9. Tanklarla və zirehli maşınlarla mübarizə

  

 

 

 

 

J

 iföeltä  

9.  Tanklarla    və  zirehli    maşınlarla    mübarizə 

Diişm ənin   ta nkla rı   və  zireh li   m aşm la rm a1 qarşı,    eləcə  də 

onun   nüvə  hücum  u  vasitələ  ri  ilə  mübarizə    ap arm aq  ümum qo- 

şun   döyüşündə    ən   vacib  vəzifələrdən     birid  ir.   Bu   mübarizədə 

daha   böyük   müvəffəqiyyətə      nail  olm aq  üçü n  döyüşçülər     düş- 

mən  ta nkla rm ın   və  zirehli   m aşm ların m  güclü   və  zəif   cəhətlə- 

rin i,  xüsusən    də  ən  zəif  yerlə  rin i,  onlara   qarşı   mübarizədə     öz 

sila hların  m   döyüş   im kanlarım     bilm əli   və   on lard an   döyüşdə 

istifa  də  etm əyi  bacarm   alıd ırlar. 

Xarici   ölkə  ordularındakı    tanklarm    və  zirehli   maşınlarm 

döyüş  xassələri   və  ən  zəif  yerləri.   Xarici   ölkələrin   ord ularm  da 

ən   əsas  döyüş    tankı    orta   ta nkla rd ır.   Onlar    həm   motopiyada 

bölmələrlə,    həm  də  müstəqil    su rətd ə döyüş   apara   bilirlər. 

Xarici   ölkə   mütəxəssislərin    in   fik rin cə , xaric  i  ölkə  ordula- 

rın ın   ta nkla rı   e’tib arlı    zirelıə,    yüksək    man ev r  qabiliyy.ətinə 

malikdir.     Onlar   gecə  döyüşləri    ap arm ağ a  im kan  verən    infra- 

qırm ızı  nişan  gah  və müşahidə    cih azla rı  ilə  təchiz   olu nmuşd ur. 

Tankdakı   silahlar   iki  müstəvidə    sabitləşdirilm   işdir.   Tanklar- 

da  süzgəc-ventilyasiya      qurğusu,    yanğm  söndürm  ə  vasitələri    və 

onu  suyun   altm da   sürm ək  üçün   avadanlıq   var.   Bə’zi  tanklarda 

kum ulyativ   mərm ilərdən    mühafizəni    tə ’min  edən   sipər   (ekran- 

lar)  olur.  Tankm   ekipajı   adətən  4  nəfərdən:   kom andirdən,    tuşla- 

yıcıdan,   doldurucudan     və  mexanik-sürücüdən     ibarətdir. 

K um uly ativ   mərm  i   hədəfi    zədələm  ək   üçün    kum  uly ativ 

tə ’sirli  atım  dan  istifa  də  edilən   artille  riy a m ərm isid ir.   Kum ul- 

yasiya,   yə’n i  partla  yışın   tə ’sirin  in  müəyyən    istiq am ətd ə  güc- 

ləndirilm  əsi  partla  yıcı   maddə   atım m da  zədələnəcək    obyekt   tə- 

rəfə   yönəlm iş   kum uly ativ    oyuq   düzəldilm  əsi   ilə   əldə   edilir. 

Mərmi   zireh li  hədəflərə    atəş   açm aq  üçündür. 

Xarici   ord ula rm   bölmə   və  hissələrində      olan   sila hlar   sıra- 

sında   çoxlu   zirehli    maşın  lar  olur   ki,   bunla  r  da   şəxsi   hey ’əti 

1Zirehli   maşınlara     piyadam  n  döyüş   maşm ı,   zireh li  tra nsporty   orla r,   zireh li  avto- 

mobillər   və s.  aidd ir. 

  

 

 

 

 

daşım aq,   döyüş,   kəşfiy  yat  aparm  aq  və  digər   döyüş   vəzifələri- 

ni  icra  etm ək   üçündür.    Bu   m aşm lar  adətən   güllədən    qoruyan 

zireh   örtü yünə,    yax şı  manevretm   ə,  yol  maneələrini      aşm a  qa- 

biliyyətinə      malik   olub,   təy yarə   və  verto  ly otla r  vasitəsilə    bir 

yerdən   başqa  yerə  aparıla   bilər.   Xarici   ölkə  ord ularm  dak ı  bə’zi 

orta   ta nkla rm   və  əsas   zireh  li  m aşın larm   ta ktik i-te xnik  i  xas- 

sələri   2-ci  cədvəldə    verilm  işd ir. 

Lakift   tank   nə   qədər   mükəm məl,    zireh i  nə  dərəcədə    möh- 

kəm  olursa-olsun,     onun   ən  zəif  yerlərı   və  konstru   ksiy a  qüsur- 

la rı da  olur.   Bunlar    döyüş   əm əliy yatları   zam anı  ta nk  əieyhinə 

müvəffəqiyyətlə      mübarizə    ap arm ağ a im kan   verir. 

Tankın   zəif  _yerləri  bunla  rd ır:  hərək ət  hissəsi   (tır  tıl,   aparı- 

cı və  yönəldici    təkərlər),    gövdənin    arx a  və  yan  tə rə flə ri (bort- 

ları)   və  qüllə,   atəşaçm   a  və  müşahidə    cih azları,    to pun   və  pu- 

lem yotlarm    lülələri    (şəkil    9).  Tankm    konstru   ktiv    qüsu rla rı- 

na-silah  ları   maksim  um   aşağı    meyl  etdikdə    belə,   onun    qarşı- 

sm da  ölü   sahə  (m ərm inin,    güllənin    hədəfə   dəym əsi  müm  kün 

olm ayan   sahə)   yara  nm asm ı,   habelə    müşahidənin,      maneə    və 

əngəlləri   dəf  etm ə qabiliyyətinin    məhdudluğunu     aid  etm ək  olar. 

Onu  da  nəzərə   alm aq lazım  dır  ki,   müşahidə   cih azla  rm ın üstü  - 

nü  əlaltı   vasitəiərlə     örtd ükdə   ta nk   “kor  olu r” . 

Şək il  9.  Tankın    ən  zəif  yerləri: 

1—to pun   lüləsi;   2—atəşaçm   a  və  müşahidə    cih azları;    3—pulem  yotun 

lüləsi;   4—gövdənin     yan  tə rə fi;   5—gövdənin    arx ası;   6—hərək  ət  hissəsi. 

2  ~     Tanklar   və   zirehii     maşınlarla     mübarizədə     motopiyada 

bölm ənin   silahlarınm     im kanları.    Düşm  ənin   ta nkla rı   və  zi- 

rehli   maşm  ları   ilə  mübarizə    ap arm aq  üçün   motopiyada     man- 

qada   aşağıdakı     sila hlar   olur:    ta nk   əleyhinə    ra ket   kom pleksi 

“PTRK”,    PDM -in   to pla rı,  ta nk   əleyhinə    əl  qumbaraata    nı  və 

taıık   əleyhinə   kum  uly ativ  əl  qumbaraları. 

  

 

 

 

 

Zirehin 

makaimal 

qalmhgı, 

Ш 

Silahlar, 

m iq darı x

 

kalibr,   mm 

Döyüş dəsti, 

adəd 

Dəf etdiyi   maneələr, 

m 

Qabarit  ölçüləri,   m 

lıün- 

Eki- 

paj, 

Şoae yolda 

ehtiyat 

hərəkəti, 

km 

Taııklarm  , ZTR, 

PDM-in  adları 

(ölkə) 

Maksimal 

sü r'ət, 

к т /з 

IX Ə - 

fər 

pulem- 

xən- 

qüllə  gövdə 

top 

atəş  patroıı  uzun u  dürlü- 

eni 

keçid 

divar 

yot 

dək 

yü 

Tan  kla r 

М60А1  (ABŞ) 

110 

200 

150 

120 

70 

1x105 

1x105 

1x120 

1x12,7 

1x7,62 

2x7,62 

63 

60 

64 

900 

5950 

5500 

6,9 

7,0 

7,6 

3,3 

2,6 

2,8 

3,6 

3,4 

3,5 

48 

65 

48 

2,6 

3 

1,2 

1,2 

1 

0,9 

1,2 

0,9 

500 

4 

"Leopard”  1АЗ 

(Almaniya) 

"Ç iften”  Mk-5 (In- 

giltərə) 

600 

4 

4 

V- 

76 

1x12,7 

2x7,62 

300 

6000 

3,2 

500 

I 

Zir eh li  tr an sp or tyor  la r 

və  

piya danm    doyü  ş m aşın  la n 

_ 

— 

Üzən  ZTP  М113А1 

(ABŞ) 

1+12 

32 

alü- 

mi- 

— 

38 

nium 

1x12,7 

200 

4,9 

1,8 

2,7 

65 

(suda  5,6) 

1,7 

0,6 

480 

— 

PDM  "M arder” 

(Almaniya) 

Üzən  ZTR Troucen 

F.V .432 (tngiltərə) 

3+7 

1x20  2x7,62 

1x7,62 

1250  5000 

1600 

6,8 

5,1 

2,9 

1,8 

3,2 

2,8 

75 

2,5 

2 

1,5 

1,0 

500 

580 

— 

2+10 

12 

52 

(auda  6) 

0,61 

— 

— 

— 

— 

  

 

 

 

 

Tank   əleyhinə   bu   vasitə  lə rin  döyüş   im kanları,    lıər   şeydən 

əvvəl,   onlarm    xassələri    ilə,  yə’ni   zırehdəlm   ə  qabiliyyəti,     atəş 

məsafəsi,    atəşin   sərra  stlığ ı  və  atəşin   tezliy  i (s ür’əti)   ilə müəy- 

yən  olunur. 

“PTRK”   ra keti,   PDM  topunun    mərm  isi  və tank   əleyhinə    əl 

qum bara  ata nı əməli   olaraq   hər  hansı   m üasir  bir   ta nkm  zirehi- 

ni  dələ  (deşə)   bilər.   Tan klara   açılan   atəş   aşağıdakı    məsafələr- 

də daha  səm ərəli  olab ilər:   “PT RK”  ra ket kom pleksindən    1000— 

1500  m,   PDM -dən  —  1300   m-dək,   ta nk  əleyhinə    əl  qum bara- 

atam ndan    100—300     m  məsafədə.     Kumulyativ     əl   qum barası 

hədəfə   dəydikdə    dərh al  partla  yır.   Partla   yış  zam anı   kum ulya- 

tiv  şırn  aq  yara  nır  ki,  bu   şırn aq  zireh  i  deşir,   yaxud   tır tılı   da- 

ğıdır,   avadanlığı    və  sila hla rı  zədələyir,    eləcə  də  yanacağı   alov- 

landırır.     Bundan   əlavə,    av tomat   və  pulem  yotlarm    atəşi   vasi- 

təsilə   ta nkla  rm   və  zire  hli  m aşm ların    baxış   pəncərələrini      və 

nişan  gahlarım    da  zədələm  ək  mümkündür. 

Tan klarla    və  zireh  li  maşm  larla   mübarizən   in   müvəffəqiy- 

yəti   şəxsi   hey’ə tin   mə’nəvi-döyüş      key fiy yətlərin  dən ,  on larm 

döyüşdə   iş tira k  edən   bütü  n  qüw  ə  və  vasitələ  rlə   birg ə  fəaliy- 

yət  göstərm   əsindən,    yerin ,  havan  ın   xara kte rin dən,   günün    və 

ilin  vaxtm  dan   xeyli  asılı   olur,   Məsələn,   Moskva   yaxm  lığm da- 

kı  vuru  şm alard  a  ölüm lə   üz-üzə   dayanm  ış   28   panfilovçunun 

fa şist   ta nkla rm a   qarşı   müvəffəqiyyətlə       mübarizəsində      onla- 

rın  cəsarət    və  m ətanət   kim i  yüksək   keyfiy  yətləri   həlledici    rol 

oynam  ışdır.   Ərazinin   xüsu  siy yətlə ri  də  ta nkla ra  sayca   az olan 

cəsur   döyüşçülərin     yan mdan    keçməyə   im kan  verm əm işdir. 

Tankları   və  zirehli  maşınları    məhv  etm ək üçün   tank  əley- 

hinə  əl  qum baralarm  m  işlədilm  əsi.   M üasir  döyüşdə   ta nkla ra 

və  zireh  li  maşm  lara   qarşı   mübarizə    əsasən    tank   əleyhinə   ar- 

tille riy ay a,  ta nk  əleyhinə    ra ket  kom plekslərinə,     eləcə  də  ta nk 

əleyhinə   qum  bara ata nla ra  həvalə   edilir,   habelə   minap  artlay ıcı 

maneələr    vasitəsılə     aparılır.     О   da  istis  na   olu nmur   ki,   ayrı- 

ayrı   ta nk   və  zireh  li  maşm  lar   müdafiən   in   ön  xəttin  ə   soxula 

bilərlər.    Belə  halla  rd a  onları   ta nk  əleyhinə    əl  qum bara ları   ilə 

məhv   etm ək  lazım dır.   Cəsur   və bacarıqlı    əsgər   üçün   yaxınlıq- 

dakı   ta nk  о qədər   də  böyük   təh lükə   deyil.   Bunu   Böyük   Vətən 

müharib  əsin  in  təcrü bəsi   sü but   edir. 

0 * 

Tank  səngərə,    yaxud   döyüşçünün    qum bara  atm  aq üçün   tu t- 

duğu   yerə  irəliləyən    zam an  döyüşçü    taıık m  25 —30  m  məsafə- 

  

 

 

yə  yaxm laşm  asm ı gözləyir    və  ölü  məsafədən    istifa  də   etm əklə 

ta nk   əleyhinə   qu mbaran  ı  ta nka   atır.    Tank   vuru  lm ad ıqda   və 

irə li  hərəkətdə    davam   etdikdə,     əsgər   sən gərin   dibində   uzan  ır 

və  ya   kənara   atılır.     Tank   yan mdan    keçəndən    so nra  döyüşçü 

cəld   qalx ır  və  ta nkı   zəif   yerin dən   vura  ra q  zədələyir.     Vurul- 

muş  tan km   ekipajı   onu  tə rk  etm əyə  cəhd  gö stərd ikdə   av tomat 

atəşi   vasitəsilə    məhv   edilir. 

Tank  əleyhinə   qumbaran   ı  ayaq  üstd  ə,  diz  üstd ə  dayanm  aq- 

la  və   yerə   uzanm ış   vəziyyətdə       atm aq  olar,    lakin   partla  yan 

qum baranm   zərbə  dalğasm  dan  və qəlpələrindən     qorunm  aq məq- 

sədilə   qum baranı    hökm ən  sığ mma   yerin  in  arx asm dan   atm  aq 

lazım dır.   Qum baranı    yiıngülcə    qolaylayır,    sonra    qolun   sür’ə- 

tin i  təd ricən   artır  ır   və  bütü  n  gücü  nü  toplayaraq     əlin   kəskin 

hərək  əti  ilə  qumbaran   ı  atırla  r. 

4  / u 

-