SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 3
ǀ ISSUE 4
ǀ 2022
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 313
SHAXSNING RIVOJLANISHI, TARBIYASI VA IJTIMOIYLASHUVI
Ro'za Ahmedova
Alisher Navoiy Nomidagi Toshkent davlat o'zbek tili va adabiyoti universiteti Tarjima
nazariyasi va amaliyoti fakulteti 2-kurs talabasi
ANNOTATSIYA
Shaxs tushunchasi bu keng qamrovli tushuncha hisoblanadi.Har bir inson
tug`ilibdiki bu shaxsdir.Lekin uning o`sib rivojlanishi katta ahamiyatga ega.Yosh bola
bir yoki ikki yosh paytidan unga tarbiya berish boshlanadi.Yetti yoki sakkiz yosh
paytidan esa uning yoniga ta`lim ham qo`shiladi.Har ikkalasi
yilllar davomida teng
ravishda berib boriladi.Bilmagan narsalari tushuntirilib, qiziqishlariga asoslanib unga
kasb yoki hunarga yo`naltirish beriladi. Shu paytdan boshlab bola o`z
kelajagiga
birinchi qadamni tashlaydi.Endi u omma ichida o`zini qanday tutishlar va qanday
rivojlanishlar haqida fikr yurita boshlaydi.Agar bolani yosh paytidan odamlar ichida
ko`proq olib yurilsa u tez ijtimoiy aloqaga kirishishi oson boladi va u kata shaxs bo`lib
yetishadi.
Kalit so`zlar: Shaxs, tarbiya, ta`lim,
ijtimoiylashuv,intellektual,biolagik va
ijtimoiy qonuniyatlar.
Shaxs tushunchasi insonga taalluqli bo‘lib, psixologik jihatdan taraqqiy etgan,
shaxsiy xususiyatlari va xatti-harakatlari bilan boshqalardan ajralib turuvchi,
muayyan
xulq-atvor va dunyoqarashga ega bo‘lgan jamiyatning a’zosini ifodalashga xizmat
qiladi.Odam shaxs bo‘lishi uchun psixik jihatdan rivojlanishi, o‘zini yaxlit inson sifatida
his etishi, o‘z xususiyatlari va sifatlari bilan boshqalardan farq qilmog‘i kerak.Kadrlar
tayyorlash milliy modelida shaxs kadrlar tayyorlash tizimining bosh subyekti va
obyekti, ta’lim sohasidagi xizmatlarining iste’molchisi
va ularni amalga oshiruvchi
sifatida ta’riflanadi.Shaxs rivojlanishi. Odamning ijtimoiy mavjudot sifatida shaxsga
aylanishi uchun ijtimoiy muhit sharoitlari va tarbiya kerak bo‘ladi. Ana shular ta’sirida
odam inson sifatida rivojlanib boradi va shaxsga aylanadi.Rivojlanish shaxsning
fiziologik va intellektual o‘sishida namoyon bo‘ladigan miqdor va sifat o‘zgarishlar
mohiyatini ifoda etuvchi murakkab jarayondir. Rivojlanish
mohiyatan oddiydan
murakkabga, quyidan yuqoriga, eski sifatlardan yangi holatlarga o‘tish, yangilanish,
yangining paydo bo‘lishi, eskining yo‘qolib borishi, miqdor o‘zgarishining
sifat
o‘zgarishiga o‘tishini ifodalaydi. Rivojlanishining manbai qarama-qarshiliklarni
o‘rtasidagi
kurashdan
iboratdir.
Bola shaxsining rivojlanishi inson ijtimoiy mavjudotdir degan falsafiy ta’ limotga
asoslanadi.
Ayni vaqtda inson tirik, biologik mavjudot hamdir. Demak, uning
rivojlanishida tabiat rivojlanishining qonuniyatlari ham muhim ahamiyatga ega.