Sığınacaqların və radiasiya əleyhinə daldalanacaqların mühafizə xassələrinin təyin edilməsi plan : Sığınacaqların yerləşdirilməsi

---

Sığınacaqların və radiasiya əleyhinə daldalanacaqların 
mühafizə xassələrinin təyin edilməsi 
PLAN : 
1.Sığınacaqların yerləşdirilməsi : 
2. Mühafizə qurğularının tipinin seçilməsi:
3. Radiasiya daldalanacaqları : 
GİRİŞ : 
1. Sığınacaqların yerləşdirilməsi : 
Sığınacaq orada sığınan əhalinin nüvə partlayışının bütün zədələyici amillərin-
dən, zəhərləyici və güclü təsirli zəhərli maddələrdən, bakterial vasitələrdən, ha-
belə yanğınlar zamanı yüksək temperaturun və yanğın məhsullarının təsirindən 
mühafizəsini təmin edən hermetik mühəndis qurğusudur. 
Yerləşmə yerinə və konstruksiyasına görə sığınacaqlar bina ilə birgə tikilən və 
ayrı tikilən ola bilər. 
Bina ilə birŒə tikilən sığınacaqlar sığınacaq tikilən meydançadakı ən azmər-
təbəli binaların altında yerləşdirilir. Onlar, üzərindəki bina ilə birgə vahid həcm 
təşkil edir və adətən, bu binanın özülü (fundamenti) rolunu oynayır. Birgə tikilən 
sığınacaqlar zirzəminin (yarımmərtəbə) bütün sahəsində, ya da bir hissəsində yer-
ləşdirilir, bəzən isə binanın hüdudlarından kənara da çıxarıla bilər. 
Binadan ayrı tikilən sığınacaqlar həcmi planlaşdırma konstruksiyasına görə 
əlahiddə olub, imkan daxilində boş ərazidə, adətən, uçqun altında qalmayacaq 
sahələrdə (ehtimal edilən uçqun zonasından kənarda) yerləşdirilir. 
Sığınacaqların və radiasiya əleyhinə daldalanacaqların mühafizə xassələ-
rinin təyini. Bu mərhələdə mühafizə qurğuları vasitəsilə radiasiyanın zəiflə-
dilməsinin tələb olunan davamlılığı və dərəcəsi nəzərə alınır. 
Sığınacaq və radiasiya əleyhinə daldalanacaqların möhkəmliyi zərbə dalğa-
sından mühafizə xassələri ilə xarakterizə olunur və qurğular zərbə dalğasının 
ön cəbhəsində təyin olunmuş izafi təzyiqə (P
º.슴.
) davam gətirməlidir. 
Mühafizə qurğularının tələb olunan möhkəmliyi (P
º.ò³ë.
) obyektdə gözlənilən 
maksimal izafi təzyiqə əsasən təyin olunur: 
P
º.ò³ë.
= P
º.ìaõ.

---

Sığınacaq və radiasiya əleyhinə daldalanacaqların mühafizəedici konstruksi-
yaları (divarlar, örtüklər) radiasiyanın təsirini buraxılabilən səviyyəyə qədər 
azaltmalıdır. Radioaktiv zəhərlənmə zamanı radiasiyanın təsirinin buraxılabi-
lən səviyyəsi mühafizə qurğularının daxilindəki radiasiya səviyyəsidir. Bura-
da şüalanma dozası radioaktiv maddələrlə zəhərlənmə anından sonra 4 sutka 
(96 saat) ərzində birdəfəlik təhlükəsiz şüalanma dozasından (50 R) artıq ol-
mamalıdır. 
Onda mühafizə qurğularının ðadioaktiv zəhərlənmə zamanı radiasiyanı zəif-
lətmə əmsalı belə tapılır: 
K
ç.ð.ç.ò
=D
ð.ç.ìaõ
/50, 
burada D
ð.ç.ìaõ
– partlayış anından sonra 4 sutka ərzində açıq yerdə maksimal 
doza: 
burada P
1 max
– partlayış gözlənilən obyektdə partlayışdan 1 saat sonra radiasiya-
nın maksimal səviyyəsi; t
b
– partlayış anına nisbətən zəhərlənmə vaxtı, saat: 
t
b
=+t
÷
; t
÷ 
– radioaktiv zəhərlənmənin çökmə vaxtı (orta qiymətlə 1 saat götürmək 
olar); t
q
– şüalanmanın qurtarma vaxtı, saat; t
÷
=t
n
+96 saat.