Axborotnomasi

---

112 
YANGI OʻZBEKISTON PEDAGOGLARI 
AXBOROTNOMASI 
www.in-academy.uz 
1-JILD, 3-SON (YOʻPA) 
 ABDULLA QAHHOR HIKOYALARINING ENG MUHIM 
JIHATLARI 
Mingboyev Ibrohim 
TMI “Moliya” fakulteti 3 bosqich talabasi 
Sh.T.Maxkamova 
TMI O‘zbek va rus tillari kafedrasi dotsent v.b.
ARTICLE INFO 
 
ABSTRACT
 
Qabul qilindi: 25- mart 2023 yil 
Ma’qullandi: 28-mart 2023 yil 
Nashr qilindi: 31-mart 2023 yil
 
 
Ushbu 
maqolada 
Abdulla 
Qahhor 
o‘zbek 
hikoyachiligining rivojida o‘zbek adabiyotiga hikoya 
janrining shakllanishi va rivojiga qo’shgan hissasi haqida 
so’z boradi va tahlil etiladi.
KEY WORDS 
Abdulla Qahhor, asarlari, hikoya, 
munosabat, shaxs maʼnaviyati. 
 
Abdulla Qahhorning bolalik yillari Farg‘ona vodiysining ko‘pdan-ko‘p qishloqlarida 
kechgan. Abduqahhor aka temirchi bo‘lgani bois oilasi bir yerda muqim yashay olmadi. U 
qishloqdan bu qishloqqa tirikchilik sababli yoki boshqa sabablarga ko‘ra ko‘chib yurishga 
majbur edilar. Bo‘lajak adib Abdulla Qahhor hayoti va uning dunyoqarashi, ruhiyatida bu 
ko‘cha-ko‘chlar, haqoratlar, azob uqubatli kunlar o‘z izini qoldirmasdan iloji yo‘q edi. Ikkinchi 
tomondan esa bo‘lajak adib qora xalqning ich-ichida yurib, haqiqiy ahvolni, avom xalq 
hayotini yaqindan o‘rgandi, kuzatdi. Oilaviy musofirchilik tufayli yosh Abdulla bolaligidan 
“ichimdagini top”, “odamovi”, “uyatchan” bo‘lib o‘sdi. “O‘tmishdan ertaklar” qissasining 
ikkinchi hikoyasi “Indamas” deb ataladi. Unda yozuvchi Yaypan qishlog‘ining “Qo‘shariq” 
mahallasida kechirgan voqealarni yodga oladi. Yosh Abdulla ko‘chada bolalar bilan “Oq terak, 
ko‘k terak” o‘yinini o‘ynashgani, uni ham “kerak” deb tanlashlarini, yugurib borib, safni 
buzishni orzu qilib, yuragi hapriqganini yozadi. Ammo bolalar uni “Kelgindi” deb haqorat 
qilishadi. Bu so‘z yosh Abdullaning jon-jonidan o‘tib ketadi. Mana, yozuvchi nima deb yozgan 
bu haqda: “Kelgindi, kelgindi it”, degan gapni Olim buvodan eshitganimda buning haqoratdan 
tashqari yana odam hazar qiladigan ma’nosi ham borligini bilmagan edim. Cholning bu gapi 
boshimdan kirib, tovonimdan chiqib ketdi”. Abdulla Qahhorning bolaligida unga va uning oila 
a’zolariga nisbatan bildirilgan mana shunday sovuq munosabatlar bo‘lg‘uvsi adibning kamgap, 
vazmin, indamas bo‘lib qolishiga sababchi emasmikan, deb o‘ylaymiz. Abdulla Qahhorning 
bolalik yillari eng qiyin zamonlarga 1917-yil voqealari, Birinchi jahon urushi, mardikor olish 
voqealari, ocharchilik, ishsizlik, xullas, jamiyatda u tuzumdan bu tuzumga o‘tish davriga to‘g‘ri 
keldi. Abdulla Qahhor bolaligida ko‘rgan-kechirganlari asosida nodir asarlar yaratdi. 
Jumladan, “Boshsiz odam”, “Tomoshabog‘”, “Anor”, “O‘g‘ri”, “Bemor”, “Dahshat”, “Qabrdan 
tovush” kabi original hikoyalar yozdi. Ularning real, tarixiy zaminini, obrazlarning prototiplari 
“O‘tmishdan ertaklar” qissasida qalamga olinganini anglash mumkin. Demak, fojiaviy hayotiy 
lavhalar tasvirining asosi aslida yozuvchi yashagan, bolaligi kechgan makon va zamon, 

---