Allahquluzadə TƏBRİZ

Əhməd Ələkbər oğlu Quliyev – Lənkəran Dövlət Universitetinin baş müəllimi
3. Mülki müdafiənin mühafizə qurğuları, onların təsnifatı və daxili quruluşu
Əhalinin MM-in mühəndis qurğularında mühafizəsi düşmənin kütləvi qırğın silahlarından (KQS) qorunmasının ən etibarlı üsuludur. Raket-nüvə silahının və strateji aviasiyanın inkişafı düşmənin qəflətən hücum imkanını artırıb. Belə şəraitdə mühafizə tədbirlərinin görülməsi müddəti son dərəcə məhdud ola bilər. Ona görə də, müasir şəraitdə əhalinin yerləşdiyi bütün ərazilərdə mühəndis təminatı yüksək səviyyədə təşkil olunmalıdır.
Mühafizə qurğuları əhalini nüvə, kimyəvi və bakterioloji silahlardan, habelə nüvə partlayışları zamanı və adi qırğın vasitələri işlədilərkən yarana biləcək əlavə zədələyici amillərdən qorumaq üçün nəzərdə tutulan xüsusi mühəndis qurğularıdır (tikililəridir). Mühafizə qurğuları təyinatına görə belə qruplaşdırılır: yerləşdiyi yerə; tikilmə vaxtına; idarəetmə orqanları, tibb müəssisələri və əhalinin mühafizəsi məqsədinə; müdafiə xüsusiyyətinə görə.
Yerləşdiyi yerə görə mühafizə qurğuları iki cür olur: 1)binaların altında tikilən; 2)ayrıca tikilən.
Tikilmə vaxtına görə mühafizə qurğuları iki cür olur: 1)sülh dövründə tikilən; 2)fövqəladə hallarda və ya fövqəladə hadisə ehtimalı olan hallarda tikilən.
Mühafizə qurğuları müdafiə xüsusiyyətinə görə aşağıdakı növlərə ayrılır: 1)sığınacaqlar; 2)radiasiya əleyhinə daldalanacaqlar (RƏD); 3)sadə daldalanacaqlar.
Sığınacaq adamları müharibə dövründə KQS-in zədələyici amillərinin təsirindən mühafizə etmək üçün nəzərdə tutulan mühafizə qurğusudur. Sığınacaqların əksəriyyəti bina ilə birlikdə tikilir. Bu məqsədlə, adətən, istehsalat binalarının, ictimai binaların, yaşayış evlərinin zirzəmi və yarımzirzəmilərindən istifadə olunur. Sığınacağı binadan ayrı qurğu kimi də tikmək mümkündür. Belə sığınacaqlar tamamilə və ya qismən yerin altında olur, onların üstü və yanları torpaqla örtülür. Cürbəcür yeraltı keçidləri və lağımları, metro stansiyalarını, dağ-mədən yerlərini də sığınacaq kimi uyğunlaşdırmaq mümkündür.