1-mavzu: Ilmiy tadqiqot metodologiyasi fanining maqsad va vazifalari. Ilmiy
bilimlarning metodologik asoslari.
Reja:
1.Fanning mohiyati, o
‘
ziga xos jihatlari
2. Fan taraqqiyoti tarixi
3. Fanlar tasnifi
4. Markaziy Osiyo buyuk allomalarining jahon ilm fani taraqqiyotiga qo
‘
shgan
hissalari
5.Fan va amaliyot. Fanning jamiyatdagi o
‘
rni
Fan murakkab tarkibiy tuzilishga ega ijtimoiy
–
madaniy hodisa.
Fanning
ijtimoiy-madaniy hodisa ekanligi uning jamiyat hayoti va taraqqiyoti talablari bilan
bog
‘
liqligida namoyon bo
‘
ladi.
Dastlabki bilimlar qadimgi Sharq mamlakatlari Misr, Bobil, Hindiston, Xitoy
va Markaziy Osiyoda shakllangan.
Ular tabiat, jamiyat, inson haqidagi tajribadan
kelib chiqqan empirik xarakterdagi bilimlar fanning ilk elementlari edi. Ko
‘
pchilik
faylasuflar (Masalan, V.P.Koxanovskiy, Ye.V.Zolotuxina, E.Yusupov, J.Tulenov va
boshqa)lar ta
’
kidlaganidek, qadimiy davrlardanoq
odamlar olamni anglashga
intilganlar, bu ularning dunyoqarashlarida o
‘
z ifodasini topdi. Eramizdan avvalgi
VII-V asrlardan boshlab, eng qadimiy fan
–
falsafa paydo bo
‘
ldi. U davrlarda
“
fan
”
,
“
falsafa
”
bir xil ma
’
noni ifodalar edi, kishilarning olam haqidagi barcha
bilimlari falsafa doirasida mujassamlashgan edi.
XVI-XVII asrlarda ijtimoiy hayotdagi jiddiy o
‘
zgarishlar
–
sanoat,
ishlab
chiqarishining yuzaga kelishi, xususan, harbiy, tog
‘
,
qurilish sanoati, xalqaro
savdoning rivoji fanning shakllanishi va
taraqqiyoti uchun turtki bo
‘
ldi, zotan
sanoatlashgan jamiyatda ishlab chiqarishni
rivojlantirish uchun tabiatni, undagi
narsalar, predmetlar, jarayonlar mohiyatini anglash, ularni o
‘
rganish zarur edi.
