“Gul vodiysi” asaridan olingan parchani quyidagicha ritmik
bo‘laklarga ajratish mumkin:
“Men tug ‘ildim go‘zal voha / Gul vodiysi qo‘ynida / quloq soling,
so‘zlab beray / bu vodiy qissasini / so‘zlab beray, nega bu yurt / Gul
vodiysi atalmish” 1.
Temp. Temp lotincha (tempus) so‘zidan olingan bo‘lib, sur’at,
daraja, vaqt, tezlik degan m a’nolami bildiradi. Demak, o ‘qish tempi
deganda o ‘qish sur’ati, o ‘qish tezligi tushuniladi. “Bunday tezlik gap
tarkibidagi tovushlar talaffuziga sarflangan vaqt bilan belgilanadi. Bun
day vaqt gap boMaklari, ulam ing o‘mi, gapning turi, situatsiya kabi
omillar ta’sirida har xil bo‘ladi. Masalan, darak gaplarda gap boshida
kelgan ega talaffuzida temp sekinroq boMadi, bu temp kesim sostavida
tezlashadi. Agarda ega logik urg‘u olsa, uning talaffuzida temp kucha-
yadi.
So‘roq gapda eganing talaffuzidagi tezlik darak gapdagi eganikidan
bir oz ortiq boMadi, kesim talaffuzidagi tezlik esa nisbatan kamayadi.
Buyruq gaplarda temp gap oxiriga tomon tezlashib boradi, ammo oxirgi
so‘z talaffuzidagi tezlik keskin pasayadi”2.
Professor Jamolxonovning fikrlariga asoslangan holda quyida
keltirilgan matnning o ‘qilish tempini belgilab chiqaylik.
Dostları ilə paylaş: