8-ma’ruza detallarga mexanik ishlov berish usullari. Reja

8-MA’RUZA


Detallarga mexanik ishlov berish usullari.


Reja:

1. 
   Usullarning umumiy tavsifi.
   
2. 
   Sidirib ishlov berish.
   
3. 
   Yarim toza ishlov berish. Toza ishlov berish.
   
4. 
   Nozik ishlov berish. Pardoz ishlov berish.
   
5. 
   O‘tkir yuzali asboblarda ishlov berish.
   
6. 
   Abraziv asboblar yordamida ishlov berish.
   

Tayanch so‘zlar va iboralar:
Mexanik ishlov berish; toza, yarim sidirib ishlov berish; pardozlash; nozik ishlov berish; superfinish; mikrofinish; plastik deformatsiya.

Usullarning umumiy tasnifi. Detalning barcha geometrik va fiziko mexanik xususiyatlarini talab darajasida ta’minlash uchun ishlov berishning turli usullaridan foydalaniladi. Ularga o‘tkir (qirqish), abraziv (tirnovchi) asbob yordamida ishlov berish, yuzaga plastik deformatsiyalab, elektrofizik, elektroximik, issiqlik energiyasidan foydalanib ishlov berish va boshqalar kiradi.
Detallarga ishlov berishda dastlab ishlov berish bilan oxirida toza ishlov berishga qadar bo‘lgan bosqichlarda pripusklar bosqichma-bosqich kamaytirib boriladi va oxirgi toza ishlov berishda xattoki yuzadan metall qoplamasini olish, yuzada bo‘lgan g‘adir-budirliklarni tekislash hisobga amalga oshirishi ham mumkin. Zagotovkaga ishlov berish quyidagicha ketma-ketlikda bo‘lish kerak: yuzani sidirish, qora ishlov berish, yarim toza, toza, nozik ishlov berish va pardozlash.
Sidirish (obdirka) 16-17 kvalitetda olingan yirik quyma va yasama zagatovkalarga ishlov berishda qo‘llaniladi. Bu ishlov berish qo‘pol zagatovkalarning yuzalari shakli va o‘zaro joylashishda bo‘ladigan xatoliklarni kamaytiradi, o‘lcham aniqligini 15-16 kvalitetga, yuza g‘adir- budirligini esa Ra 100ga etkazadi.
Qora ishlov berish sidirib ishlov berilgan, 2-3 guruh aniqlikda shakllangan, 15 -kvalitet aniqligida olingan quyma zagatovkalarga ishlov berish uchun qo‘llaniladi. Ishlov berish aniqligi 12-16 kvalitet oralig‘ida yuza g‘adir-budirligi Ra-100-25 mkm oralig‘ida bo‘ladi.

1-rasm.(A) Avtomobillarda qollanadigan, tipik kulrang-choyan toqimalar, uzatib berish korpusi (chapda) va disksimon tomoz silindrlik rotor (oldinda). Manba: General Motors Markaziy Quyma boliminig jamiyati tomonidan . B) Olympus E-3 kamerasi uchun quyulgan magniy korpus; Manba: Olympus Inc tomonidan. (c) Uzatish qutusining quyilgan korpusi, (d) Avtomobil turbo kompressorlari uchun quyilgan aluminiy g’ildiraklar. Manba: (c) va (d) Amerika quyma ishlab chiqarish jamiyati tomonidan taqdim etilgan.
[Serope Kalpakjian Steven R. Schmid MANUFACTURING Engineering and Technology 256-259]