8-sinf adabiyot. I chorak 1- bsb insho (25 ball) Mavzular

---

 
8-sinf adabiyot. I chorak 1- BSB
Insho (25 ball) 
Mavzular: 
1.”Kuntug‘mish” dostonidagi Kuntug‘mish va Xolbeka timsollariga tavsif. 
2. Kuntug‘mish - taqdir sinovlariga bardoshli inson. 
3. Xalq dostonlarining o‘ziga xos xususiystlari (“Kuntug‘mish’’ dostoni asosida) 
4. Mohiboy va Gurkiboy timsollarida kurashuvchanlik, bardoshlilik fazilatlarining 
ifodasi. 
 BSB bo‘yicha o‘quvchiga qo‘yiladigan talablar: 
•
o‘z fikrini imlo qoidalariga rioya qilgan holda yozma shaklda bayon qiladi;
 
•
ibora va hikmatli so‘zlar ma’nosini tushungan holda o‘z inshosida qo‘llaydi; 
 
•
kiritmalar, tinish belgilaridan o‘rinli foydalanadi; 
 
•
asar mazmunini tahlil qiladi, qahramonlar xarakterini ochish uchun uning 
ichki kechinmalarini bayon qiladi;
 
•
o‘z qarashlarini izchil bayon etadi hamda xulosa yasaydi. 
Insho yozish uchun kalit so‘zlar: 
I Kirish
qismi uchun: 
xalq og
‘
zaki ijodi, doston janri,o
‘
qib o
‘
rgandik, barchaga ma’lumki, hech 
kimga sir emaski, bilamizki, muhim o
‘
rin tutadi… 
II Asosiy qism
uchun: f
ikrimcha, menimcha, nazarimda, xususan, chunonchi, 
zero, shu bois, e’tiborli jihati shundaki… 
III Xulosa
qismi uchun: 
demak, fikrlarimni yakunlaydigan bo
‘
lsam, xulosa shuki, xulosa sifatida shuni 
aytish mumkinki, 
 
Insho yozish uchun ko‘rsatmalar: 
 
• Fikr-mulohazalaringizni badiiy uslubda bayon qiling.
• Fikrlaringizni mantiqiy izchillikda, adabiy til me’yorlariga amal qilgan holda 
ifodalang.
Insho uch tarkibiy qismdan iborat bo‘lishi lozim:
I. Kirish
. Inshoning kirish qismini yozishda quyidagilarga amal qiling:
1) kirish qismi to‘rt-besh jumladan iborat bo‘lishi lozim;
2) berilgan vaziyat matnini aynan ko‘chirmang.
II. Asosiy qism.
Inshoning asosiy qismini yozishda quyidagilarga amal qiling:
1) asosiy qismda tomonlarning qarashlari va shaxsiy qarashlaringizni batafsil 
yoriting;
2) berilgan vaziyat yuzasidan turli qarashlarni hayotiy misollar bilan dalillang;
3) shaxsiy mulohazalaringizni batafsil va dalillar asosida yoriting;

---

4) bayon qilinayotgan barcha fikr-mulohazalar faqat mavzu doirasida bo‘lishi 
lozim.
III. Xulosa
. Inshoning xulosa qismini yozishda quyidagilarga amal qiling:
1) asosiy qismda ifodalangan fikr-mulohazalarni umumlashtiring;
2) xulosa to’rtta-beshta jumladan iborat bo‘lishi lozim.
o‘z qarashlarini izchil bayon etadi hamda xulosa yasaydi.
 
 
Inshoni baholash mezonlari (25 ball)
 
1 ta
2 ta 
3-4 
ta 
5-7 
Imlo xatolari
5 ball 
5 ball 4 ball 
3 
ball 
1ball 
Uslubiy xatolar 
3 ball 
3 ball 2 ball 
1 
ball 
0ball 
Tinish belgilari
2 ball 
2 ball 
1ball 
0 
ball 
Mavzuning asosli, aniq hamda tartib bilan 
yoritilishi 
5 ball 
insho matni va epigraf mavzuga mos; ijodiy ish 
reja asosida yozilgan; asar(lar)dan keltirilgan 
iqtiboslar asoslab berilgan; hikmatli so‘z va 
iboralar o‘rinli qo‘llanilgan; fikrlar izchil va ravon 
ifoda etilib, aniq tahlil qilingan bo‘lsa
5- 4 ball 
insho matni va epigraf mavzuga mos; ijodiy ish 
reja asosida yozilgan; asar(lar)dan keltirilgan 
iqtiboslar qisman asoslangan hamda hikmatli so‘z 
va iboralar o‘rinli qo‘llanilgan; fikrlar izchil va 
ravon ifoda etilgan bo‘lsa-da, yetarlicha tahlil
qilinmagan bo‘lsa
3-2 ball 
insho matni mavzuga mos, ammo reja tuzishda 
izchillikka rioya qilinmaganligi sabab yozma ish 
yozishda yuqoridagi talablar bajarilmagan bo‘lsa
1 ball 
Badiiyligi (so‘z qo‘llash mahorati) 
5 ball 
yozma ishda ko‘chma ma’noli so‘z, ibora hamda 
ma’nodosh so‘zlardan o‘rinli foydalangan bo‘lsa 
5 ball 
ma’nodosh so‘zlar o‘rinli qo‘llanmay, 
takroriylikka yo‘l qo‘yilgan bo‘lsa
4-3 ball 
fikr bo‘yoqsiz, shunchaki ma’lumot sifatida 
ifodalangan bo‘lsa
2-1 ball 
Husnixat va ozodalik 
2 ball 
 
husnixati aniq va ravon, tushunarli bo‘lsa
2 ball 

---

husnixati biroz noaniq, harflar qiyshaygan bo‘lsa, 
ravon o‘qish biroz qiyin, harf va so‘lar bo‘yalgan 
bo‘lsa 
1 ball 
Mustaqil fikr bildira olish xususiyati 
3 ball 
 
har bir ma’lumot izohlanib, qiyosiy tahlil qilinib, 
shu bilan birga, fikrlariga xulosa yasalgan hamda 
o‘z munosabati asosli va izchil ifodalangan bo‘lsa
3 ball 
matn mazmuni darslikdagi ma’lumotlar bilan 
chegaralanib, o‘quvchining qarashlari qisman aks 
etgan bo‘lsa
2-1 ball 
Qolgan holatlar
0 ball 
JAMI:
25 ball 
 
O‘quvchi to‘plagan bali: ____________
Tekshiruvchi o‘qituvchi: ____________________ __________(imzo)