2-mavzu. Axborot himoyasi va uning turlari

2-mavzu. Axborot himoyasi va uning turlari

Reja:
1. Axborotlarni himoyalashda dasturiy vositalar.
2. Avtomatlashtirilgan axborot tizimlarida himoyalash zaruriyati.
3. Axborotni himoyalash tizimi.
4. Tashkilotlardagi axborotlarni himoyalash.
5. Himoyalash tizimining kompleksliligi.
6. Axborotlarni tashkiliy himoyalash elementlari.


Mavzuga oid tayanch tushuncha va iboralar: Axborot himoyasi va uning turkumlari. Tarmoq xavfsizligini nazorat qilishning texnik vositalari. Avtomatlashtirilgan axborot tizimlarida ma’lumotlarga nisbatan xavflar. Avtomatlashtirilgan axborot tizimlarida himoyalanish zaruriyatlari bilan tanishtirish.
Axborotlarni himoyalashda dasturiy vositalar
Kompyuter tarmoqlarida axborotni himoyalash deb foydalanuvchilarni ruxsatsiz tarmoq, elementlari va zahiralariga egalik qilishni man etishdagi texnik, dasturiy va kriptografik usul va vositalar, hamda tashkiliy tadbirlarga aytiladi.
Fizikaviy texnik vositalar - bu avtonom holda ishlaydigan qurilma va tizimlardir. Masalan, oddiy eshik qulflari, derazada o'rnatilgan temir panjaralar, qo'riqlash elektr uskunalari fizikaviy texnik vositalarga kiradi.
Dasturiy vositalar - bu axborotlarni himoyalash funktsiyalarini bajarish uchun mo'ljallangan maxsus dasturiy ta'minotdir.
Axborotlarni himoyalashda birinchi navbatda eng keng qo'llanilgan dasturiy vositalar hozirgi kunda ikkinchi darajali himoya vositasi hisoblanadi. Bunga misol sifatida parol tizimini keltirish mumkin.
Tashkiliy himoyalash vositalari - bu talekommunikatsiya uskunalarining yaratilishi va qo'llanishi jarayonida qabo'l qilingan tashkiliy-texnikaviy va tashkiliy-xuquqiy tadbirlardir. Bunga bevosita misol sifatida quyidagi jarayonlarni keltirish mumkin: binolarning qurilishi, tizimni loyihalash, qurilmalarni o'rnatish, tekshirish va ishga tushirish.
Axloqiy va odobiy himoyalash vositalari - bu hisoblash texnikasini rivojlanishi oqibatida paydo bo'ladigan tartib va kelishuvlardir. Ushbu tartiblar qonun darajasida bo'lmasada, uni tan olmaslik foydalanuvchilarni obro'siga ziyon yetkazishi mumkin.
Qonuniy himoyalash vositalari - bu davlat tomonidan ishlab chiqilgan xuquqiy hujjatlar sanaladi. Ular bsvosita axborotlardan foydalanish, qayta ishlash va uzatishni tartiblashtiradi va ushbu qoidalarni buzuvchilarning mas'uliyatlarini aniqlab beradi.
Masalan, O'zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan ishlab chiqilgan qoidalarida axborotni himoyalash guruxlarini tashkil qilish, ularning vakolatlari, majburiyatlari va javobgarliklari aniq yoritib berilgan.