Odlar Yurdu Universitetinin «Mülki hüquq» kafedrasının baş müəllimi T. Feyzullayeva Sabir Salman oğlu Allahverdiyev. Azərbaycan Respublikasının m ülki hüququ. ILL cild. IV kitab dərs
Yüklə 19,08 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- A Z Ə R B A Y C A N R E S P U B L İ K A S I N I N MÜ L K İ H Ü Q U Q U III cild IV kitab
- BAKI - 2008
- X Fəsil Seleksiya nailiyyəti hüququ
- I FƏSİL ŞƏXSİ QEYRİ-ƏMLAK ƏMLAK HÜQUQU
|
O D L A R YURDU U N İ V E R S İ T E T İ Prof. S.S. ALLAHVERDİYEV A Z Ə R B A Y C A N R E S P U B L İ K A S I N I N MÜ L K İ H Ü Q U Q U III cild IV kitab DƏRSLİK
Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən ali məktəblərdə «Hüquqşünaslıq» ixtisası üzrə təhsil alan tələbələr üçün dərslik kimi təsdiq olunmuşdur. «Digesta» nəşriyyatı BAKI - 2008 R e d a ktor: Azərbaycan Respublikası DİN Polis Akademiyasının «Mülki hüquq» kafedrasının müdiri, polis polkovniki M. Məmmədov R ə yçilə r:
S. Səlimov Odlar Yurdu Universitetinin «Mülki hüquq» kafedrasının baş müəllimi T. Feyzullayeva Sabir Salman oğlu Allahverdiyev. Azərbaycan Respublikasının m ülki hüququ. Ill cild. IV kitab. Dərslik. Bakı, «Digesta» nəşriyyatı, 2008, 700 səh. Dərslik mülki hüququn üç yarımsahəsinə (şəxsi qeyri-əmlak hüququ, əqli mülkiyyət hüququ və vərəsəlik hüququ) həsr olunmuşdur. Burada həmin yarımsahələri təşkil edən hüquq institutlarının (müəlliflik hüququnun, patent hüququnun, fərdiləşdirmə vasitələri hüququnun, qanun üzrə vərəsəlik hüququnun və digər institutlann) məna və mahiyyətinə aydınlıq gətirilmişdir. Dərslikdən tələbələr və praktiki işçilər istifadə edə bilərlər. © S.S.Allahverdiyev, 2008 © «Digesta» nəşriyyatı, 2008
Mündəricat I Fəsil
Şəxsi qeyri-əm lak əmlak hüququ § 1. Şəxsi qeyri-əmlak hüququnun mülki hüquq sistemində tutduğu yer, ni zamasalma predmeti və anlayışı........... ........................................................15 Şəxsi qeyri-əmlak hüququ mülki hüququn yarımsahələrindən biri kimi........15 Subyektiv mənada şəxsi qeyri-əmlak hüququ və onun hüquqi əlamətləri (xüsusiyyətləri)........................................................................................... 17 Şəxsi qeyri-əmlak hüququnun predmeti....................................................... 20 Şəxsi qeyri-əmlak münasibətləri və onların quruluşu................................... 22 Şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının rolu və əhəmiyyəti...................................... 28 § 2, Şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının (şəxsi qeyri-əmlak münasibətlərinin) tənzimlənməsi, qorunması və həyata keçirilməsi.........................................29 Şəxsi qeyri-əmlak hüquqlannın (münasibətlərinin) hüquqi tənzimlənməsi.....29 Şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının (münasibətlərinin) qorunması və müda fiəsi .............................................................................................................. 30 Mənəvi zərərin kompensasiyası..................................................................... 35 Şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının həyata keçirilməsi........................................ 40 § 3. Mülki hüquqda şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının növləri..................................41 Şəxsi qeyri-əmlak hüquqlarının təsnifinin əsasları................................ 41 Şəxsiyyəti fərdiləşdirməyə yönələn şəxsi qeyri-əmlak hüquqları................. 43 § 4. Şəxsiyyətin fiziki cəhətdən mövcudluğunu və əmin-amanlığını təmin et məyə yönələn şəxsi qeyri-əmlak hüquqları....................................................46 Yaşamaq hüququ....................................
Sağlamlığın qorunması hüququ......................................................................49 Sağlam ətraf mühitdə yaşamaq hüququ........................................................ 52 Azadlıq hüququ..................................................................... :.........................53 Şəxsi toxunulmazlıq hüququ...........................................................................53 Yaşayış yeri seçmək hüququ. Sərbəst hərəkət etmək hüququ.................... 54 § 5. Şəxsiyyətin mənəvi-sosial əmin-amanlığını təmin etməyə yönələn şəxsi qeyri-əmlak hüquqları...................................................................................... 55 Şəxsi həyat sirrini saxlamaq hüququ............................................................. 55 Rabitə vasitələri ilə ötürülən məlumatın sirrini saxlamaq hüququ................57 Şəxsi həyatın toxunulmazlığı hüququ............................................................ 58 Şəxsi sənədlərin toxunulmazlığı hüququ....................................................... 60 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat.....................
62
Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuz hüquqlarının m ülki-hüququ m üdafiəsi § 1. Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuz hüquqları şəxsi qeyri-əmlak əmlak hü ququnun növləri kimi.......................................................................................63 Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuz hüquqlarının əsas xüsusiyyətləri................ 63 Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuz hüquqlarının obyektləri................................65 3
§ 2. Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuzun mülki-hüquqi müdafiəsinin həyata keçirilməsi.......................................................................................................71 Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuz mülki-hüquqi mühafizənin (qorumanın) obyekti kim i ................ .......................................................................... 71 Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuzun mülki-hüquqi müdafiəsinin mahiyyəti..... 73 § 3. Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuzun müdafiəsində istifadə olunan mülki- hüquqi üsullar...................................................................................................74 Ümumi mülki-hüquqi müdafiə üsulları..............................................................74 Xüsusi mülki-hüquqi müdafiə üsulları..............................................................75 § 4. Təkzib olunma münasibətlərində iştirak edən subyektlər və həmin mü nasibətlərin yaranma əsası..............................................................................76 Təkzib olunmanı tələb etmək hüququnun subyekti........................................ 76 Təkzib etmək vəzifəsinin subyekti..................
79 Təkzib olunma ilə bağlı əmələ gələn hüquq münasibətinin yaranma əsası............................................................................................................ 82 § 5. Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuzun müdafiə şərtləri........................................ 83 Şəxs (iddiaçı) barədə məlumatların yayılması.................................................83 Yayılmış məlumatların şəxsin (zərərçəkənin, iddiaçının) şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuzunu ləkələməsi....................
87
§ 6. Şərəf, ləyaqət və işgüzar nüfuzun bərpa olunması........................................ 93 Təkzib etmə üsulları.......................................
93
Şərəfi, ləyaqəti və işgüzar nüfuzu ləkələyən məlumatların yayılması nə ticəsində vurulmuş zərərin əvəzinin ödənilməsi...................................... 100 Şərəf və ləyaqətin mülki-hüquqi müdafiəsinin onun cinayət hüququ ilə müdafiəsindən fərqi....................................................................................106 İddia müddətinin şamil edilməməsi................................................................ 109 Diffamasiya..................................................................................................... 109 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat........................................................................... 110 III
Fəsil Əqli m ülkiyyət hüququ § 1. Əqli mülkiyyət hüququnun anlayışı, predmeti və hüquqi tənzimetmə mənbələri........................................................................................................112 Əqli mülkiyyət hüququ mülki hüququn yarımsahəsi kim i.............................. 112 Əqli mülkiyyət və əqli mülkiyyət hüququ........................................................114 Subyektiv əqli mülkiyyət hüququnun məzmunu........................................... 118 § 2. Əqli mülkiyyət hüququnun predmeti, funksiyaları, sistemi, prinsipləri və mənbələri..........................................................................
119 Əqli mülkiyyət hüququnun predmeti..............................................................119 Yaradıcılıq münasibətlərinin (əmlak münasibətləri ilə bağlı olan şəxsi qeyri-əmlak münasibətlərinin) obyektləri..................................................122 Əqli mülkiyyət hüququnun funksiyaları..........................................................123 Əqli mülkiyyət hüququnun əsas institutları.....................................................124 4
Əqli mülkiyyət hüququnun mənbələri.......................................................... 128 Əqli mülkiyyət hüququnun prinsipləri.......................................................... 131 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat.........................................................................132 IV
Fəsil M üə lliflik hüququ və əlaqəli hüquqlar § 1. Müəlliflik hüququnun anlayışı, predmeti, funksiyaları, prinsipləri və mən bələri .............................................................................................................133 Müəlliflik hüququnun anlayışı...................................................................... 133 Müəlliflik hüququnun predmeti.................................................................... 134 Müəlliflik hüququnun funksiyaları................................................................ 134 Müəlliflik hüququnun prinsipləri.................... r............................................. 136 § 2. Müəlliflik hüququnun mənbələri...................................................................139 Müəlliflik qanunvericiliyi................................................................................ 139 Beynəlxalq müqavilələr müəlliflik hüququnun mənbəyi kim i...................... 143 § 3. Müəlliflik hüquq münasibətinin obyekti....................................................... 145 Əsər müəlliflik hüquq münasibətinin obyekti kimi...................................... 145 Əsərin anlayışı və əsas xüsusiyyətləri..................................... .................. 145 Əsərin hüquqi cəhətdən mühafizə (qorunma) edilmə şərtləri.....................147 Əsər yaradıcılıq fəaliyyətinin nəticəsi (məhsulu) kim i................................ 147, Obyektiv forma əsərin hüquqi mühafizə olunma şərtlərindən biri kimi.......148 Əsərlərin insan fəaliyyətinin elm, ədəbiyyat və incəsənət kimi sahələri nə aid olması.................................................
152 Əsərin rəsmiləşdirilməsinin tələb olunmaması............................................154 Əsərin müəlliflik hüququ ilə qorunan elementləri........................................ 157 Müəlliflik hüququnun obyekti olmayan əsərlər.............................................159 § 4. Müəlliflik hüququnun obyekti olan əsərlərin növləri.................................... 163 Yaradıcılıq əsərləri barədə ümumi müddəalar.............................................163 Elm, ədəbiyyat və incəsənət əsərləri.................................... 164 Açıqlanmış və açıqlanmamış əsərlər......................................................... 168 Dərc olunmuş və dərc olunmamış əsərlər.................................................. 169 Əsas və törəmə əsərlər.................................................................................170 Xidməti (qulluq) və xidməti olmayan əsərlər............................................... 172 Əsərin digər növləri................................................................... .................. 174 § 5. Müəlliflik hüququnun subyektləri................................................................ 175 Müəlliflik hüququ subyektlərinin anlayışı, dairəsi və növləri.......................175 Müəllif müəlliflik hüququnun əsas subyekti kimi........................................ 177 Şərikli müəlliflər müəlliflik hüququnun subyekti kimi....................................180 Tərtibatçılar müəlliflik hüququnun subyekti kim i........................................ 184 Nəşriyyat (hüquqi şəxs) müəlliflik hüququnun subyekti kimi..................... 185 Vərəsələr və digər hüquqi varislər müəlliflik hüququnun subyekti kimi......187 Audiovizual əsərin müəllifləri müəlliflik hüququnun subyekti kim i..............189 Xidməti (qulluq) əsərin müəllifi və işəgötürən müəlliflik hüququnun sub yekti k im i.................................................................................................191 Törəmə əsərin müəllifi müəlliflik hüququnun subyekti kim i........................191 5
Dövlət (Azərbaycan Respublikası) müəlliflik hüququnun subyekti kimi...... 192 § 6. Subyektiv müəlliflik hüquqları və onların qüvvədə olma müddəti................193 Subyektiv müəlliflik hüquqlarının anlayışı və əsas xüsusiyyətləri................ 193 Subyektiv müəlliflik hüquqlarının növləri........................................................195 § 7 Müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hüquqları.............................................................198 Müəlliflik hüququ............................................................................................ 198 Müəllifin ad hüququ........................................................................................ 200 Ad-sanını (şöhrətini) müdafiə hüququ............................................................204 Açıqlamaq hüququ......................................................................................... 206 Əsəri dərc etdirmək hüququ........................................................................... 207 İmtina hüququ................................................................................................ 208 § 8. Müəllifin əmlak (iqtisadi) hüquqları (əmlak xarakterli subyektiv müəlliflik hüquqları)........................................................................................................209 Müəllifin əmlak (iqtisadi) hüquqlarının əsas xüsusiyyətləri...........................209 Surətçıxarma hüququ..................................................................................... 210 Yaymaq hüququ..............................................................................................212 İdxal hüququ....................................................................................................214 Kütləvi nümayiş hüququ................................................................................. 215 Kütləvi ifa hüququ...........................................................................................216 Efirlə bildiriş hüququ........................................................................................217 Kabellə kütləvi bildiriş hüququ....................................................................... 218 Tərcümə hüququ.............................................................................................218 Yenidən işləmək hüququ................................................................................221 Təmasda olmaq hüququ................................................................................ 222 İzləmə hüququ................................................................................................ 223 Birinci satış hüququ.........................................................................................224 Müəllifin əsər barəsində digər hüquqları........................................................ 225 § 9. Əsərdən sərbəst istifadə.................................................................................227 Ümumi müddəalar...........................................................................................227 Əsərlərdən şəxsi məqsədlər üçün sərbəst istifadə....................................... 228 Müəllif qonorarı ödəməklə əsərdən şəxsi məqsədlər üçün sərbəst istifa də ................... ;..........................................................................................229 Reprosurətini çıxarmaq yolu ilə əsərdən sərbəst istifadə.............................231 Əsərlərdən informasiya, elmi, tədris və digər məqsədlər üçün istifadə...... 232 Sərbəst giriş üçün daim açıq olan yerlərdə əsərlərdən sərbəst istifadə..... 233 Rəsmi və digər mərasimlər zamanı əsərlərin kütləvi ifası............................234 Məhkəmə və inzibati məqsədlər üçün əsərin sərbəst şəkildə surətinin çıxarılması..................................................................................................235 Efir yayımı təşkilatlarının qısamüddətli istifadə üçün yaratdıqları yazıl malar ..........................................................................................................235 Kompüter proqramlarının və məlumat bazalarının surətinin çıxarılması..... 235 § 10. Müəlliflik hüququnun qüvvədə olma müddəti............................................. 236 Müəlliflik hüququnun qüvvədə olma müddətinin anlayışı və növləri............236 Müəlliflik hüququnun qüvvədə olmasının xüsusi müddətləri........................ 238 6
Əsərin ictimai varidata keçməsi................................................................. 240 Əsərin dövlət varidatı elan edilməsi........................................................... 240 §11. Müəlliflik hüquqlarının keçməsi və verilməsi.............................................241 Müəlliflik hüquqlarının vərəsəlik qaydasında keçməsi................................241 Müəlliflik hüquqlarının müəllif müqaviləsi üzrə verilməsi............................243 § 12. Müəlliflik hüququnun müdafiəsi................................................................ 244 Müəlliflik hüququnun müdafiəsi anlayışı..................................................... 244 Müdafiə hüququnun subyekti.......................................................................246 Müəlliflik hüququnun müdafiəsi zamanı müdafiə formalan......................... 247 Müəlliflik hüququnun mülki-hüquqi müdafiə üsullan................................... 249 Müəlliflik hüququnun tanınması................................................................... 251 Hüquqların pozulmasınadək mövcud olan vəziyyətin bərpa edilməsi........252 Müəlliflik hüquqlarını pozan və ya onları pozmaq təhlükəsi yaradan hə rəkətlərin qarşısının alınması.................................................................. 253 Vəzifənin icrasının natura ilə müəyyən edilməsi.........................................253 Hüququ pozmuş şəxsdən vurduğu zərərin əvəzinin alınması................... 254 Mənəvi zərərin kompensasiyası..................................................................255 Hüquq münasibətlərinə xitam verilməsi və ya onların dəyişdirilməsi........ 257 Dəbbə pulu (cərimə, penya) alınması........................................................ 258 Müəlliflik hüququnun qorunması sahəsində istifadə olunan mülki-hüquqi müdafiənin xüsusi üsullan...........................................................:.......... 258 Müəlliflik hüququnun digər müdafiə üsulları.............................................. 260 Müəlliflik hüququnun müdafiəsində iddia müddəti.....................................261 § 13. Müəlliflik hüququnun pozulmasına görə digər növ hüquqi məsuliyyət.....261 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat......................................................................263 V Fəsil Əlaqəli hüquqlar § 1. Əlaqəli hüquqların anlayışı, predmeti, funksiyaları, obyekt və subyektləri . 264 Əlaqəli hüquqların anlayışı və predmeti..................................................... 264 Əlaqəli hüquqların qorunması........................ 265 Əlaqəli hüquqların mənbələri........................................... 266
Əlaqəli hüquq subinstitutunun funksiyaları................................................269 § 2 Əlaqəli hüququn subyekti və obyektləri..................................................... 270 Əlaqəli hüququn subyektləri........................................................................270 Əlaqəli hüququn obyektləri........................................................................ 271 § 3. Əlaqəli hüquq subyektlərinin hüquqları...................................................... 274 İfaçının hüquqları......................................................................................... 274 Fonoqram istehsalçısının hüquqları........................................................... 278 Yayım təşkilatının hüquqları....................................................................... 281 Əlaqəli hüquq obyektlərindən sərbəst istifadə halları................................ 284 Əlaqəli hüquqların qüvvədə olma müddəti................................................. 284 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat......................................................................286 7
VI Fəsil
Patent hüququ § 1. Patent hüququnun anlayışı, predmeti, mənbələri və funksiyaları................288 Patent hüququnun anlayışı və predmeti....................................................... 288 Subyektiv patent hüququnun (subyektiv sənaye mülkiyyəti hüququnun) xüsusiyyətləri............................................................................................. 289 Patent hüququnun funksiyaları...................................................................... 290 Patent hüququnun prinsipləri......................................................................... 292 Patent hüququnun mənbələri..............
295
Beynəlxalq müqavilə və sazişlər patent hüququnun mənbəyi kim i............. 298 § 2. Patent hüququnun subyektləri....................................................................... 302 Patent hüququ subyektlərinin anlayışı və dairəsi.......................................... 302 Müəllif patent hüququnun subyekti kimi......................................................... 303 Patent sahibi patent hüququnun subyekti kim i..............................................305 İşəgötürən patent sahibi kimi......................................................................... 307 Vərəsələr patent hüququnun subyekti k im i................................................... 309 Dövlət patent hüququnun subyekti kimi......................................................... 310 § 3. Patent hüququnun obyektləri..........................................................................311 Patent hüququ obyektinin anlayışı................................................................. 311 İxtira hüququ................................................................................................... 313 İxtiranın anlayışı.............................................................................................. 313 İxtiranın obyektləri.........................
316 İxtira sayılmayan obyektlər.............................................................................316 İxtiranın patentə layiq olmaq (patent qabiliyyəti) şərtləri.............................. 317 Yenilik şərti...................................................................................................... 319 İxtira səviyyəsinə malik olmaq şərti (əlaməti, meyarı).................................. 321 Sənayedə tətbiq oluna bilmək əlaməti (şərti)................................................323 Faydalı modelin anlayışı və patentə layiq olmaq (patent qabiliyyəti) şərt ləri............................................................................................................... 325 Yenilik faydalı modelin patentə layiq olmağın şərti (əlaməti, meyarı) kimi „327 Sənayedə tətbiq edilə bilmək əlaməti (şərti).................................................. 328 § 4. Sənaye nümunəsinin anlayışı və patentə layiq olmaq şərləri......................329 Sənaye nümunəsinin anlayışı.........................................................................329 Sənaye nümunəsinin patentə layiq olmaq şərtləri........................................ 331 Yenilik şərti (əlaməti).......................................................................................331 Orijinallıq şərti (əlaməti)................................................................................. 333 Sənayedə tətbiq edilə bilmək şərti (əlaməti)..................................................334 § 5. Sənaye mülkiyyəti hüququnun (patent hüququnun) rəsmiləşdirilməsi....... 335 Sənaye mülkiyyəti obyektlərinin mühafizə forması....................................... 335 Sənaye mülkiyyəti obyektinə patent almaq üçün iddia sənədinin tərtib olunması və verilməsi...............................
336 İddia sənədinə baxılması. İddia sənədinin ilkin ekspertizası....................... 340 Patent ekspertizası......................................................................................... 342 Patentin verilməsi........................................................................................... 344 8
§ 6. Sənaye mülkiyyəti obyekti müəllifinin hüquqlan.........................................347 Sənaye mülkiyyəti obyekti müəllifinin hüququnun təsnifi........................... 347 Müəllifin şəxsi qeyri-əmlak hüquqları. Müəlliflik hüququ............................. 349 Ad hüququ.................................................................................................... 350 Müəllifin sənaye mülkiyyəti obyektinə toxunulmazlıq hüququ....................351 Müəllifin əmlak hüquqları. Sənaye mülkiyyətinə patent almaq hüququ......352 Haqq almaq hüququ..................................................................................... 353 Sənaye mülkiyyəti obyektlərindən istifadə hüququ..................................... 353 § 7. Sənaye mülkiyyəti obyektlərinin qorunmasının patent forması.................. 354 Patent sənaye mülkiyyəti obyektlərini qoruyan sənəd kimi........................354 Patentin funksiyaları.............................n......................................................355 Subyektiv patent hüququ............................................................................. 358 Subyektiv patent hüququnun həcmi............................................................360 Sənaye mülkiyyəti obyektinin müvəqqəti hüquqi mühafizə edilməsi..........360 Dolayı yolla hüquqi mühafizə.......................................................................361 § 8. Subyektiv patent hüququnun məzmunu......................................................363 Subyektiv patent hüququnun məzmununu təşkil edən elementlər.............363 İstifadə hüququ.............................................................................................363 Sənaye mülkiyyəti obyektinə sərəncam vermək hüququ (səlahiyyəti).......366 Patent hüquqlarının məhdudlaşdınlması......................................................373 Patentin qüvvəsinə xitam verilməsi............................................................. 377 § 9. Subyektiv patent hüquqlannın müdafiəsi.....................................................382 Subyektiv patent hüquqlarının müdafiəsi anlayışı. Müdafiə hüququnun subyektləri................................................................................................ 382 Subyektiv patent hüququnun müdafiə forma və vasitələri..........................384 Patent hüquqlarının müdafiəsində istifadə olunan mülki-hüquqi üsullar....387 Müəllifin hüquqlarının mülki-hüquqi üsullarla müdafiəsi............................. 388 Patent sahibinin hüquqlarının mülki-hüquqi üsullarla müdafiəsi................. 391 § 10. Patent hüquqlarının pozulmasına görə cinayət məsuliyyəti.....................395 § 11. Sənaye mülkiyyəti obyektinin xarici dövlətlərdə patentləşdirilməsi.......... 396 Sənaye mülkiyyəti obyektinin xarici dövlətlərdə patentləşdirilməsinin məqsədləri................................................................................................ 396 Azərbaycan Respublikasının sənaye mülkiyyətinin qorunması barədə beynəlxalq sazişlərdə iştirakı..................................................................399 Xarici ölkələrdə patentləşdirmə qaydalan....................................................404 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat............................................................
408
VII Fəsil
F ərdiləşdirm ə vasitələri hüququ (firma hüququ) § 1. Firma adı və firma hüququnun anlayışı, əsas xüsusiyyətləri...................... 410 Firma adı fərdiləşdirmə vasitəsi kimi........................................................... 410 Firma adının funksiyası (təyinatı)................................................................ 412 Firma hüququnun anlayışı............................................................................412 § 2. Firma hüququnun subyektləri və yaranması.............................................. 415 Firma hüququnun subyektləri............................................................... 415 9
Subyektiv firma hüququnun yaranması........................................................ 417 § 3. Firma adının prinsipləri və onun barəsində qanunvericilik.......................... 419 Firma adının (firmanın) prinsipləri..................................................................419 Firma hüququnun mənbələri (firma adı barədə qanunvericilik)...................423 § 4 Firma adının məzmunu...................................................................................425 Firma adının məzmununa aid olan tələblər.................................................. 425 Firma adının strukturu (quruluşu)...................................................................427 § 5. Firma (firma adı) hüququnun müdafiəsi........................................................ 428 Firma (firma adı) hüququnun qorunması.......................................................428 Firma (firma adı) hüququnun müdafiəsi.........................................................428 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat........................................................................... 430 VIII
Fəsil Əmtəə nişanlarının və co ğ ra fi g ö s tə ric ilə rin hüquqi m ühafizəsi § 1. Əmtəə nişanı hüququnun anlayışı, funksiyaları, əhəmiyyəti və mənbələri....431 Əmtəə nişanı hüququnun anlayışı.................................................................. 431 Əmtəə nişanının əhəmiyyəti və funksiyası.....................................................431 Əmtəə nişanı hüququnun mənbələri (əmtəə nişanı barədə qanunverici lik).........................................................
434 § 2. Əmtəə nişanının qorunma şərtləri və növləri. Xidmət nişanları................... 437 Əmtəə nişanlarının qorunma şərtləri.............................................................. 437 Əmtəə nişanlannın növləri..............................................................................441 Əmtəə nişanı hüququnun subyektləri............................................................ 443 Xidmət nişanı........................................
444
§ 3. Əmtəə nişanı hüququnun rəsmiləşdirilməsi. Əmtəə nişanlarının qeydə alınması........................................................................................................... 446 Əmtəə nişanı hüququnun rəsmiləşdirilməsi prosedurasının mərhələləri və əhəmiyyəti............................................................................................. 446 Əmtəə nişanlarının qeydə alınması barədə iddia sənədinin tərtib olun ması və verilməsi.......................................................................................447 Əmtəə nişanı barəsində iddia sənədinin ekspertizası................................... 449 Əmtəə nişanının dövlət reyestrində qeydə alınması və iddiaçı şəxsə qeydiyyat şəhadətnaməsi verilməsi mərhələsi........................................ 452 § 4. Əmtəə nişanlarından istifadə......................................................................... 453 Əmtəə nişanı hüququ......................................................................................453 Əmtəə nişanlarından istifadə hüququ............................................................ 456 Əmtəə nişanına dair hüquqların verilməsi......................................................456 Əmtəə nişanlannın qorunmasına xitam verilməsi......................................... 460 § 5. Əmtəə nişanı hüququnun müdafiəsi..............................................................463 Əmtəə nişanı hüququnun pozulması.............................................................465 Əmtəə nişanı ilə bağlı mübahisələrə baxılması. Əmtəə nişanı hüququ nun müdafiəsinin həyata keçirilməsi.........................................................465 Mülki-hüquqi müdafiə üsulları........................................................................ 466 § 6. Coğrafi göstəricinin hüquqi mühafizəsi..........................................................468 10
Coğrafi göstəricinin anlayışı................................................... .................... 468 Coğrafi göstərici hüququ və onun hüquqi tənzimlənməsi................ .......... 470 § 7. Coğrafi göstərici hüququnun rəsmiləşdirilməsi. Coğrafi göstəricilərdən istifadə..................................................................................... z & .. ............. 471 Coğrafi göstərici hüququnun rəsmiləşdirilməsi........................................... 471 Coğrafi göstəricilərdən istifadə................................................................... 473 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat................................................................ 473
§ 1. Kommersiya sirrinin anlayışı və əlamətləri................................................. 475 Kommersiya sirri hüququnun anlayışı........................................................ 475 Kommersiya sirrinin əsas xüsusiyyətləri (əlamətləri).................................. 476 Kommersiya sirrinin qorunma şərtləri (meyarları)....................................... 478 Kommersiya sirri hüququnun subyektləri.................................................... 4f$ § 2. Kommersiya sirri sahibinin hüquqları...........................................................480 Kommersiya sirri sahibinin istifadə, sərəncam və digər hüquqlan............. 480- Kommersiya sirri («nou-hau») hüququnun xitam olunması........................ 483 § 3. Kommersiya sirri sahibinin hüquqlarının müdafiəsi.................................... 484 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat...................................................................... 486
§ 1. Seleksiya nailiyyəti hüququnun anlayışı, predmeti və subyektləri............ Seleksiya nailiyyəti hüququnun anlayışı................................................... Seleksiya nailiyyətlərinin qorunma şərtləri................................................ Seleksiya nailiyyəti hüququnun subyektləri və obyektləri......................... § 2. Seleksiya nailiyyəti hüququnun rəsmiləşdirilməsi.................................... Seleksiya nailiyyəti hüququnun rəsmiləşdirilməsinin əhəmiyyəti............. Dövlət qeydiyyatı prosesinin (seleksiya nailiyyəti hüququnun rəsmiləş dirilməsi prosesinin) mərhələləri.......................................................... § 3. Müəllifin və patent sahibinin hüquqları..................................................... Seleksiya nailiyyətinin müəllifinin hüquqları.............................................. Patent sahibinin hüquqları......................................................................... § 4. Seleksiya nailiyyətinin müəllifinin və patent sahibinin hüquqlarının mü dafiəsi .......................................................................................................... Müdafiə formaları....................................................................................... Müdafiə üsulları.......................................................................................... Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat..................................................................... ..487
..487 .488
s ,492
.492 .495
„495 .496
..501 „501
„501 .502
XI Fəsil Kəşf hüququ § 1. Kəşf hüququnun anlayışı, obyekti və subyektləri........................................503 Kəşf hüququnun anlayışı..............................................................................503 Subyektiv kəşf hüququnun obyekti............................................................. 504 Kəşfin əlamətləri (qorunma şərtləri)............................................................ 505 11
Kəşf hüququnun subyektləri......................................................................... 509 § 2. Kəşf hüququnun rəsmiləşdirilməsi................................................................ 510 İddia sənədinin tərtib olunması və verilməsi................................................. 510 İddia sənədinə baxılması...............................................................................511 Kəşf üçün diplom verilməsi............................................................................512 § 3. Kəşfin müəllifinin hüquqlan............................................................................512 Kəşfin müəllifinin şəxsi qeyri-əmlak hüquqları.............................................. 512 Kəşf müəllifinin əmlak hüquqları....................................................................512 § 4. Kəşf müəllifinin hüquqlarının müdafiəsi.........................................................513 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat......................................................................... 513 XII Fəsil Vərəsəlik hüququ m ülki hüququn yarım sahəsi kim i § 1. Vərəsəlik hüququnun anlayışı, onun əsas xüsusiyyətləri və mənbələri..... 514 Vərəsəlik hüququ mülki hüququn yarımsahəsi kimi. Vərəsəlik hüququ nun milli (dövlətdaxili) hüquq sistemində tutduğu yer.......... ...................514 Vərəsəlik hüququnun anlayışı........................................................................ 515 Vərəsəlik hüququnun predmeti...................................................................... 517 Vərəsəlik hüququnun mənbələri....................................... :...........................519 § 2. Vərəsəlik hüququnun əsas anlayışları və onların hüquqi xara'kteristikası ...524 Vərəsəlik hüququnun əsas anlayışları...........................................................524 Vərəsəlik və onun əsas xüsusiyyətləri...........................................................525 Vərəsəliyin əsasları.........................................................................................529 Miras əmlak (miras)........................................................................................530 Miras qoyan və vərəsə....................................................................................543 Qanun üzrə vərəsəlik. Vəsiyyət üzrə vərəsəlik............................................. 548 Mirasın açıldığı vaxt.........................................................................................550 Mirasın açıldığı y e r..........................................................................................553 Vərəsəlik hüquq münasibətləri....................................................................... 556 Vərəsəlik hüququnun prinsipləri..................................................................... 558 § 3. Vərəsəliyin əhəmiyyəti....................................................................................563 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat.......................
564 XIII Fəsil Qanun üzrə vərəsəlik § 1. Qanun üzrə vərəsəliyin anlayışı, əmələ gəlmə əsası və şərtləri, sub yektləri............................................................................................................. 566 Qanun üzrə vərəsəliyin anlayışı....................................................................566 Qanun üzrə vərəsəliyin əsası........................................................................ 566 Qanun üzrə vərəsəliyin şərtləri.....................................................................567 § 2. Qanun üzrə vərəsəliyin subyektləri və onların vərəsəliyə çağırılması qaydası............................................................................................................569 Qanun üzrə vərəsəliyin subyektləri................................................................569 Birinci növbə vərəsələr................................................................................... 571 İkinci növbə üzrə vərəsəlik.............................................................................572 12
Üçüncü növbə üzrə vərəsələr..................................................................... 574 Dördüncü növbə üzrə vərəsələr.................................................................. 575 Beşinci növbə üzrə vərəsələr...................................................................... 577 Təmsiletmə hüququ üzrə vərəsələr............................................................ 577 Qanun üzrə vərəsələrin miras əmlakındakı payı......................................... 579 § 3. Məcburi vərəsələr və məcburi p a y............................................................. 581 Məcburi vərəsələr........................................................................................ 581 Məcburi pay.......................................... 582 § 4. Himayədə olan şəxslərin vərəsəliyi. Ləyaqətsiz vərəsələr.........................583 Himayədə olan şəxslərin vərəsəliyi............................................................ 583 Ləyaqətsiz vərəsə................. 585 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat.........................................................................590 XIV Fəsil V əsiyyət üzrə vərəsəlik § 1. Vəsiyyət üzrə vərəsəliyin anlayışı, əsasları və subyektləri.................... ,....591 Vəsiyyət üzrə vərəsəliyin anlayışı və əsas cəhətləri................................... 591 Vəsiyyət üzrə vərəsəliyin əsası....................................................................592 Vəsiyyət üzrə vərəsəliyin subyektləri...........................................................592 § 2. Vəsiyyətnamənin anlayışı, məzmunu, formaları və əsas xüsusiyyətləri.....593 Vəsiyyətnamənin anlayışı və əsas cəhətləri................................................593 Vəsiyyətin məzmunu.....................................................................................599 Vəsiyyət üzrə vərəsəlik hüququndan məhrumetmə................................... 600 Vəsiyyətin qeyri-əsas məzmunu..................................................................603 Vəsiyyət tapşırığı................................
605
Vəsiyyət həvaləetməsi (tapşırma)............................ 607
Vəsiyyətnamənin icrası................................................................................ 609 § 3. Vəsiyyətnamənin forması və növləri............................................................611 Vəsiyyətnamənin forması............................................................................. 611 Formasına görə vəsiyyətnamənin növləri (vəsiyyətnamənin formaları).....613 Xüsusi formalı vəsiyyətnamələr (xüsusi vəsiyyətnamələr)......................... 617 Birgə vəsiyyətnamə...................................................................................... 622 § 4. Vəsiyyətnamələrin ləğvi və ya dəyişdirilməsi, qüvvədən düşməsi......623 Vəsiyyətnamənin ləğvi və ya dəyişdirilməsi................................................623 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat......................................................................... 628 XV Fəsil
Vərəsəsiz əmlak üzrə vərəsəlik § 1. Vərəsəsiz əmlak üzrə vərəsəliyin anlayışı, subyekti, obyekti və əsas cə hətləri ............................................................................................................ 629 Vərəsəsiz əmlak üzrə vərəsəliyin anlayışı...................................................629 Miras əmlakın dövlətə keçməsinin hüquqi təbiəti....................................... 631 Dövlət vərəsəlik hüququnun xüsusi subyekti kimi...................................... 633 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat.........................................................................636 13
XVI Fəsil Mirasın qəbul edilm əsi və ondan im tina olunm ası § 1. Vərəsəlik hüquqlarının həyala keçirilməsi....................................................637 Mirasın qəbul edilməsi...................................................................................637 Mirasın qəbul edilməsi aktının əsas xüsusiyyətləri........................................ 639 Mirasın qəbul edilməsinin qaydası.................................................................641 Mirasın qəbul edildiyi müddət........................................................................644 Vərəsəlik transmissiyası................................................................................ 647 Mirasdan imtina............ ................................................................................. 649 Miras paylarının artınlması............................................................................. 653 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat..........................................................................656 XVII Fəsil Mirasın b ö lüşdürülm əsi. Vərəsəlik hüququnun rə sm ilə şd irilm ə si. Mirasın qəbul edilm əsinin h ü q uq i n əticələri § 1. Mirasın bölüşdürülməsi və onun qaydaları....................................................658 Mirasın bölüşdürülməsi.................................................................................. 658 Miras əmlakın bölüşdürülməsi qaydaları (yolları).......................................... 663 § 2. Vərəsəlik hüququnun rəsmiləşdirilməsi.........................................................665 Vərəsəlik hüququnun rəsmiləşdirilməsinin anlayışı və onun əhəmiyyəti.... 665 Vərəsəlik şəhadətnaməsi............................................................................... 666 § 3. Mirasın qəbul edilməsinin hüquqi nəticələri...................................................672 Omumi müddəalar...........................................................................................672 Miras qoyanın öz kreditorlarına olan borclarına görə vərəsələrin məsu liyyəti .......................................................................................................... 674 Vərəsələrin paylı məsuliyyəti barədə qayda..................................................676 Vərəsələrə tələb irəli sürülməsi qaydası və müddəti.................................... 679 § 4. Vərəsəlik hüququnun qorunması................................................................... 680 Mirasın qorunması üzrə tədbirlər................................................................... 680 Miras qoyanın ölümü ilə bağlı olaraq xərclərin əvəzinin ödənilməsi............. 682 Vərəsəlik iddiası..............................................................................................685 Tövsiyə olunan əlavə ədəbiyyat.......................................................................... 691 «Mülki hüquq» fənni üzrə tədris proqram ı...................................................... 693 14
I FƏSİL ŞƏXSİ QEYRİ-ƏMLAK ƏMLAK HÜQUQU Yüklə 19,08 Mb. Dostları ilə paylaş:
|