10 adet deney tüpü İzotonik sıvı (serum fizyolojik) Saf su Pipet

ERİTROSİT OZMOTİK DİRENCİNİN ÖLÇÜLMESİ

Malzemeler:

1. 
   10 adet deney tüpü
   
2. 
   İzotonik sıvı (serum fizyolojik)
   
3. 
   Saf su
   
4. 
   Pipet
   
5. 
   Damlalık
   
6. 
   1–2 cc Kan
   

I) 10 adet deney tüpü spora tek sıra dizilir

II) 1 nolu tüpe % 1 NaCl eriyiğinden 10 ml, 2 nolu tüpe 9, 3 nolu tüpe 8 ml olacak şekilde 1 ml. azalta azalta 10 tüpe de konur.

III) 1. tüp haricinde 2 nolu tüpten başlayarak her tüpe 10 ml'ye tamamlayacak şekilde distile su ilave edilir. Böylece 1 nolu tüp izotonik olurken sırayla diğer tüplerde hipotoni artarak devam eder.

IV) Her tüpe ikişer damla kan damlatılır ve hangi tüpte hemolizin başladığı gözlemlenir. İzotonik olan ilk tüpte ve hipotonikliği az olan 2-3-4-5 nolu tüplerde normalde hemoliz olmaz. Çözeltinin rengi bulanıktır. Tüplerin arkasına konan kağıttaki yazılar net görülmez. Hemolizin başladığı tüplerde bulanıklık azalır. Işığı geçiren parlak saydam tüpte tam hemoliz vardır. Bu tüpün arkasına konan kağıttaki yazılar net olarak okunur. Normalde 5. veya 6. tüpte hemoliz başlar (minimal osmotik direnç). 7. tüp veya sonrasında tam hemoliz görülür (maximal osmotik direnç).

Diğer hücreler gibi eritrositler de osmotik basıncı plazmanınkinden yüksek sıvıların içinde büzüşürler. Osmotik basıncı düşük sıvılarda ise hücre içine su çekerek şişerler. Ortası çökük, disk şeklinde olan eritrositler şiştikçe küre şekline dönüşürler ve membranları gerilir. Su girişi devam ederse hücre zarı bütünlüğünü koruyamaz ve parçalanır (hemoliz). Bütün eritrositlerin osmotik şişmeye karşı dayanıklılığı aynı değildir. Bazıları erken hemoliz olurken, bazıları daha fazla dayanır. Eritrositlerin parçalanmaya başladığı hipotonik solüsyonun NaCl konsantrasyonuna "Minimal Osmotik Direnç", bütün eritrositlerin parçalandığı NaCl konsantrasyonuna "Maksimal Osmotik Direnç" denir.

Normalde;

Eritrositlerin minimal osmotik direnci % 0.45-0.39 NaCl,

Eritrositlerin maksimal osmotik direnci % 0.33-0.30 NaCl arasındadır.

Eritrositlerin osmotik hemolizi sadece hipotonik çözeltilerde olmaz. Üre, Gliserin, Glikol gibi bazı küçük moleküllü maddelerin izotonik çözeltilerinde de hemoliz olur. Bu küçük moleküller membranını kolayca geçerek hücre içi osmotik basıncı artırırlar ve hücreşişmesini takiben hemoliz gelişir.

Bazı faktörler doğrudan hücre membranına etki ederek membranı parçalayıp hemoliz oluştururlar (toksik hemoliz). Toksik hemoliz yapan maddeler ya protein yapıyı bozarak (asitler, alkaliler, ağır tuzlar, ısı v.b.) veya lipoid yapıyı eritip parçalayarak (ısı, eter, alkol, aseton, benzen, kloroform, karbon tetra klorür, yılan, akrep, örümcek zehirleri vb.) etki ederler. Streptokok, stafilokok gibi bazı bakterilerin çıkardığı toksinler, bazı barsak parazitlerinin ekstreleri, plazmodium gibi kan parazitleri hemolitik etkilidir. Ultraviyole ve X-ışınları da hemolize neden olur. Kanda ayrıca spesifik olarak ‘hemolizin’ denen belirli eritrositleri hemoliz eden antikorlar bulunur.

DENEY RAPORU

Adı Soyadı :

No :

Tüp No	%0,9 NaCl miktarı (ml)	Gözlenen Hemoliz %
1
2
3
5
6
7
8
9
10

(Bu tabloya laboratuar çalışmanızın sonuçlarını yazınız.)

1- Osmotik basıncı plazmadan yüksek olan bir sıvıda eritrosit hücre yapısı nasıl bir değişikliğe uğrar? Nedenini açıklayınız.

2- Osmotik basıncı plazmadan düşük olan bir sıvıda eritrosit hücre yapısı nasıl bir değişikliğe uğrar? Nedenini açıklayınız.

3- "Minimal Osmotik direnç" nedir? Eritrositler için normal değerini yazınız.

4- "Maksimal Osmotik direnç" nedir? Eritrositler için normal değerini yazınız.

5- Diğer hemoliz nedenlerini yazınız.

6- Hemolizi tarif ediniz. Farklı çözeltilerde kanın nasıl hemoliz olduğunu açıklayınız.

% 0.9 NaCl:

Gliserin:

Üre:

Na-Asetat:

Asetik asit:

Eter:

Saf Su:

7- Bulduğunuz değerleri kullanarak standart hemoliz eğrisini çiziniz. Eğri üzerinde minimal ve maksimal osmotik direnç değerlerini gösteriniz.