‘zlovchining voqea, hodisa, harakat-holatga emotsional 
munosabatini ifodalaydi. Masalan:
a)
 
gumon ma’nosi 
ihtimal - ehtimol, her halde - aftidan, belki -
chamasi, galiba
 -
shekilli
 
kabi so‘ zlar orqali ifodalanadi;
b)shodlik, mamnunlik m a’ nolarini anglatuvchi kirish konstruk-
272

---

siyalar: 
док §ukilr, iyi oldv. ки
-
xayriyat, nihayet - nihoyat, §ukiir -
shukur, in§aallah - ishqilib;
c) orzu-umid m a’ nolarini anglatuvchi kirish so'zlar: 
ke$ke -
koshkiydi, §ayet — shoyad;
d) afsus, achinish m a’ nolarini bildiruvchi so‘zlar: 
m aalesef
-