Odlar Yurdu Universitetinin «Mülki hüquq» kafedrasının baş müəllimi T. Feyzullayeva Sabir Salman oğlu Allahverdiyev. Azərbaycan Respublikasının m ülki hüququ. ILL cild. IV kitab dərs



Yüklə 19,08 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/54
tarix30.04.2020
ölçüsü19,08 Mb.
#31027
növüDərs
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   54
31027

O D L A R   YURDU  U N İ V E R S İ T E T İ

Prof.  S.S.  ALLAHVERDİYEV



A Z Ə R B A Y C A N

R E S P U B L İ K A S I N I N

MÜ L K İ

H Ü Q U Q U

III cild

IV kitab

DƏRSLİK


Azərbaycan  Respublikası  Təhsil  Nazirliyi 

tərəfindən  ali  məktəblərdə  «Hüquqşünaslıq» 

ixtisası  üzrə  təhsil alan  tələbələr üçün  dərslik 

kimi təsdiq olunmuşdur.

«Digesta»  nəşriyyatı



BAKI  - 2008

R e d a ktor: 

Azərbaycan Respublikası DİN

Polis Akademiyasının «Mülki hüquq» 

kafedrasının müdiri, polis polkovniki 

M.  Məmmədov

R ə yçilə r: 

Azərbaycan Respublikası DİN Polis Akademiyasının

«Mülki hüquq» kafedrası

Azərbaycan Respublikası Prezidenti yanında 

İdarəçilik Akademiyasının kafedra müdiri, 

hüquq elmləri namizədi (mülki hüquq üzrə),  dos.

S. Səlimov



Odlar Yurdu Universitetinin  «Mülki hüquq» 

kafedrasının baş müəllimi

T.  Feyzullayeva

Sabir Salman  oğlu Allahverdiyev.

Azərbaycan  Respublikasının  m ülki  hüququ.  Ill  cild.  IV kitab.  Dərslik. 

Bakı, «Digesta»  nəşriyyatı, 2008,  700 səh.

Dərslik mülki hüququn üç yarımsahəsinə (şəxsi qeyri-əmlak  hüququ, əqli 

mülkiyyət  hüququ  və  vərəsəlik  hüququ)  həsr  olunmuşdur.  Burada  həmin 

yarımsahələri  təşkil  edən  hüquq  institutlarının  (müəlliflik  hüququnun,  patent 

hüququnun,  fərdiləşdirmə  vasitələri  hüququnun,  qanun  üzrə  vərəsəlik 

hüququnun və digər institutlann) məna və mahiyyətinə aydınlıq gətirilmişdir.

Dərslikdən tələbələr və praktiki işçilər istifadə edə bilərlər.

© S.S.Allahverdiyev,  2008 

©  «Digesta»  nəşriyyatı,  2008


Mündəricat

I  Fəsil


Şəxsi  qeyri-əm lak əmlak hüququ

§  1.  Şəxsi  qeyri-əmlak  hüququnun  mülki  hüquq  sistemində tutduğu  yer,  ni­

zamasalma predmeti və anlayışı........... ........................................................15

Şəxsi qeyri-əmlak hüququ mülki hüququn yarımsahələrindən biri kimi........15

Subyektiv mənada şəxsi qeyri-əmlak hüququ və onun hüquqi əlamətləri

(xüsusiyyətləri)........................................................................................... 17

Şəxsi qeyri-əmlak hüququnun predmeti....................................................... 20

Şəxsi qeyri-əmlak münasibətləri və onların quruluşu................................... 22

Şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının rolu və əhəmiyyəti...................................... 28

§  2,  Şəxsi  qeyri-əmlak  hüquqlarının  (şəxsi  qeyri-əmlak  münasibətlərinin)

tənzimlənməsi,  qorunması və həyata keçirilməsi.........................................29

Şəxsi qeyri-əmlak hüquqlannın (münasibətlərinin) hüquqi tənzimlənməsi.....29

Şəxsi  qeyri-əmlak  hüquqlarının  (münasibətlərinin) qorunması  və  müda­

fiəsi .............................................................................................................. 30

Mənəvi zərərin kompensasiyası..................................................................... 35

Şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının həyata keçirilməsi........................................ 40

§ 3. Mülki hüquqda şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının növləri..................................41

Şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının təsnifinin əsasları................................     41

Şəxsiyyəti fərdiləşdirməyə yönələn şəxsi qeyri-əmlak hüquqları................. 43

§ 4.  Şəxsiyyətin fiziki cəhətdən  mövcudluğunu və əmin-amanlığını təmin et­

məyə yönələn şəxsi qeyri-əmlak hüquqları....................................................46

Yaşamaq hüququ.................................... 

 

 

46



Sağlamlığın qorunması hüququ......................................................................49

Sağlam ətraf mühitdə yaşamaq hüququ........................................................ 52

Azadlıq hüququ..................................................................... :.........................53

Şəxsi toxunulmazlıq hüququ...........................................................................53

Yaşayış yeri seçmək hüququ.  Sərbəst hərəkət etmək hüququ.................... 54

§ 5.  Şəxsiyyətin  mənəvi-sosial əmin-amanlığını təmin etməyə yönələn şəxsi

qeyri-əmlak hüquqları...................................................................................... 55

Şəxsi həyat sirrini saxlamaq hüququ............................................................. 55

Rabitə vasitələri ilə ötürülən məlumatın sirrini saxlamaq hüququ................57

Şəxsi həyatın toxunulmazlığı hüququ............................................................ 58

Şəxsi sənədlərin toxunulmazlığı hüququ....................................................... 60

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat..................... 

 

62

II  Fəsil



Şərəf,  ləyaqət və işgüzar nüfuz hüquqlarının 

m ülki-hüququ  m üdafiəsi

§  1.  Şərəf,  ləyaqət və  işgüzar  nüfuz hüquqları  şəxsi  qeyri-əmlak əmlak hü­

ququnun növləri kimi.......................................................................................63

Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuz hüquqlarının əsas xüsusiyyətləri................ 63

Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuz hüquqlarının obyektləri................................65

3


§  2.  Şərəf,  ləyaqət  və  işgüzar  nüfuzun  mülki-hüquqi  müdafiəsinin  həyata

keçirilməsi.......................................................................................................71

Şərəf,  ləyaqət və  işgüzar nüfuz  mülki-hüquqi  mühafizənin  (qorumanın)

obyekti kim i 

................ .......................................................................... 71

Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuzun mülki-hüquqi müdafiəsinin mahiyyəti..... 73

§  3.  Şərəf,  ləyaqət və  işgüzar  nüfuzun  müdafiəsində  istifadə  olunan  mülki-

hüquqi üsullar...................................................................................................74

Ümumi mülki-hüquqi müdafiə üsulları..............................................................74

Xüsusi mülki-hüquqi müdafiə üsulları..............................................................75

§  4.  Təkzib olunma  münasibətlərində iştirak edən  subyektlər və  həmin  mü­

nasibətlərin yaranma əsası..............................................................................76

Təkzib olunmanı tələb etmək hüququnun subyekti........................................ 76

Təkzib etmək vəzifəsinin subyekti..................



 

 

79



Təkzib  olunma  ilə  bağlı  əmələ  gələn  hüquq  münasibətinin  yaranma

əsası............................................................................................................ 82

§ 5. Şərəf,  ləyaqət və işgüzar nüfuzun müdafiə şərtləri........................................ 83

Şəxs (iddiaçı) barədə məlumatların yayılması.................................................83

Yayılmış  məlumatların  şəxsin  (zərərçəkənin,  iddiaçının)  şərəf,  ləyaqət

və işgüzar nüfuzunu ləkələməsi.................... 

 

87

Yayılmış məlumatların həqiqətə uyğun (doğru) olmaması..............................91



§ 6.  Şərəf,  ləyaqət və işgüzar nüfuzun bərpa olunması........................................ 93

Təkzib etmə üsulları.......................................  

 

93

Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuzun digər mühafizə üsulları............................97



Şərəfi,  ləyaqəti və işgüzar nüfuzu ləkələyən  məlumatların  yayılması  nə­

ticəsində vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsi...................................... 100

Şərəf və  ləyaqətin  mülki-hüquqi  müdafiəsinin  onun  cinayət  hüququ  ilə

müdafiəsindən fərqi....................................................................................106

İddia müddətinin şamil edilməməsi................................................................ 109

Diffamasiya..................................................................................................... 109

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat........................................................................... 110

III 


Fəsil

Əqli  m ülkiyyət  hüququ

§  1.  Əqli  mülkiyyət  hüququnun  anlayışı,  predmeti  və  hüquqi  tənzimetmə

mənbələri........................................................................................................112

Əqli mülkiyyət hüququ mülki hüququn yarımsahəsi kim i.............................. 112

Əqli mülkiyyət və əqli mülkiyyət hüququ........................................................114

Subyektiv əqli mülkiyyət hüququnun məzmunu........................................... 118

§  2.  Əqli  mülkiyyət hüququnun  predmeti,  funksiyaları,  sistemi,  prinsipləri  və

mənbələri..........................................................................  

 

119



Əqli mülkiyyət hüququnun predmeti..............................................................119

Yaradıcılıq  münasibətlərinin  (əmlak  münasibətləri  ilə  bağlı  olan  şəxsi

qeyri-əmlak münasibətlərinin) obyektləri..................................................122

Əqli mülkiyyət hüququnun funksiyaları..........................................................123

Əqli mülkiyyət hüququnun əsas institutları.....................................................124

4


Əqli  mülkiyyət hüququnun mənbələri.......................................................... 128

Əqli mülkiyyət hüququnun prinsipləri.......................................................... 131

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat.........................................................................132

IV 


Fəsil

M üə lliflik  hüququ və əlaqəli hüquqlar

§  1.  Müəlliflik hüququnun anlayışı, predmeti, funksiyaları, prinsipləri və mən­

bələri .............................................................................................................133

Müəlliflik hüququnun anlayışı...................................................................... 133

Müəlliflik hüququnun predmeti.................................................................... 134

Müəlliflik hüququnun funksiyaları................................................................ 134

Müəlliflik hüququnun prinsipləri.................... r............................................. 136

§ 2. Müəlliflik hüququnun mənbələri...................................................................139

Müəlliflik qanunvericiliyi................................................................................ 139

Beynəlxalq müqavilələr müəlliflik hüququnun mənbəyi kim i...................... 143

§ 3. Müəlliflik hüquq münasibətinin obyekti....................................................... 145

Əsər müəlliflik hüquq münasibətinin obyekti kimi...................................... 145

Əsərin anlayışı və əsas xüsusiyyətləri..................................... .................. 145

Əsərin  hüquqi cəhətdən mühafizə (qorunma) edilmə şərtləri.....................147

Əsər yaradıcılıq fəaliyyətinin nəticəsi (məhsulu) kim i................................ 147,

Obyektiv forma əsərin hüquqi mühafizə olunma şərtlərindən biri kimi.......148

Əsərlərin  insan  fəaliyyətinin  elm,  ədəbiyyat və  incəsənət  kimi sahələri­

nə aid olması................................................. 

 

152



Əsərin rəsmiləşdirilməsinin tələb olunmaması............................................154

Əsərin müəlliflik hüququ  ilə qorunan elementləri........................................ 157

Müəlliflik hüququnun obyekti olmayan əsərlər.............................................159

§ 4.  Müəlliflik hüququnun obyekti olan əsərlərin növləri.................................... 163

Yaradıcılıq əsərləri barədə ümumi müddəalar.............................................163

Elm,  ədəbiyyat və incəsənət əsərləri....................................  

164

Açıqlanmış və açıqlanmamış əsərlər......................................................... 168



Dərc olunmuş və dərc olunmamış əsərlər.................................................. 169

Əsas və törəmə əsərlər.................................................................................170

Xidməti (qulluq) və xidməti olmayan əsərlər............................................... 172

Əsərin digər növləri................................................................... .................. 174

§ 5. Müəlliflik hüququnun subyektləri................................................................ 175

Müəlliflik hüququ subyektlərinin anlayışı, dairəsi və növləri.......................175

Müəllif müəlliflik hüququnun əsas subyekti kimi........................................ 177

Şərikli müəlliflər müəlliflik hüququnun subyekti kimi....................................180

Tərtibatçılar müəlliflik hüququnun subyekti kim i........................................ 184

Nəşriyyat (hüquqi şəxs) müəlliflik hüququnun subyekti kimi..................... 185

Vərəsələr və digər hüquqi varislər müəlliflik hüququnun subyekti kimi......187

Audiovizual əsərin müəllifləri müəlliflik hüququnun subyekti kim i..............189

Xidməti  (qulluq) əsərin  müəllifi və işəgötürən  müəlliflik  hüququnun sub­

yekti k im i.................................................................................................191

Törəmə əsərin  müəllifi müəlliflik hüququnun subyekti kim i........................191

5


Dövlət (Azərbaycan Respublikası) müəlliflik hüququnun subyekti kimi...... 192

§ 6.  Subyektiv müəlliflik hüquqları və onların qüvvədə olma  müddəti................193

Subyektiv müəlliflik hüquqlarının anlayışı və əsas xüsusiyyətləri................ 193

Subyektiv müəlliflik hüquqlarının növləri........................................................195

§ 7  Müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hüquqları.............................................................198

Müəlliflik hüququ............................................................................................ 198

Müəllifin ad hüququ........................................................................................ 200

Ad-sanını (şöhrətini) müdafiə hüququ............................................................204

Açıqlamaq hüququ......................................................................................... 206

Əsəri dərc etdirmək hüququ........................................................................... 207

İmtina hüququ................................................................................................ 208

§ 8.  Müəllifin əmlak (iqtisadi) hüquqları (əmlak xarakterli  subyektiv müəlliflik

hüquqları)........................................................................................................209

Müəllifin əmlak (iqtisadi) hüquqlarının əsas xüsusiyyətləri...........................209

Surətçıxarma hüququ..................................................................................... 210

Yaymaq hüququ..............................................................................................212

İdxal hüququ....................................................................................................214

Kütləvi nümayiş hüququ................................................................................. 215

Kütləvi ifa hüququ...........................................................................................216

Efirlə bildiriş hüququ........................................................................................217

Kabellə kütləvi bildiriş hüququ....................................................................... 218

Tərcümə hüququ.............................................................................................218

Yenidən işləmək hüququ................................................................................221

Təmasda olmaq hüququ................................................................................ 222

İzləmə hüququ................................................................................................ 223

Birinci satış hüququ.........................................................................................224

Müəllifin əsər barəsində digər hüquqları........................................................ 225

§ 9. Əsərdən sərbəst istifadə.................................................................................227

Ümumi müddəalar...........................................................................................227

Əsərlərdən şəxsi məqsədlər üçün sərbəst istifadə....................................... 228

Müəllif qonorarı ödəməklə əsərdən şəxsi  məqsədlər üçün sərbəst istifa­

də ................... ;..........................................................................................229

Reprosurətini çıxarmaq yolu ilə əsərdən sərbəst istifadə.............................231

Əsərlərdən informasiya, elmi, tədris və digər məqsədlər üçün  istifadə...... 232

Sərbəst giriş üçün daim açıq olan yerlərdə əsərlərdən sərbəst istifadə..... 233

Rəsmi və digər mərasimlər zamanı əsərlərin kütləvi ifası............................234

Məhkəmə  və  inzibati  məqsədlər  üçün  əsərin  sərbəst  şəkildə  surətinin

çıxarılması..................................................................................................235

Efir  yayımı  təşkilatlarının  qısamüddətli  istifadə  üçün  yaratdıqları  yazıl­

malar ..........................................................................................................235

Kompüter proqramlarının və məlumat bazalarının surətinin çıxarılması..... 235

§ 10. Müəlliflik hüququnun qüvvədə olma müddəti............................................. 236

Müəlliflik hüququnun qüvvədə olma müddətinin anlayışı və növləri............236

Müəlliflik hüququnun qüvvədə olmasının xüsusi müddətləri........................ 238

6


Əsərin ictimai varidata keçməsi................................................................. 240

Əsərin dövlət varidatı elan edilməsi........................................................... 240

§11. Müəlliflik hüquqlarının keçməsi və verilməsi.............................................241

Müəlliflik hüquqlarının vərəsəlik qaydasında keçməsi................................241

Müəlliflik hüquqlarının müəllif müqaviləsi üzrə verilməsi............................243

§  12. Müəlliflik hüququnun müdafiəsi................................................................ 244

Müəlliflik hüququnun müdafiəsi anlayışı..................................................... 244

Müdafiə hüququnun subyekti.......................................................................246

Müəlliflik hüququnun müdafiəsi zamanı müdafiə formalan......................... 247

Müəlliflik hüququnun mülki-hüquqi müdafiə üsullan................................... 249

Müəlliflik hüququnun tanınması................................................................... 251

Hüquqların  pozulmasınadək mövcud olan vəziyyətin bərpa edilməsi........252

Müəlliflik hüquqlarını  pozan və ya onları  pozmaq təhlükəsi yaradan hə­

rəkətlərin qarşısının alınması.................................................................. 253

Vəzifənin icrasının natura ilə müəyyən edilməsi.........................................253

Hüququ pozmuş şəxsdən vurduğu zərərin əvəzinin alınması................... 254

Mənəvi zərərin kompensasiyası..................................................................255

Hüquq münasibətlərinə xitam verilməsi və ya onların dəyişdirilməsi........ 257

Dəbbə pulu (cərimə,  penya) alınması........................................................ 258

Müəlliflik hüququnun qorunması sahəsində istifadə olunan mülki-hüquqi

müdafiənin xüsusi üsullan...........................................................:.......... 258

Müəlliflik hüququnun digər müdafiə üsulları.............................................. 260

Müəlliflik hüququnun müdafiəsində iddia müddəti.....................................261

§ 13. Müəlliflik hüququnun pozulmasına görə digər növ hüquqi məsuliyyət.....261

Tövsiyə olunan  əlavə ədəbiyyat......................................................................263

Fəsil



Əlaqəli  hüquqlar

§  1.  Əlaqəli hüquqların anlayışı,  predmeti, funksiyaları, obyekt və subyektləri .  264

Əlaqəli hüquqların anlayışı və predmeti..................................................... 264

Əlaqəli hüquqların qorunması........................ 

265

Əlaqəli  hüquqların mənbələri...........................................  



 

266


Əlaqəli hüquq subinstitutunun funksiyaları................................................269

§ 2  Əlaqəli hüququn subyekti və obyektləri..................................................... 270

Əlaqəli hüququn subyektləri........................................................................270

Əlaqəli hüququn obyektləri........................................................................ 271

§ 3. Əlaqəli hüquq subyektlərinin hüquqları...................................................... 274

İfaçının hüquqları......................................................................................... 274

Fonoqram istehsalçısının hüquqları........................................................... 278

Yayım təşkilatının hüquqları....................................................................... 281

Əlaqəli hüquq obyektlərindən sərbəst istifadə halları................................ 284

Əlaqəli hüquqların qüvvədə olma müddəti................................................. 284

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat......................................................................286

7


VI 

Fəsil 


Patent  hüququ

§ 1. Patent hüququnun anlayışı, predmeti, mənbələri və funksiyaları................288

Patent hüququnun anlayışı və predmeti....................................................... 288

Subyektiv  patent hüququnun  (subyektiv sənaye  mülkiyyəti  hüququnun)

xüsusiyyətləri............................................................................................. 289

Patent hüququnun funksiyaları...................................................................... 290

Patent hüququnun prinsipləri......................................................................... 292

Patent hüququnun mənbələri.............. 

 

295


Beynəlxalq müqavilə və sazişlər patent hüququnun mənbəyi kim i............. 298

§ 2. Patent hüququnun subyektləri....................................................................... 302

Patent hüququ subyektlərinin anlayışı və dairəsi.......................................... 302

Müəllif patent hüququnun subyekti kimi......................................................... 303

Patent sahibi patent hüququnun subyekti kim i..............................................305

İşəgötürən patent sahibi kimi......................................................................... 307

Vərəsələr patent hüququnun subyekti k im i................................................... 309

Dövlət patent hüququnun subyekti kimi......................................................... 310

§ 3.  Patent hüququnun obyektləri..........................................................................311

Patent hüququ obyektinin anlayışı................................................................. 311

İxtira hüququ................................................................................................... 313

İxtiranın anlayışı.............................................................................................. 313

İxtiranın obyektləri.........................  

 

316



İxtira sayılmayan obyektlər.............................................................................316

İxtiranın patentə layiq olmaq (patent qabiliyyəti) şərtləri.............................. 317

Yenilik şərti...................................................................................................... 319

İxtira səviyyəsinə malik olmaq şərti (əlaməti, meyarı).................................. 321

Sənayedə tətbiq oluna bilmək əlaməti (şərti)................................................323

Faydalı modelin anlayışı və patentə layiq olmaq (patent qabiliyyəti) şərt­

ləri............................................................................................................... 325

Yenilik faydalı modelin patentə layiq olmağın şərti (əlaməti,  meyarı) kimi „327

Sənayedə tətbiq edilə bilmək əlaməti (şərti).................................................. 328

§ 4.  Sənaye nümunəsinin anlayışı və patentə layiq olmaq şərləri......................329

Sənaye nümunəsinin anlayışı.........................................................................329

Sənaye nümunəsinin patentə layiq olmaq şərtləri........................................ 331

Yenilik şərti (əlaməti).......................................................................................331

Orijinallıq şərti (əlaməti)................................................................................. 333

Sənayedə tətbiq edilə bilmək şərti (əlaməti)..................................................334

§ 5.  Sənaye mülkiyyəti hüququnun (patent hüququnun) rəsmiləşdirilməsi....... 335

Sənaye mülkiyyəti obyektlərinin mühafizə forması....................................... 335

Sənaye  mülkiyyəti  obyektinə  patent  almaq  üçün  iddia  sənədinin  tərtib

olunması və verilməsi...............................  

 

336



İddia sənədinə baxılması. İddia sənədinin ilkin ekspertizası....................... 340

Patent ekspertizası......................................................................................... 342

Patentin verilməsi........................................................................................... 344

8


§ 6. Sənaye mülkiyyəti obyekti müəllifinin hüquqlan.........................................347

Sənaye mülkiyyəti obyekti müəllifinin hüququnun təsnifi........................... 347

Müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hüquqları. Müəlliflik hüququ............................. 349

Ad hüququ.................................................................................................... 350

Müəllifin sənaye mülkiyyəti obyektinə toxunulmazlıq hüququ....................351

Müəllifin əmlak hüquqları. Sənaye mülkiyyətinə patent almaq hüququ......352

Haqq almaq hüququ..................................................................................... 353

Sənaye mülkiyyəti obyektlərindən istifadə hüququ..................................... 353

§ 7. Sənaye mülkiyyəti obyektlərinin qorunmasının patent forması.................. 354

Patent sənaye mülkiyyəti obyektlərini qoruyan sənəd kimi........................354

Patentin funksiyaları.............................n......................................................355

Subyektiv patent hüququ............................................................................. 358

Subyektiv patent hüququnun həcmi............................................................360

Sənaye mülkiyyəti obyektinin müvəqqəti hüquqi mühafizə edilməsi..........360

Dolayı yolla hüquqi mühafizə.......................................................................361

§ 8.  Subyektiv patent hüququnun məzmunu......................................................363

Subyektiv patent hüququnun məzmununu təşkil edən elementlər.............363

İstifadə hüququ.............................................................................................363

Sənaye mülkiyyəti obyektinə sərəncam vermək hüququ (səlahiyyəti).......366

Patent hüquqlarının  məhdudlaşdınlması......................................................373

Patentin qüvvəsinə xitam verilməsi............................................................. 377

§ 9. Subyektiv patent hüquqlannın müdafiəsi.....................................................382

Subyektiv  patent  hüquqlarının  müdafiəsi  anlayışı.  Müdafiə  hüququnun

subyektləri................................................................................................ 382

Subyektiv patent hüququnun müdafiə forma və vasitələri..........................384

Patent hüquqlarının müdafiəsində istifadə olunan mülki-hüquqi üsullar....387

Müəllifin hüquqlarının mülki-hüquqi üsullarla müdafiəsi............................. 388

Patent sahibinin hüquqlarının mülki-hüquqi üsullarla müdafiəsi................. 391

§  10.  Patent hüquqlarının pozulmasına görə cinayət məsuliyyəti.....................395

§ 11. Sənaye mülkiyyəti obyektinin xarici dövlətlərdə patentləşdirilməsi.......... 396

Sənaye  mülkiyyəti  obyektinin  xarici  dövlətlərdə  patentləşdirilməsinin

məqsədləri................................................................................................ 396

Azərbaycan  Respublikasının  sənaye  mülkiyyətinin  qorunması  barədə

beynəlxalq sazişlərdə iştirakı..................................................................399

Xarici ölkələrdə patentləşdirmə qaydalan....................................................404

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat............................................................ 

 

408


VII 

Fəsil


F ərdiləşdirm ə vasitələri  hüququ  (firma  hüququ)

§  1.  Firma adı və firma hüququnun anlayışı, əsas xüsusiyyətləri...................... 410

Firma adı fərdiləşdirmə vasitəsi kimi........................................................... 410

Firma adının funksiyası (təyinatı)................................................................ 412

Firma hüququnun anlayışı............................................................................412

§ 2.  Firma hüququnun subyektləri və yaranması.............................................. 415

Firma hüququnun subyektləri...............................................................    415

9


Subyektiv firma hüququnun yaranması........................................................ 417

§ 3.  Firma adının prinsipləri və onun barəsində qanunvericilik.......................... 419

Firma adının (firmanın) prinsipləri..................................................................419

Firma hüququnun mənbələri (firma adı barədə qanunvericilik)...................423

§ 4  Firma adının məzmunu...................................................................................425

Firma adının məzmununa aid olan tələblər.................................................. 425

Firma adının strukturu (quruluşu)...................................................................427

§ 5.  Firma (firma adı) hüququnun müdafiəsi........................................................ 428

Firma (firma adı) hüququnun qorunması.......................................................428

Firma (firma adı) hüququnun müdafiəsi.........................................................428

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat........................................................................... 430

VIII 


Fəsil

Əmtəə  nişanlarının  və co ğ ra fi  g ö s tə ric ilə rin  

hüquqi  m ühafizəsi

§ 1. Əmtəə nişanı hüququnun anlayışı, funksiyaları, əhəmiyyəti və mənbələri....431

Əmtəə nişanı hüququnun anlayışı.................................................................. 431

Əmtəə nişanının əhəmiyyəti və funksiyası.....................................................431

Əmtəə nişanı  hüququnun  mənbələri  (əmtəə  nişanı  barədə  qanunverici­

lik)......................................................... 

 

 

 



434

§ 2.  Əmtəə nişanının qorunma şərtləri və növləri. Xidmət nişanları................... 437

Əmtəə nişanlarının qorunma şərtləri.............................................................. 437

Əmtəə nişanlannın növləri..............................................................................441

Əmtəə nişanı hüququnun subyektləri............................................................ 443

Xidmət nişanı........................................ 

 

444


§  3.  Əmtəə  nişanı  hüququnun  rəsmiləşdirilməsi.  Əmtəə  nişanlarının  qeydə

alınması........................................................................................................... 446

Əmtəə  nişanı  hüququnun  rəsmiləşdirilməsi  prosedurasının  mərhələləri

və əhəmiyyəti............................................................................................. 446

Əmtəə  nişanlarının  qeydə  alınması  barədə  iddia  sənədinin  tərtib  olun­

ması və verilməsi.......................................................................................447

Əmtəə nişanı barəsində iddia sənədinin ekspertizası................................... 449

Əmtəə  nişanının  dövlət  reyestrində  qeydə  alınması  və  iddiaçı  şəxsə

qeydiyyat şəhadətnaməsi verilməsi mərhələsi........................................ 452

§ 4.  Əmtəə nişanlarından istifadə......................................................................... 453

Əmtəə  nişanı hüququ......................................................................................453

Əmtəə nişanlarından istifadə hüququ............................................................ 456

Əmtəə nişanına dair hüquqların verilməsi......................................................456

Əmtəə nişanlannın qorunmasına xitam verilməsi......................................... 460

§ 5.  Əmtəə nişanı hüququnun müdafiəsi..............................................................463

Əmtəə nişanı hüququnun pozulması.............................................................465

Əmtəə  nişanı  ilə  bağlı  mübahisələrə  baxılması.  Əmtəə  nişanı  hüququ­

nun müdafiəsinin həyata keçirilməsi.........................................................465

Mülki-hüquqi müdafiə üsulları........................................................................ 466

§ 6. Coğrafi göstəricinin hüquqi mühafizəsi..........................................................468

10


Coğrafi göstəricinin anlayışı................................................... .................... 468

Coğrafi göstərici hüququ və onun hüquqi tənzimlənməsi................ .......... 470

§  7.  Coğrafi  göstərici  hüququnun  rəsmiləşdirilməsi.  Coğrafi  göstəricilərdən

istifadə.....................................................................................



z & ..

............. 471

Coğrafi göstərici hüququnun rəsmiləşdirilməsi........................................... 471

Coğrafi göstəricilərdən istifadə................................................................... 473

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat................................................................    473

IX 

Fəsil

Kommersiya  sirrinin  hüquqi  mühafizəsi

§  1.  Kommersiya sirrinin anlayışı və əlamətləri................................................. 475

Kommersiya sirri  hüququnun anlayışı........................................................ 475

Kommersiya sirrinin əsas xüsusiyyətləri (əlamətləri).................................. 476

Kommersiya sirrinin qorunma şərtləri (meyarları)....................................... 478

Kommersiya sirri hüququnun subyektləri.................................................... 4f$

§ 2. Kommersiya sirri sahibinin hüquqları...........................................................480

Kommersiya sirri sahibinin istifadə, sərəncam və digər hüquqlan............. 480-

Kommersiya sirri («nou-hau») hüququnun xitam olunması........................ 483

§ 3.  Kommersiya sirri sahibinin  hüquqlarının müdafiəsi.................................... 484

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat...................................................................... 486

X  Fəsil

Seleksiya  nailiyyəti  hüququ

§  1.  Seleksiya  nailiyyəti hüququnun anlayışı, predmeti və subyektləri............

Seleksiya nailiyyəti hüququnun anlayışı...................................................

Seleksiya  nailiyyətlərinin qorunma şərtləri................................................

Seleksiya nailiyyəti hüququnun subyektləri və obyektləri.........................

§ 2.  Seleksiya nailiyyəti hüququnun rəsmiləşdirilməsi....................................

Seleksiya nailiyyəti hüququnun rəsmiləşdirilməsinin əhəmiyyəti.............

Dövlət  qeydiyyatı  prosesinin  (seleksiya  nailiyyəti  hüququnun  rəsmiləş­

dirilməsi prosesinin) mərhələləri..........................................................

§ 3.  Müəllifin və patent sahibinin hüquqları.....................................................

Seleksiya  nailiyyətinin müəllifinin hüquqları..............................................

Patent sahibinin hüquqları.........................................................................

§  4.  Seleksiya  nailiyyətinin  müəllifinin  və  patent  sahibinin  hüquqlarının  mü­

dafiəsi ..........................................................................................................

Müdafiə formaları.......................................................................................

Müdafiə üsulları..........................................................................................

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat.....................................................................

..487


..487

.488


s

,492


.492

.495


„495

.496


..501

„501


„501

.502


XI 

Fəsil 

Kəşf hüququ

§  1.  Kəşf hüququnun anlayışı, obyekti və subyektləri........................................503

Kəşf hüququnun anlayışı..............................................................................503

Subyektiv kəşf hüququnun obyekti............................................................. 504

Kəşfin əlamətləri  (qorunma şərtləri)............................................................ 505

11


Kəşf hüququnun subyektləri......................................................................... 509

§ 2. Kəşf hüququnun rəsmiləşdirilməsi................................................................ 510

İddia sənədinin tərtib olunması və verilməsi................................................. 510

İddia sənədinə baxılması...............................................................................511

Kəşf üçün diplom verilməsi............................................................................512

§ 3.  Kəşfin müəllifinin hüquqlan............................................................................512

Kəşfin müəllifinin şəxsi qeyri-əmlak hüquqları.............................................. 512

Kəşf müəllifinin əmlak hüquqları....................................................................512

§ 4. Kəşf müəllifinin  hüquqlarının  müdafiəsi.........................................................513

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat......................................................................... 513

XII  Fəsil

Vərəsəlik  hüququ  m ülki  hüququn  yarım sahəsi  kim i

§ 1. Vərəsəlik hüququnun anlayışı, onun əsas xüsusiyyətləri və mənbələri..... 514

Vərəsəlik  hüququ  mülki  hüququn  yarımsahəsi  kimi.  Vərəsəlik  hüququ­

nun milli (dövlətdaxili) hüquq sistemində tutduğu yer.......... ...................514

Vərəsəlik hüququnun anlayışı........................................................................ 515

Vərəsəlik hüququnun predmeti...................................................................... 517

Vərəsəlik hüququnun mənbələri....................................... :...........................519

§ 2. Vərəsəlik hüququnun əsas anlayışları və onların hüquqi xara'kteristikası ...524

Vərəsəlik hüququnun əsas anlayışları...........................................................524

Vərəsəlik və onun əsas xüsusiyyətləri...........................................................525

Vərəsəliyin əsasları.........................................................................................529

Miras əmlak (miras)........................................................................................530

Miras qoyan və vərəsə....................................................................................543

Qanun üzrə vərəsəlik. Vəsiyyət üzrə vərəsəlik............................................. 548

Mirasın açıldığı vaxt.........................................................................................550

Mirasın açıldığı y e r..........................................................................................553

Vərəsəlik hüquq münasibətləri....................................................................... 556

Vərəsəlik hüququnun prinsipləri..................................................................... 558

§ 3. Vərəsəliyin əhəmiyyəti....................................................................................563

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat.......................  

 

564



XIII  Fəsil

Qanun  üzrə vərəsəlik

§  1.  Qanun  üzrə  vərəsəliyin  anlayışı,  əmələ  gəlmə  əsası  və  şərtləri,  sub­

yektləri............................................................................................................. 566

Qanun üzrə vərəsəliyin  anlayışı....................................................................566

Qanun üzrə vərəsəliyin  əsası........................................................................ 566

Qanun üzrə vərəsəliyin  şərtləri.....................................................................567

§  2.  Qanun  üzrə  vərəsəliyin  subyektləri  və  onların  vərəsəliyə  çağırılması

qaydası............................................................................................................569

Qanun üzrə vərəsəliyin subyektləri................................................................569

Birinci növbə vərəsələr................................................................................... 571

İkinci növbə üzrə vərəsəlik.............................................................................572

12


Üçüncü növbə üzrə vərəsələr..................................................................... 574

Dördüncü növbə üzrə vərəsələr.................................................................. 575

Beşinci növbə üzrə vərəsələr...................................................................... 577

Təmsiletmə hüququ üzrə vərəsələr............................................................ 577

Qanun üzrə vərəsələrin miras əmlakındakı payı......................................... 579

§ 3.  Məcburi vərəsələr və məcburi p a y............................................................. 581

Məcburi vərəsələr........................................................................................ 581

Məcburi  pay..........................................   

582

§ 4.  Himayədə olan şəxslərin vərəsəliyi.  Ləyaqətsiz vərəsələr.........................583



Himayədə olan şəxslərin vərəsəliyi............................................................ 583

Ləyaqətsiz vərəsə.................   

585

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat.........................................................................590



XIV Fəsil

V əsiyyət üzrə vərəsəlik

§  1. Vəsiyyət üzrə vərəsəliyin anlayışı, əsasları və subyektləri.................... ,....591

Vəsiyyət üzrə vərəsəliyin anlayışı və əsas cəhətləri................................... 591

Vəsiyyət üzrə vərəsəliyin əsası....................................................................592

Vəsiyyət üzrə vərəsəliyin subyektləri...........................................................592

§ 2. Vəsiyyətnamənin anlayışı, məzmunu, formaları və əsas xüsusiyyətləri.....593

Vəsiyyətnamənin anlayışı və əsas cəhətləri................................................593

Vəsiyyətin məzmunu.....................................................................................599

Vəsiyyət üzrə vərəsəlik hüququndan məhrumetmə................................... 600

Vəsiyyətin qeyri-əsas məzmunu..................................................................603

Vəsiyyət tapşırığı................................  

 

605


Vəsiyyət həvaləetməsi (tapşırma)............................ 

607


Vəsiyyətnamənin icrası................................................................................ 609

§ 3. Vəsiyyətnamənin forması və növləri............................................................611

Vəsiyyətnamənin forması............................................................................. 611

Formasına görə vəsiyyətnamənin növləri (vəsiyyətnamənin formaları).....613

Xüsusi formalı vəsiyyətnamələr (xüsusi vəsiyyətnamələr)......................... 617

Birgə vəsiyyətnamə...................................................................................... 622

§ 4. Vəsiyyətnamələrin  ləğvi və ya dəyişdirilməsi,  qüvvədən düşməsi......623

Vəsiyyətnamənin ləğvi və ya dəyişdirilməsi................................................623

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat......................................................................... 628

XV Fəsil


Vərəsəsiz əmlak üzrə vərəsəlik

§  1. Vərəsəsiz əmlak üzrə vərəsəliyin anlayışı, subyekti, obyekti və əsas cə­

hətləri ............................................................................................................ 629

Vərəsəsiz əmlak üzrə vərəsəliyin anlayışı...................................................629

Miras əmlakın dövlətə keçməsinin hüquqi təbiəti....................................... 631

Dövlət vərəsəlik hüququnun xüsusi subyekti kimi...................................... 633

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat.........................................................................636

13


XVI  Fəsil

Mirasın  qəbul  edilm əsi  və ondan  im tina  olunm ası

§ 1. Vərəsəlik hüquqlarının  həyala keçirilməsi....................................................637

Mirasın qəbul edilməsi...................................................................................637

Mirasın qəbul edilməsi aktının əsas xüsusiyyətləri........................................ 639

Mirasın qəbul edilməsinin qaydası.................................................................641

Mirasın qəbul edildiyi müddət........................................................................644

Vərəsəlik transmissiyası................................................................................ 647

Mirasdan imtina............ ................................................................................. 649

Miras paylarının artınlması............................................................................. 653

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat..........................................................................656

XVII  Fəsil

Mirasın  b ö lüşdürülm əsi.

Vərəsəlik hüququnun  rə sm ilə şd irilm ə si.

Mirasın  qəbul  edilm əsinin  h ü q uq i  n əticələri

§ 1.  Mirasın bölüşdürülməsi və onun qaydaları....................................................658

Mirasın bölüşdürülməsi.................................................................................. 658

Miras əmlakın bölüşdürülməsi qaydaları (yolları).......................................... 663

§ 2. Vərəsəlik hüququnun rəsmiləşdirilməsi.........................................................665

Vərəsəlik hüququnun rəsmiləşdirilməsinin anlayışı və onun əhəmiyyəti.... 665

Vərəsəlik şəhadətnaməsi............................................................................... 666

§ 3.  Mirasın qəbul edilməsinin hüquqi nəticələri...................................................672

Omumi müddəalar...........................................................................................672

Miras qoyanın  öz  kreditorlarına  olan  borclarına  görə  vərəsələrin  məsu­

liyyəti .......................................................................................................... 674

Vərəsələrin paylı məsuliyyəti barədə qayda..................................................676

Vərəsələrə tələb irəli sürülməsi qaydası və müddəti.................................... 679

§ 4. Vərəsəlik hüququnun qorunması................................................................... 680

Mirasın qorunması üzrə tədbirlər................................................................... 680

Miras qoyanın ölümü ilə bağlı olaraq xərclərin əvəzinin ödənilməsi............. 682

Vərəsəlik iddiası..............................................................................................685

Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat.......................................................................... 691

«Mülki  hüquq» fənni  üzrə tədris proqram ı...................................................... 693

14


I  FƏSİL

ŞƏXSİ  QEYRİ-ƏMLAK ƏMLAK HÜQUQU


Yüklə 19,08 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   54




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin