5 Hemoliz ve lipeminin biyokimyasal testlere etkisi ve lipemik etkinin uzaklaþtýrýlmasýnda kullanýlan



Yüklə 159,44 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix03.04.2017
ölçüsü159,44 Kb.
#13390

5

Hemoliz ve lipeminin biyokimyasal testlere etkisi ve

lipemik etkinin uzaklaþtýrýlmasýnda kullanýlan 

yöntemlerin karþýlaþtýrýlmasý

Yaþar Hüseyin Türkmen (*), Muhittin A.Serdar (*), Adnan Haþimi (*), Murat Cihan (*),

Ýsmail Kurt (*), Þerif Akman (*), Türker Kutluay (*), M.Kemal Erbil (*)

Giriþ

Analitik süreçleri etkileyebilecek

faktörlerin önceden bilinmesi ve

mümkün olduðu kadar giderilmesi,

sonuçlarýn doðruluðunu saðlamak

açýsýndan son derece önemlidir; buna

göre analiz sonuçlarýnýn yorumlama

etkinliði için hastanýn klinik tablosu-

nun belirlenmiþ olmasý ve test iste-

miyle birlikte laboratuvar uzmanýna

iletilmesi gereklidir (1-3).

Laboratuvar sonuçlarýnýn etkin

yorumlanmasýný saðlamak için, has-

tanýn klinik tablosunun doðru biçim-

de belirlenmiþ olmasý ön koþuldur.

Bu nedenle, sonuçlarý etkileyen fak-

törlerin önceden bilinmesi ve müm-

künse giderilmesi sonuçlarýn doðru-

luðu açýsýndan çok önemlidir (1-3).

Klinik biyokimyada laboratuvar

hatalarý; analiz öncesi (preanalitik),

analiz aný (analitik) ve analiz sonrasý

(post analitik) olmak üzere baþlýca üç

ana grupta incelenir. Preanalitik ve

analitik hatalarý en az düzeyde tutmak

için laboratuvarlarýn olanaklarý dahi-

linde çeþitli uygulamalar yapýlmak-

tadýr (1-3).

Analitik dönem laboratuvar prob-

lemlerinin baþýnda hemoliz ve lipemi

yer alýr. Eritrositlerin parçalanarak

hemoglobin (Hb) içeriðinin hücre

dýþýna yayýlmasý durumu olarak ta-

*GATA Biyokimya ve Klinik Biyokimya AD

Ayrý basým isteði: Dr. Muhittin A.Serdar, GATA

Biyokimya ve Klinik Biyokimya AD, Etlik-06018,

Ankara

E-mail: maserdar@gata.edu.tr

Makalenin geliþ tarihi: 07.08.2006

Kabul tarihi: 12.12.2006

ARAÞTIRMA

Gülhane Týp Dergisi 2007; 49: 5-10

© Gülhane Askeri Týp Akademisi 2007

Özet

Bu çalýþmada, biyokimyasal test sonuç-

larýný etkileyen önemli nedenler arasýnda

bulunan hemoliz ve lipeminin laboratuvar

sonuçlarýnda neden olduðu deðiþimler ve

bunlarýn engellenmesi amaçlanmýþtýr.

Hemoglobin içeriðine göre beþ farklý,

lipid içeriðine göre ise 3 farklý serum

havuzu ve 10 farklý doðal lipemik hasta

serumunda biyokimyasal test ölçümleri

yapýlmýþtýr. Ayrýca lipeminin eliminasyo-

nu için ultrasantifüjasyon, karbontetrak-

lorür (CCl

4

), LipoClear® ekstraksiyonu ve



serum örneðinin 1:4 dilüsyonu yöntemleri

karþýlaþtýrýldý. Hemolizin etkisi incelen-

diðinde, hemoglobin konsantrasyonu 750

mg/dl'den fazla olduðunda LDH, konjuge

bilirubin, AST ve potasyum deðerlerinin

arttýðý, amilaz ile ürik asid deðerlerinin

ise anlamlý düþtüðü saptanmýþtýr. Ýn vitro

lipemi çalýþmasýnda özellikle total pro-

tein etkilenirken, doðal lipemik serum-

larda üre, bilirubinler, ALT, AST, GGT ve

LDH testlerinin etkilendiði gözlenmiþtir.

Lipemi etkisini azaltmak için uygulanan

eliminasyon tekniklerinin tümünün etkin

olduðu deðerlendirildi. Lipemi etkisinin

uzaklaþtýrýlmasýnda LipoClear

®

ve ultra-



santrifüj teknikleri yüksek maliyetli olup,

çok iþlem ve özel ekipman gerektirmek-

tedir. Basit ve ucuz olan seyreltme ve

CCI


4

ile çöktürme yöntemlerinin ise daha

pratik ve her laboratuvar için uygun ve

ekonomik olduðu deðerlendirilmiþtir.



Anahtar kelimeler: Biyokimyasal testler,

hemoliz, interferans, lipemi



Summary

The effects of hemolysis and lipemia on

biochemical analyses and comparison

of the methods used in the elimination

of lipemic effect

In this study our objectives were the

evaluation of interferences on biochemi-

cal analyses caused by hemolysis and

lipemia, which are of important causes of

interference, and prevention of these in-

terferences. Various biochemical analy-

ses were carried out by using five serum

pools with different hemoglobin concen-

trations, three serum pools with differ-

ent lipid concentrations and ten intrinsi-

cally natural lipemic sera from different

patients. Moreover, efficacies of ultra-

centrifugation, carbontetrachloride

(CCl

4

), LipoClear



®

extraction and 1:4

dilution for the elimination of lipemia

were compared. Regarding the effect of

hemolysis, serum LDH, conjugated biliru-

bin, AST and potassium levels were found

to increase, and amylase and uric acid

levels were found to decrease at hemo-

globin concentrations of >750 mg/dL. In

the study of in vitro lipemia, total pro-

tein was especially affected, and serum

urea nitrogen, bilirubins, AST, ALT, GGT

and LDH were affected in naturally

lipemic serums. All of the lipemia elimi-

nation methods were found to be ade-

quately efficacious. Ultracentrifugation

and LipoClear

®

methods in elimination of



the lipemic effect are expensive and

require special equipment. Dilution and

CCl

4  


precipitation methods are more

practical, appropriate and economical

for every laboratory.

Key words: Biochemical analysis, hemol-

ysis, interference, lipemia



6 · Mart 2007 · Gülhane TD                                                                                                                                                 

Türkmen ve ark.

nýmlanan 'hemoliz', in vivo (hemoli-

tik anemiler, uygunsuz kan trans-

füzyonlarý, bakteri-hayvan [yýlan,

örümcek gibi] toksinleri, eritrofago-

sitoz olaylarý vb.) veya in vitro (oz-

motik parçalanma, kompleman ba-

ðýmlý hücre yýkýlmasý, fiziksel-meka-

nik veya kimyasal etkiler gibi) neden-

lerle oluþabilir (1-3).

Lipemi ise kanda þilomikron dü-

zeyinin aþýrý yüksekliðine baðlý mak-

roskopik bulanýklýk bulunmasý hali

olarak tanýmlanabilir. Þilomikron

etkisini azaltmak için kan örnekleri-

nin bir gece açlýk sonrasý alýnmasý kýs-

men etkinlik saðlayabilirken, yað me-

tabolizma bozukluðu olan bireylerde

veya acil laboratuvar analizi yapýlmasý

gerekli olan hastalarýn kan örnek-

lerindeki lipemi, laboratuvar sonuç-

larýný etkileyerek deðerlendirmelerde

yanýlmalara neden olabilir (3).

Bu çalýþmada, laboratuvarýmýzda

uygulanmakta olan bazý klinik biyo-

kimya yöntemleri kullanýlarak, seçi-

len serum parametrelerine lipemi ve

hemolizin etkisi ve lipidlerin uzak-

laþtýrýlmasýnýn sonuçlara olan etkisi

araþtýrýldý.



Gereç ve Yöntem

Çalýþma 2003-2004 yýllarý arasýnda

Gülhane Askeri Týp Akademisi Biyo-

kimya ve Klinik Biyokimya AD labo-

ratuvarlarýnda yapýlmýþtýr.

Lipidlerin etkilerinin incelenmesi: Ýn

vitro lipemi çalýþmasýnda 2'si normal,

5'i patolojik deðerler içeren toplam 7

serum havuzu oluþturuldu. Bu serum

havuzlarýna üç farklý düzeyde Li-

povenöz (LV) (Fresenius AG, Ham-

burg, Germany) yað emülsiyonu ek-

lendi. Bu amaçla, her bir serum ha-

vuzu iki bölüme ayrýldý. Yüzde 20'lik

LV solüsyonu katýlarak 20, 10 ve 5

g/LLV konsantrasyonunda havuzlar

elde edildi. Bu þekilde hazýrlanan

toplam 28 serum havuzunda AU 600

otoanalizörü (Olympus, Japan) ile

glukoz, üre, kreatinin, ürik asid,

kolesterol, trigliserid, total protein,

albümin, direkt ve indirekt bilirübin,

alanin aminotrasferaz (ALT), aspartat

aminotrasferaz (AST), gama gluta-

miltransferaz (GGT), amilaz, krea-

tin kinaz (CK), laktat dehidrogenaz

(LDH), alkalen fosfataz (ALP), sod-

yum (Na), potasyum (K) ve klor (Cl)

ölçümleri orijinal kitleri kullanýlarak,

ardýþýk ikiþer defa ölçüldü.

Bu ölçümlere ek olarak, her bir

serum havuzunun absorbansý, ýþýk

saçýlým indeksi (ISI) ve lipemi indek-

si (LI) deðerleri elde edildi. Absor-

bans okumalarý için 4 ml %0.9'luk

sodyum klorür (NaCl) çözeltisi içine

ölçümü yapýlan serum havuzundan

50 

µl eklenerek karýþtýrýldý ve spek-



trofotometre (Shimadzu Corpora-

tion; Kyoto, Japan) ile 340 nm'de suya

karþý absorbans ölçümü yapýldý. Iþýk

saçýlýmý indeksi (ISI) ölçümleri için

absorbans ölçümlerinde kullanýlan

karýþýmlar kullanýldý ve florometrede

(Perkin Elmer, UK)  

λex= 340 nm ve

λem= 700 nm'de suya karþý floresan

ölçümleri yapýldý. LI deðerleri, Olym-

pus AU 600 analizörünün serum

indeks fonksiyonu kullanýlarak elde

edildi. Ýn vivo (doðal) lipemi çalýþ-

masýnda klinik laboratuvarýmýzda

rutin çalýþmalar sýrasýnda karþýlaþýlan

ve trigliserid konsantrasyonu 500

mg/dl üzerinde olan 10 serum örneði

kullanýldý. Lipemi interferansýný orta-

dan kaldýrmak amacýyla organik

çözücü (CCI

4

), LipoClear



®

ise eks-


traksiyon, ultrasantrifüjasyon ve di-

lüsyon yöntemleri kullanýldý. Orga-

nik çözücü ekstraksiyonunda lipemik

serum örnekleri, karbon tetraklorür

(CCl

4

) ile ekstre edilerek lipidler



ortamdan uzaklaþtýrýldý. Bu amaçla

lipemik seruma CCl

4

(%50)/(%50)



v/v eklendi ve bu karýþým vorteks

cihazýnda 1 dakika süreyle karýþtýrýldý,

5 dakika oda sýcaklýðýnda dinlendi-

rildikten sonra 4.500 g hýzýnda oda

sýcaklýðýnda 30 dakika santrifüj edildi.

Santrifüj sonrasý elde edilen süper-

natan ayrýlarak analiz için kullanýldý.

LipoClear

®

(Statspin,Westwood, MA)



ile ekstraksiyonda içinde 0.3 ml reak-

tif bulunan ependorf tüplerine, 1.5

ml in vivo lipemik ve in vitro olarak

lipemik hale getirilmiþ olan serum

örnekleri kondu. Vorteks cihazýnda

karýþtýrýldý ve oda sýcaklýðýnda 5 daki-

ka bekletildi; daha sonra örnekler

santrifüj edildi. Santrifüj sonrasý elde

edilen süpernatan analiz için kul-

lanýldý. Analiz sonucunda çýkan so-

nuçlar, dilüsyon faktörüne baðlý ola-

rak 1.2 katsayýsý ile çarpýldý. Ultra-

santrifüjasyon iþleminde lipemik se-

rum örnekleri, 140.000 g'de 15 dakika

oda sýcaklýðýnda santrifüj edildi

(Sorvall Combi Plus DuPont, USA).

Santrifüj sonrasý altta kalan fraksi-

yonu, analiz için kullanýldý. Dilüsyon

yönteminde, lipovenöz emülsiyon ve

doðal olan lipemik serum örnekleri,

çalýþma öncesi 1/4 oranýnda serum

fizyolojik (%0.9 NaCl) ile dilüe edil-

di. Analiz sonucunda çýkan sonuçlar

dilüsyon katsayýsý ile çarpýldý.



Hemoliz çalýþmalarý: Ýn vitro hemo-

liz çalýþmasýnda dört patolojik ve bir

normal serum havuzu kullanýldý.

Serum havuzlarý ölçüm gününe kadar

derin dondurucuda -40

o

C'de muha-



faza edildi. Hemolizat hazýrlanmasýn-

da EDTA'lý tüpe alýnan 6 ml kan ör-

neði 5.000 g de 5 dakika santrifüjle-

nerek plazmasý ayrýlarak atýldý. Dipte

kalan hücre paketi 8 ml serum fizyo-

lojik ile 3 kez yýkandý ve her yýkama

iþlemi sonrasý 3 dakika 5.000 g'de

santrifüj edilerek üst kýsým atýldý. Son

yýkama sonrasý santrifüj edilip yýkama

solüsyonu ortamdan uzaklaþtýrýldýk-

tan sonra yýkanmýþ eritrosit paketi

üzerine eþit hacimde distile su ilave

edildi. Distile su ilave edilen eritrosit

paketi daha sonra -40

o

C'de 20 dakika



bekletilerek eritrositlerin patlamasý ve

hemoliz olmalarý saðlandý. Örnekler

3 dakika 5.000 g'de santrifüj edilerek

üstte kalan hemolizat ayrýldý. Elde

edilen bu hemolizatýn hemoglobin

miktarý Coulter

®

STKS tam kan sayý-



mý cihazýnda (Beckman Coulter, Inc.

CA, USA) tespit edildi. Hazýrlanan



Cilt 49 · Sayý 1 · Gülhane TD                                                                                                  Hemoliz ve lipeminin biyokimyasal testlere etkisi · 7

bu hemolizat her bir serum havuzu-

nun son Hb konsantrasyonu 0 (-), 90

(±), 375 (+), 750 (++), 1.500

(+++), 3.000 (++++) mg/dl ola-

cak þekilde hesaplanarak eklendi.

Hemoliz ve lipeminin test sonuç-

larýna etkileri klinik olarak 'kabul

edilebilir' veya 'kabul edilemez' yo-

rumlarý yapýlýrken CLIA 88 kriterleri

göz önünde bulundurulmuþtur (4).

Çalýþmadaki veriler tanýmlayýcý özel-

likte sunulmuþtur.

Bulgular

Farklý konsantrasyonlarda hazýr-

lanmýþ olan serum havuzlarýnda yapý-

lan deðerlendirme sonuçlarýna göre

90 ve 375 mg/dl Hb içeren serum

örneklerinin biyokimya analizlerine

etkisi kabul edilebilir sýnýrlarda iken,

750 mg/dl Hb konsantrasyonunda

konjuge bilirubin, LDH ve amilaz;

1.500 mg/dl Hb içeren serum örnek-

lerinde ilave olarak ürik asid, ankon-

juge bilirubin, AST ve potasyum;

3.000 mg/dl Hb konsantrasyonunda

ise ayrýca CK ölçümlerindeki fark-

lýlýðýn kabul edilebilir deðerlerin

üzerinde olduðu saptandý (Tablo I).

Ýn vitro lipemi çalýþmasý kap-

samýnda 5, 10, 20 gr/L konsantras-

yonlarda lipovenöz (LV) solüsyonu

içeren serum örneklerinde yapýlan

biyokimya analizlerinin sonuçlarý

Tablo II'de gösterilmiþtir. Burada

özellikle LV içeren örneklerin total

protein ölçüm deðerlerinin, LV'suz

örneklere oranla anlamlý derecede

yüksek olduðu saptanýrken, diðer

testlerde önemli bir deðiþim olmadýðý

gözlendi. Total proteinin gerçek

deðerlerine en yakýn sonuçlarý elde

etmek için bu çalýþmada kullanýlan



Tablo I. Hemolizin biyokimyasal testlere etkileri

_______________________________________________________________________________



Hemoglobin düzeyi (mg/dl)

_______________________________________________________________________________



90

375

750

1500               3000

(±)*

(+)

(++)

(+++)         (++++)

_______________________________________________________________________________

Glukoz

0.99


#

0.98


0.98

0.97


0.93

Üre


0.99

1.04


1.02

1.03


1.04

Kreatinin

0.98

0.99


0.99

0.98


0.92

Ürik asid

0.97

0.92


0.84

0.71

&

0.32

Total kolesterol

0.96

1.04


1.05

1.04


1.01

Trigliserid

1.00

0.99


0.99

0.99


0.99

HDL kolesterol

1.00

0.99


1.01

1.02


1.03

LDL kolesterol

0.92

1.08


1.09

1.07


1.02

VLDL kolesterol

1.00

1.00


0.99

0.99


0.99

Konjuge bilirubin

0.95

1.12


1.35

1.71

3.40

Ankonjuge bilirubin

0.93

0.88


0.81

0.74

0.48

AST


1.02

1.08


1.11

1.33

1.89

ALT


0.99

1.02


1.04

1.09


1.23

ALP


1.01

0.99


0.97

0.96


0.84

GGT


1.01

0.98


0.97

0.95


0.87

Total protein

0.99

1.00


1.01

1.04


1.09

Albümin


1.00

0.99


0.99

1.00


1.02

LDH


1.06

1.20


1.44

1.90

2.93

CK

1.01



1.02

1.01


1.10

1.22


Amilaz

0.93


0.82

0.59

0.54

0.09

Sodyum


1.00

1.00


1.00

1.00


1.00

Potasyum


1.04

1.02


1.06

1.13

1.24

_______________________________________________________________________________

*: () parantez içerisindeki gruplamalar Hb deðerine göre yapýlmýþtýr

#: Sonuçlar interferansýz ölçülen çalýþma sonuçlarýna oranlanarak sunulmuþtur (Deðiþim katsayýsý)

&: Kabul edilebilir hata oranýnýn üzerindeki sonuçlar koyu olarak gösterilmiþtir

Tablo II. Farklý tekniklerle lipeminin uzaklaþtýrýlmasýnýn laboratuvar testlerine etki oranlarý

________________________________________________________________________________________________________________________



Lipovenöz solüsyonlar

________________________________________________________________________________________________________________________



20 gr/L ilave edilen örnekler

10 gr/L ilave edilen örnekler

5 gr/L ilave edilen örnekler

________________________________________________________________________________________________________________________

Testler

LV        CCI



4

Ultra        LC          D         LV         CCI

Ultra     LC       D       LV       CCI



4

Ultra    LC

D

________________________________________________________________________________________________________________________



Üre

1.02*


1.03

1.02


1.04

0.98


1.01

1.03


1.02

1.02


0.92

1.00


1.04

1.02 0.98

0.90

Kreatinin



1.03

1.14


1.14

1.13


1.28

1.00


1.06

1.06


1.03

1.21


1.02

1.04


1.05 1.00

1.17


Ürik asid

0.96


1.05

1.02


1.01

0.90


0.98

1.03


1.02

1.01


0.91

1.00


1.03

1.01 0.99

0.90

Total kolesterol



1.00

0.28

#

0.93


0.25

0.85

1.00


0.36

0.94


0.25

0.86

1.00


0.42

0.94


0.24

0.86


Trigliserid

8.16

4.69

5.30

4.72

8.87

4.92

2.44

2.95

2.52

4.92

3.01

1.68

2.12 1.38

2.86

Konjuge bilirubin

1.00

1.38


0.99

1.70


1.73

1.14


1.36

1.09


1.71

1.66

1.11


1.17

1.16


1.69

1.43

Ankonjuge bilirubin 1.02



0.85

0.99


0.71

0.82


0.97

0.88


0.96

0.69

0.76

0.98


0.93

0.94


0.70

0.68

AST


0.96

1.05


1.04

0.97


1.24

1.01


1.04

1.03


0.94

0.98


1.00

1.05


1.02 0.94

0.91


ALT

1.00


0.82

1.03


0.93

0.97


1.04

0.76

1.03


0.86

1.00


1.02

0.72

1.03


0.86

0.94


ALP

0.99


0.97

0.99


0.91

0.96


1.01

0.98


0.99

0.91


0.93

1.00


0.98

1.00 0.92

0.94

GGT


0.96

0.73

0.93


0.81

0.90


0.97

0.76

0.96


0.81

0.91


0.99

0.78

0.94 0.82

0.92

Total protein



1.36

0.98


1.03

0.87


1.28

1.18


0.97

1.03


0.85

1.12


1.09

0.97


1.02 0.84

1.03


Albümin

1.05


1.01

1.02


1.01

1.12


1.03

1.01


1.01

1.01


1.10

1.02


1.01

1.01 1.01

1.07

LDH


1.03

1.13


1.06

0.96


0.94

1.01


1.09

1.03


0.93

0.90


1.01

1.10


1.01 0.91

0.90


CK

1.00


1.00

1.02


0.91

0.82


0.86

1.00


1.02

0.90


0.82

1.01


0.97

1.02 0.90

0.81

Amilaz


0.98

1.06


1.05

0.93


1.00

0.86


1.04

1.04


0.91

0.95


0.98

1.05


1.05 0.89

0.96


________________________________________________________________________________________________________________________

LV: lipovenöz solüsyon, Ultra: ultrasantrifüj, D: dilüsyon, LC: LipoClear

®

*: Sonuçlar interferansýz ölçülen çalýþma sonuçlarýna oranlanarak sunulmuþtur (Deðiþim katsayýsý)



#: Kabul edilebilir hata oranýnýn üzerindeki sonuçlar koyu olarak gösterilmiþtir

8 · Mart 2007 · Gülhane TD                                                                                                                                                 

Türkmen ve ark.

eliminasyon yöntemlerinin tümünün

uygun olduðu deðerlendirildi.

Ýn vivo lipeminin etkisini belir-

lemek için yaptýðýmýz çalýþmada ise

lipemik serum örneklerinde üre, bili-

rubinler, ALT, AST ve LDH test öl-

çümlerinin yapýlamadýðý gözlendi.

On örnekte yapýlan çalýþma sonucun-

da, 5 örnekte üre, 2 örnekte bilirubin-

ler, 7 örnekte ALT ve AST, bir örnek-

te ise GGT ve LDH ölçümlerinin

yapýlamadýðý saptandý. Bu çalýþma

kapsamýnda kullanýlan eliminasyon

yöntemlerinin tümünün trigliserid,

bilirubinler ve kolesterol haricindeki

testlerin ölçümü için uygun olduðu

deðerlendirildi (Tablo III).

Çalýþmada, LV solüsyonu katýlan

örnekler ile in vivo lipemik serum ha-

vuzlarýnda yüksek trigliserid kon-

santrasyonlarýna baðlý olarak oluþan

absorbans ve ýþýk saçýlým indeksinin

artmýþ olduðu, ultrasantifüjasyon,

CCl

4

, LipoClear



®

ekstraksiyonu ve

dilüsyon teknikleri ile bu etkilerin

yeterince elimine edilebildiði gözlen-

di (Þekil 1).

Tartýþma

Biyokimyasal testler üzerine etki

eden faktörler preanalitik, analitik ve

postanalitik dönem olarak üç grup

altýnda incelenir. Son yýllardaki tek-

nolojik geliþmeler ve etkin kalite kon-

trol programlarýnýn uygulanmasý,

analitik dönemdeki hatalarý azaltmýþ

ve özellikle preanalitik dönem hata-

larý üzerine daha çok yoðunlaþmaya

neden olmuþtur (3).

Hemoliz faktörünün, klinik kim-

yasal analizlere interferansýyla ilgili

bir çok çalýþma yapýlmýþtýr (1,3,5-7).

Bu çalýþmada, hemolizden kaynak-

lanan hatalar otoanalizör kullanýlarak

incelenmiþ ve artan hemoliz ile bir-

likte bazý biyokimyasal paramet-

relerin deðiþtiði görülmüþtür. He-

molizin neden olduðu interferansýn

750 mg/dl hemoglobin düzeyine

kadar ihmal edilebilir düzeyde ol-

duðu, bu miktarýn üzerine çýkýlma-

sýnýn ürik asid ile amilaz deðerlerinin

gerçek deðerinden daha düþük, kon-

juge bilirubin, AST ve LDH deðer-

lerinin gerçek deðerlerinden belirgin

olarak yüksek bulunmasýna neden

olduðu saptandý. Literatürde benzer

bulgular rapor edilmiþ olmasýna rað-

men AST, ALT, ALP ve glukoz

deðerlerinin deðiþen hemoglobin

konsantrasyonlarýndan ne kadar etki-

lendiði konusunda farklý deðerlen-

dirmeler bulunmaktadýr (1,3,6,8-13).

Genel olarak bu çalýþmada, yeni geli-

þen teknolojik cihazlar ile analitik et-

kileþimlerin daha azalmýþ olduðu sap-

tanmýþ olmakla birlikte, yüksek he-

moliz konsantrasyonlarýnda (>3.000

mg/dl hemoglobin içeren) yaklaþýk

olarak bütün testlerin ölçümünün

etkilendiði görülmüþtür.

Biyokimyasal testlerin deðerlen-

dirilmesinde önemli bir diðer inter-

ferans nedeni lipemidir. Deðiþik araþ-

týrmacýlar tarafýndan lipeminin oluþ-

turduðu bulanýklýðýn deðerlendiril-

mesi için ýþýk saçýlým indeksi,

absorbans ölçümleri yapýlmýþ ve

eliminasyon teknikleri karþýlaþtýrýl-

mýþtýr (3,14,18). Bu araþtýrmada ben-

zer olarak eliminasyon iþlemleri so-

nucunda bulanýklýðýn kaybolduðu,

ýþýk saçýlým indeksi ve absorbans

deðerlerinin in vitro lipemi uygula-

malarýnda LV solüsyon katýlmadan

önceki deðerlerine döndüðü saptan-

dý. Ek olarak, daha önceki makaleler-

de öne sürülen görüþleri destekler

biçimde, ölçümleri UV dalga boyun-

Tablo III. Ýn vivo (doðal) lipemi çalýþmasýnýn sonuçlarý

_______________________________________________________________________________



Konsantrasyonlar

Deðiþim katsayýsý

_______________________________________________________________________________



Direkt (%)  CCl

4

Ultra    D        LC

®

CCl

4

Ultra    D        LC

®

_______________________________________________________________________________

Glukoz

127


131

129


131

125


1.02

1.01


1.03

0.98


Üre

35.8 (50)* 45.4

44.7

47.2


43

0.97


0.98

1.05


0.95

Kreatinin

1.64

1.64


1.61

1.60


1.64

1.04


1.01

0.92


1.03

Ürik asid

6.62

6.74


6.62

6.08


6.1

1.03


1.01

0.92


0.93

Total kolesterol

190

42.3


134.3 209.6 52.3

5.38

#

11.98 25.75

5.39

Trigliserid

815

73

356



1224

169


0.09

0.46


1.57

0.21


Konjuge bilirubin

0.08 (80)

0.12

0.08


0.19

0.15


2.56

1.61

2.34

4.53

Ankonjuge bilirubin 0.26 (80)

0.27

0.34


0.33

0.18


1.17

1.45

1.31

0.76

AST


30.3 (30)

25.3


24.8

26.8


23

1.06


1.06

1.10


0.93

ALT


35.3 (30)

16.6


22.3

22

17



0.72

1.02


1.01

0.82


ALP

113


117

115


110

107


1.02

1.01


0.98

0.94


GGT

43 (90)


36

42

40



37

0.92


1.03

0.89


0.89

Total protein

7.51

7.57


7.62

7.36


6.47

1.01


1.01

0.98


0.86

Albümin


4.9

4.68


4.61

4.36


4.41

0.96


0.94

0.89


0.90

LDH


187 (90)

208


200

186


178

1.07


1.03

0.96


0.92

CK

75.1



77.4

82

81.6



75

1.02


1.08

1.14


0.98

Amilaz


50

51.5


51

47.2


43

1.03


1.02

0.95


0.87

Sodyum


142

144


143

140


1.02

1.01


0.99

Potasyum


4.31

4.39


4.37

4.2


1.02

1.01


0.98

Klor


100

103


102

98

1.03



1.02

0.98


_______________________________________________________________________________

*: Lipemik serumlarda sonuç alýnabilen örneklerin yüzde oraný. Ultra: ultrasantrifüj, D: dilüsyon, LC : LipoClear®

*: Lipemik serumlarda sonuç alýnabilen örneklerin yüzde oraný

Ultra: ultrasantrifüf, D: dilüsyon, LC : LipoClear 

#  Kabul edilebilir hata oranýnýn üzerindeki sonuçlar koyu olarak gösterilmiþtir

Þekil 1. Ýn vitro lipemi çalýþmasýnda direkt ve

eliminasyon iþlemleri sonrasýnda ýþýk saçýlým

indeksi ve absorbans deðerleri


Cilt 49 · Sayý 1 · Gülhane TD                                                                                                  Hemoliz ve lipeminin biyokimyasal testlere etkisi · 9

da yapýlan enzimlerin (ALT, AST,

LDH) saptanan aktivite miktarlarýný,

ölçümleri görünür dalga boyunda

yapýlan enzimlere (ALP, GGT, ami-

laz) oranla daha yüksek oranda etki-

lediði gösterilmiþtir (3,14,19-21).

Farklý olarak bu çalýþmada oluþturu-

lan in vitro lipemide trigliserid deðer-

lerinin daha yüksek olmasýna raðmen,

biyokimya analizlerinin bu durum-

dan çok daha az etkilendikleri gö-

rüldü. Ýn vitro olarak, lipemik hale

getirilmiþ serumlarda enzim aktivite

ölçümlerinin yapýlabilmiþ olmasýna

raðmen, doðal lipemik örneklerde

özellikle AST, ALT daha az olarak da

GGT ve LDH aktivite ölçümlerinin

yapýlmasýnýn mümkün olmadýðý gö-

rülmüþtür. Bu durumun, doðal li-

pemide VLDL ve þilomikron kon-

santrasyonlarýnýn daha belirgin ol-

masýna, in vitro lipemi çalýþmasýnda

ise lipidlerin özellikle þilomikronlarýn

süspansiyon halinde bulunmasýna,

lipid fraksiyonu farklýlýklarýna baðlý

olarak ýþýk kýrýlmasý miktarýnýn daha

az olmasýna baðlý olduðu deðer-

lendirilmiþtir. Bu bulgular diðer çalýþ-

malar ile benzerlik göstermesine rað-

men, Topkaya ve ark.nýn çalýþmasý ile

kýsmen çeliþmektedir; söz konusu

farklýlýðýn olasýlýkla farklý analizör,

reaktif ve analitik yöntemler kulla-

nýmýndan ileri gelebileceði deðer-

lendirilmiþtir (3,14,20).

Bu çalýþmada, eliminasyon iþlem-

lerinden sonra genel olarak analitik

ölçümlerin hepsinin yapýlabildiði,

gerçek deðerlerine yaklaþtýðý ve kabul

edilebilir klinik deðerler içerisinde

olduðu tespit edildi (Tablo II).

Deðiþik araþtýrmacýlar LDH öl-

çümlerinde lipidlerin çöktürülmesi

esaslý uygulamalarýn ultrasantrifü-

jasyon kadar etkili olduðunu, ancak

yine de bu yöntem sonrasý GGT

aktivite ölçüm sonuçlarýnýn lipemiye

baðlý nedenlerle gerçek deðerin altýn-

da bulunduðunu göstermiþlerdir (19-

21). Topkaya ve ark. amilaz ve LDH

dýþýnda kalan testler için etkili bir

düzelme saðlayamadýklarýný bildir-

mektedirler (14). Bu çalýþmadaki in

vitro lipemi çalýþmasýnda CCl

4

eks-



traksiyonu sonucunda GGT ve LDH

ölçümlerinin, dilüsyon sonrasý CK,

LDH, GGT deðerlerinin, Lipo-

Clear


®

uygulamasý sonrasýnda AST,

ALT, GGT ve ALP deðerlerinin yak-

laþýk %5-10 azaldýðý saptanmýþ, ancak

bu sonuçlarýn kabul edilebilir sýnýr-

larda olduðu deðerlendirilmiþtir. Bu-

nunla birlikte bu deðiþimlerin, nor-

mal sýnýrlar içerisindeki örneklerde

önemli olabileceði, ancak enzim akti-

vitesi yüksek bulunanlarda önemli ol-

mayacaðý deðerlendirilmiþtir.

Çeþitli araþtýrmacýlar yaptýklarý

çalýþmalarda iyon selektif elektrodlar

ile yapýlan sodyum ve potasyum öl-

çümlerinde lipemiden etkilenmenin

%10'un altýnda kaldýðýný bildirmiþ,

klorür ölçümlerinde ise yaklaþýk %10

negatif interferans bulunduðunu

rapor etmiþlerdir (14,15,22). Ýyon

selektif elektrodlarla yapýlan elektrolit

ölçümleri, analiz öncesinde seyreltme

gerekmediðinden lipemiden daha az

etkileniyor olabilir (19,22). Elektrolit

ölçümlerinde kabul edilme sýnýrý,

diðer testlerden önemli farklýlýklar

gösterir. CLIA 88 kriterleri, sodyum

için toplam izin verilen hatayý 4

mmol/L olarak belirlemiþtir. Bu kri-

ter göz önüne alýnarak sodyum kon-

santrasyonu için doðal lipemiden et-

kilenme oranýnýn 4 mmol/L'nin altýn-

da bulunduðu tespit edilmiþtir. LV

solüsyonu içerisinde sodyum ve po-

tasyum bulunduðundan invitro lipe-

mi çalýþmasý kapsamýnda elektrolitler

deðerlendirilememiþtir.

Deðiþik araþtýrmacýlara benzer

olarak bu çalýþmada, ultrasantrifüjas-

yon, ekstraksiyon, LipoClear

®

ve di-



lüsyon yöntemlerinin doðal lipemik

serumlarda elektrolit ölçümlerinde

lipemiden kaynaklanan hatalarý gider-

mede etkin olduðu tespit edilmiþtir

(14).

Farklý araþtýrmacýlar özellikle 340



nm'de yapýlan kinetik ölçümlerin

lipemiden negatif yönde etkilendiðini

göstermiþlerdir (3,14,18). Bu dalga

boyu, lipeminin en fazla interferansa

neden olduðu dalga boyunu temsil

eder. Ayrýca, okumalarýn görünür

bölgede yapýlmasýna ve örnek körü-

nün bulunmasýna raðmen, konjuge

ve total bilirubin ölçümlerinin lipe-

miden fazla etkilendikleri ortaya kon-

muþtur. Bunun, ardýþýk iki ölçüm

arasýndaki çok az miktardaki absor-

bans farkýnýn (

∆ absorbans) büyük

önem taþýdýðý analiz türlerinde doðal

bir süreç olarak ortaya çýktýðý deðer-

lendirilmektedir. Bu çerçevede total

protein ve albümin ölçümleri sýra-

sýndaki ardýþýk absorbans farklarýnýn

(

∆ absorbans) çok büyük olmasý ve



ölçüm esnasýnda dilüsyon katsayý-

sýnýn yüksek olmasý nedenlerine baðlý

olarak lipemi interferansýnýn görül-

mesi olaðan deðildir. (14). Bu çalýþ-

madaki doðal lipemik örnekler gru-

bundaki serumlarýn %50'sinin üre

miktarlarý da, ölçüm amacýyla UV

aralýktaki dalga boyu kullanýldýðýndan

saptanamamýþtýr. Ayrýca albümin dü-

zeylerinin gerçek deðerden daha

düþük olarak tespit ediliyor olmasýna

raðmen, bu deðiþimin klinik açýdan

önem taþýyacak miktarda olmadýðý

görülmüþtür; lipemik örneklerde to-

tal protein ölçümlerinde de albümine

benzer ve önemsiz düzeydeki azal-

manýn bulunduðu görülmüþtür.

Olympus AU600 cihazý, bikro-

matik ölçüm özelliðine sahip bir

biyokimya otoanalizörü olmasýna rað-

men bazý belirli testlerde lipemi in-

terferansýný engellemekte yeterli ol-

mayabilir. Özellikle lipemi ýþýk saçý-

lýmý nedeniyle taban absorbansýnda

artýþa yol açtýðýndan, bu durumlarda

örnek körü kullanýlarak lipemi inter-

feransý azaltýlabilir (23). Ýnterferansý

önlemede kullanýlan diðer bir yol, ör-

neðin seyreltilmesi olabilir. Bu çalýþ-

mada da seyreltme yönteminin koles-

terol ve bilirubinler testleri dýþýnda

oluþan deðiþimlerin ihmal edilebilir

sýnýrlarda olduðu tespit edilmiþtir.


10 · Mart 2007 · Gülhane TD                                                                                                                                                 

Türkmen ve ark.

Çalýþmamýzda ultrasantrifüjasyon,

ekstraksiyon, dilüsyon ve LipoClear

®

uygulamalarýnýn sonuçlarý birbirle-



rine yakýn etkinlik gösterdi. Örnek-

lere herhangi bir madde katýlma-

dýðýndan, ultrasantrifüjasyon yönte-

mi en ideal yaklaþým olarak kabul edi-

lebilir. Ancak, ultrasantrifüjler pahalý

cihazlardýr ve klinik laboratuvarlarýn

çoðunda bulunmasý beklenmez; bu

amaçla daha ucuz ve kullanýlmasý

daha kolay olan ekstraksiyon ve Lipo-

Clear


®

yöntemlerinin kullanýlmasý

önerilebilir. Ekstraksiyon için Lipo-

sol


®

ve Frigen

®

gibi ticari organik



çözeltiler piyasaya sürülmüþtür. Bu

ürünlerden Frigen'in içeriðinde trik-

loroflorometan bulunur (24). Orga-

nik çözücü (Liposol

®

) ekstraksiyo-



nunun sodyum, potasyum, klorür,

kalsiyum, bilirubin, ALT ve LDH

ölçümlerinde kullanýlmamasý gerek-

tiði belirtilmektedir. Bizim çalýþma-

mýzda yapýsal olarak triklorofloro-

metana benzemesi nedeniyle CCI

4

ekstraksiyonu kullanýlmýþ ve olduk-



ça baþarýlý sonuçlar elde edilmiþtir.

Sonuç olarak, ultrasantrifüjasyon,

LipoClear

®

, CCI



4

ve dilüsyon kulla-

nýlarak lipemi eliminasyon giriþim-

lerinin deðiþik oranlarda ve seçicilik-

lerde olmak üzere lipemi interferan-

sýný önlemede etkili olduðu bulundu.

Bu çerçevede klinik laboratuvar

uygulamalarýnda ilk basamakta yapýl-

masý uygun olan tekniðin maliyet

artýþý getirmeyen "örnek dilüsyonu"

tekniði olduðu deðerlendirildi. CCI

4

ve LipoClear



®

ekstraksiyon teknik-

leri ile temel olarak GGT haricindeki

ölçümler için uygundur ve her ikisi

de ultrasanrifüjasyon sonrasý deðerler

ile uyumludur. Ancak, ultrasantrifüj

tekniði pahalýdýr ve her tip klinik la-

boratuvar için uygun deðildir. CCI

4

ekstraksiyonu ve dilüsyon teknikle-



rinin her laboratuvarda bulunabilecek

aletlerle yapýlabilecek uygun yöntem-

ler olduðu deðerlendirilmiþtir.

Kaynaklar

1- Young DS, Bermes EW, Haverstick

DM. Specimen collection and pro-

cessing. In: Burtis CA, Ashwood ER,

Bruns DE (eds). Tietz Textbook of

Clinical Chemistry and Molecular

Diagnosis. 4th ed. St. Louis, Elsevier

WB Saunders, 2006: 41-58.

2. National Committee for Clinical

Laboratory Standards. Evacuated

Tubes and Additives for Blood

Specimen Collection: Approved Stan-

dard H1-A4. 4th ed. Wayne PA,

National Committee for Clinical

Laboratory Standards, 1996.

3. Guder WG, Narayavan HW, Zawta B.

Samples: From the Patient to the

Laboratory, Git Werlag, GMBH, 1996.

4. Department of Health and Human

Services. Clinical Laboratory Impro-

vement Amentments of 1988: Final

Rules and Notice. 42 CFR Part 493.

The Federal Register 1992; 57: 7188-

7288.


5. Ceriotti F, Ceriotti G. Improved direct

specific determination of serum iron

and total iron-binding capacity. Clin

Chem 1980; 26: 327-331.

6. Sonntag O. Haemolysis as an interfer-

ence factor in clinical chemistry. J Clin

Chem Biochem 1986; 24: 127-139.

7. Van der Woerd-de Lange JA, Guder

WG, Schleicher E, Paetzke I, Schleit-

hoff M, Wieland OH. Studies on the

interference by haemoglobin in the

determination of bilirubin. J Clin Ch-

em Clin Biochem 1983; 21: 437-443.

8. Passey RB, Gillum RL, Fuller JB,

Urry FM, Giles ML. Evaluation and

comparison of 10 glucose methods and

the reference method recommended

in the proposed product class standard

(1974). Clin Chem 1977; 23: 131-139.

9. Guder WG. Haemolysis as an influ-

ence factor in clinical chemistry

[Editorial]. J Clin Chem Clin Bioc-

hem 1986; 24: 124-126.

10.Frank JJ, Bermes EW, Bickel MJ,

Watkins BF. Effect of in vitro hemo-

lysis on chemical values for serum.

Clin Chem 1978; 24: 1966-1970.

11.Borner K, Klose S. Enzymatic deter-

mination of total cholesterol with the

Greiner Selective Analyzer (GSA-II)

(author's transl). J Clin Chem Clin

Biochem 1977; 15: 121-130.

12.Kageyama N. A direct colorimetric

determination of uric acid in serum

and urine with uricase-catalase system.

Clin Chim Acta 1971; 31: 421-426.

13.Persijn JP, van der Slik W. A new

method for the determination of gam-

ma-glutamyltransferase in serum. J

Clin Chem Clin Biochem 1976; 14:

421-427.

14.Topkaya BÇ, Yücel D, Þeneþ M,

Canatan H, Saydam G. Lipeminin ru-

tin biyokimyasal analizler üzerine et-

kileri. Biyokimya Dergisi 1997; 2: 5-

15.


15.Kroll MH, Elin RJ. Interference with

clinical laboratory analyses. Clin Ch-

em 1994; 40: 1996-2005.

16.Kroll HM. Evaluation interference

caused by lipemia. Clin Chem 2004;

50: 1968-1969.

17.Twomey PJ, Don-Wauchope, Mc-

Cullough D. Unreliability of triglyc-

eride measurement to predict turbidi-

ty induced interference. J Clin Pathol

2006; 56: 861-862.

18.Dimeski G, Mollee P, Carter A.

Effects of hyperlipidemia on plasma

sodium, potassium, and chloride mea-

surements by an indirect ion selective

electrode measuring system. Clin

Chem 2006; 52: 155-156.

19.Glick MR, Ryder KW. Interferog-

raphs: a user's guide to interferences in

clinical chemistry instrumentation.

Indianapolis: Science Enterprises Inc.,

1987.


20.Hindriks, F.R., Greon, A. Pitfalls of

use of lipemic serum with the techni-

con SMAC and Du Pont ACA. Clin

Chem 1978; 24: 2062-2063.

21.Koch DD, Burmeister B, Garber CC.

Use of Intralipid parenteral nutrition

solition causes major interferences

with several common chemistry tests.

Clin Chem 1983; 29: 1248.

22.Creer MH, Ladenson J. Analytical

errors due to lipemia. Lab Med 1983;

14: 351-355.

23.Sampson M, Ruddel ME, Elin RJ.

Effect of specimen turbidity and glyc-

erol concentration on nine enzymatic

methods for triglyceride determina-

tion. Clin Chem 1994; 40: 221-226.

24.Borgen J, Ingebresten OC, Sonstabo

K. Interference of intralipid with mea-

surement of total serum proteins in

the Du Pont Aca is removed by

trichlorofluomethane. Clin Chem



1982; 28: 1982-1983.

Yüklə 159,44 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin