1. Dj Xiksning daromad haqidagi ta’limoti mhtdagi daromad ko’rsatkichlari

---

17-MAVZU. MILLIY DAROMAD VA MILLIY HISOBLAR TIZIMIDAGI 
BOSHQA DAROMAD KO’RSATKICHLARI 
REJA: 
1. Dj Xiksning daromad haqidagi ta’limoti
2. MHTdagi daromad ko’rsatkichlari
3. Milliy daromadni taqsimlash, qayta taqsimlash va oxirgi foydalanish 
statistikasi
 
1. Dj Xiksning daromad haqidagi ta’limoti 
Bozor munosabatlari amal qilayotgan iqtisodiyotda daromad kategoriyasi 
muhim ahamiyatga ega bo’lib, uni ikki miqyosda ko’rib chiqish mumkin: 
makromiqyosa va mikromiqyosda. Mikromiqyosdagi daromadlar xo’jalik 
yurituvchi sub’ektlarning iqtisodiy jarayonlarda qatnashishi natijasida olgan 
ixtiyoriy daromadlardan iborat bo’lib, ularning hisobi buxgalteriya hisobida to’liq 
aks ettiriladi. Makromiqyosdagi daromadlar buxgalteriya hisobidagi daromadlarga 
mos kelmaydi va ularni mikromiqyosdagi daromadlarni to’g’ridan-to’g’ri qo’shish 
orqali hosil qilib bo’lmaydi. 
MHT-93 da qo’llaniladigan daromad kontseptsiyasi ingliz olimi Jon Xiksning 
daromad ta’rifiga asoslanadi. Uning “Qiymt va kapital” asarida keltirilgan 
daromad ta’rifining asosiy mohiyati quyidagicha: “Ma’lum davr boshida mavjud 
bo’lgan kapitalning qiymatini davr ohirida saqlab qolgan holda iste’mol uchun 
ishlatilishi mumkin bo’lgan barcha mablag’larning maksimal yig’indisi – shu 
davrda hosil bo’lgan daromaddir”. Ya’ni aholining qashshoqlashmasdan yoki 
qarzg botmagan holda iste’moli va jamg’arishi uchun sarflanadigan mablag’lardir. 
Mazkur kontseptsiyaga asoslanib quyidagi xulosalar chiqariladi: har qanday 
moddiy aktivlarning moliyaviy aktivlarga aylanishi, molilyaviy aktivlar shaklini 
o’zgarishi, aktivlar qiymatining inflyatsiya natijasida o’zgarishi daromad bo’lib 
hisoblanmaydi. 
 
2. MHTdagi daromad ko’rsatkichlari 
MHTda J.Xiks kontseptsiyasiga asoslanuvchi, taqsimlash jarayonining barcha 
jabhalarini xarakterlovchi daromad ko’rsatkichlari tizimi yaratilgan. Bu tizim 
quyidagi daromad ko’rsatkichlarini o’z ichiga oladi: 

birlamchi daromadlar 

joriy transfertlar 

ixtiyordagi daromadlar 

natura ko’rinishidagi ijtimoiy transfertlar 

tuzatish kiritilgan ixtiyordagi daromad 

milliy daromad (yalpi va sof) 
milliy ixtiyordagi daromad (yalpi va sof)