Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining


jihatdan olmosh bo ‘Igan shaxs-son qo ‘shimchalari; 2. Kelib chiqish



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə72/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

jihatdan olmosh bo ‘Igan shaxs-son qo ‘shimchalari; 2. Kelib chiqish
jihatdan egalik bo 'Igan shaxs qo ‘shimchalari; 3 Kelib chiqish
jihatdan buyruq mayliga o id shaxs qo shimchalari.
83


1. Kelib chiqish jihatdan olmosh bo'lgan shaxs-son
q o ‘shimchalari, 
aslida, kishilik olmoshlari b o ‘lib, keyinchalik 
q o ‘shim chaga aylangan. Turk tilida otlarda b o ig a n i kabi fe’l 
tuslanishida ham
birlik
va 
ко ‘p lik
son shakllari qo‘llanadi:
B irlik
1 - shaxs: 
-im f-im, -urn, -um)
2 - shaxs: 
-sin (-sin, -sun, -sun)
3 - shaxs: —
K o ‘p lik
1 - shaxs: 
-iz (-iz, -tiz,
-
uz)
2
— shaxs: 
-siniz (-sim z, -siiniiz, -sunuz)
3 - shaxs: 
-ler (-lar)
Hozirgi zam on turk tilida 9 xil fe ’l tuslanishi shaldidan 
6
tasida 
yuqorida keltirilgan shaxs qo'shim chalari keladi: 
gelir-im, geliyorsun,
gelecek, gelmiy-iz, gelmeli-siniz, gele-ler
kabi. 3-shaxs birlik shakli 
qo'shim cha olmaydi va tugallangan m a ’no kasb etish uchun alohida 
shaxs qo'shim chasi olishi lozim bo'ladi: 
Kurdepm gelir (Ukarn
keladi). Bankadan alacakmis (Bankdan olar emish). Ogrenciler
qikiyorlar (Talabalar chiqayaptilar)
kabi.
1-shaxs egalik qo'shim chasi 
-im
bo'lib, Sharqiy O nado'luning 
b a’zi tumanlarida 
-cm
shaklida qoilanadi 
(bil-iir-em, bil-пщ-ет, bil-
meli-y-em).
O 'tgan zamon va istak mayli, 
1
-shaxs, ko'plik shakli birlik 
shaxs qo'shim chasi o'rniga ko'pincha tushib qoluvchi 

Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   68   69   70   71   72   73   74   75   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin