Azərbaycan respublikasi elm və TƏHSİl naziRLİYİ azərbaycan diLLƏr universiteti

---

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI ELM və TƏHSİL NAZİRLİYİ 
AZƏRBAYCAN DİLLƏR UNİVERSİTETİ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
SƏRBƏST İŞ 
 
Tələbə: Nuray Şıxəliyeva 
Müəllim: Gülnar Hacıyeva 
Fakültə:
BM və regionşünaslıq 
İxtisas: Regionşünaslıq (Norveç üzrə) 
Qrup: 172
Fənn: Norveçin Coğrafiyasi
Mövzu: Norveçdə elektromobil avtomobillərin istehsali 
 
 
 
BAKI-2023 

---

Norveçdə elektromobil avtomobillərin istehsali 
Norveçin yol federasiyasının məlumatına əsasən, ölkədə olan maşınların 44,3 
faizini elektromobillər təşkil edir. Gözlənilən 50-60 faiz əldə edilməsə də, Norveç 
dünyada ən çox elektromobil olan ölkə adını qazana bilib. Ölkədə elektriklə 
işləyən maşınlara marağın artması dövlət siyasəti ilə bağlıdır. Norveçdə benzin və 
dizellə işləyən maşınlardan fərqli olaraq, elektrik enerjisi ilə işləyən avtomobillərin 
sahibləri bir çox vergilərdən azad edilib. Bu səbəbdən də Norveç elektromobil 
istehsalçıları üçün ən mühüm bazarlardan biri sayılır.
Elektromobillər bazardakı payına görə dünyada ən yüksək göstəriciyə (hər 
1000 nəfərə 22 maşın) malikdir. Ölkədə 100,000-dən çox elektromobil 
istifadədədir və 8,000-ə yaxın şarj məntəqəsi fəaliyyət göstərir. 
İnfrastruktur cəhətdən Norveçdə münasib şərait yaradılmışdır. Əvvəla, 
elektromobillər üçün lazım olan elektrik su mənbələrindən əldə edilir ki, bunun 
özü də ekoloji cəhətdən müsbət hal hesab edilir. Ölkədə 8,000-ə yaxın şarj 
məntəqəsi fəaliyyət göstərir və onlar həm şəhərlər, həm qeyri-şəhər tipli yaşayış 
məntəqələri, həm də magistral yolların kənarlarındakı yanacaq doldurma 
məntəqələrində quraşdırılmışdır. 

---

Elektromobillərə sahiblərinə verilən güzəştlər çoxsaylıdır. Bir çox ölkələrdə 
olduğu kimi, Norveçdə də elektromobil sahiblərindən parkinq haqqı tələb edilmir. 
Onlar satış vergisi (ortalama $12,000 olur) və ƏDV-dən (25%) də azaddırlar. 
Eynilə, elektromobillər avtobuslar üçün ayrılan xüsusi zolaqdan və ödənişli 
yollardan pulsuz istifadə edə bilərlər. Bir digər maraqlı praktika isə bundan 
ibarətdir ki, elektromobillərə verilən dövlət nömrə nişanlarının əvvəlində EK, 
yaxud EL yazılır ki, bu da elektromobillərin fərqlənməsi və onlara məxsus 
üstünlüklərdən rahatlıqla istifadə etməsinə şərait yaradır. Lakin qeyd edək ki, 
sadalanan güzəştlər 2017-ci ildən etibarən dayandırılacaq. 
Elektromobillərin istifadəsinin təşviqi məsələsində Norveç hökumətinin atdığı 
digər addım isə karbon-dioksid emissiyasının səviyyəsi ilə bağlıdır. Belə ki, ölkədə 
ildən-ilə karbon-dioksid emissiyasınin səviyyəsi məsələsində daha da ciddi 
qaydalar tətbiq edilir ki, bununla da istismar müddətinin bitməsinə az qalmış, eləcə 
də, yüksək miqdarda karbon-dioksid emissiyasına malik nəqliyyat vasitələrinin 
istifadəsi qadağan edilir. Ümumiyyətlə, Norveç hökuməti 2025-ci ilədək ölkə 
ərazisində yanacaqla (daxili yanma mühərriki) işləyən nəqliyyat vasitələrinin 
istifadəsini tamamilə qadağan etməyi planlaşdırır. 
Ölkənin siyasəti, avtomobil bazarını daxili yanma mühərrikləri olmayan bir 
gələcəyə gedən yol axtaran, son illərdə yeni marka və modelləri ən çox satılan 
siyahıların zirvəsinə atan avtomobil istehsalçıları üçün bir laboratoriyaya çevirdi. 
BEV-lərin satışı ayrı-ayrı aylarda 50-% ni pozmuş olsa da, 2020-ci ildə ilk dəfə 
tamamilə elektrikli avtomobillər, ümumilikdə bir il ərzində daxili yanma 
mühərrikləri olan modellərin ümumi həcmini üstələmişdi. 
BEV satışları 2020-ci ilin son aylarında sürətlənərək avtomobil bazarında 
66,7 % paya sahib olmaqla dekabr ayında hər ay üçün ən yüksək səviyyəyə çatdı. 
Volkswagen’in Audi markası, keçən il Norveçdə ən çox satılan yeni minik 
avtomobili kimi e-tron idman proqramı və idman avtomobilləri ilə 2020 liderlər 
siyahısına başçılıq edirdi, Tesla’nın 2019-cu ilin qalibi olan orta ölçülü Model 3 isə 
ikinci yerə endirildi. 

---

Sektor analitiklərinə və avtomobil distribyutorlarına görə, daha çox model 
bazara gətirildiyi üçün elektrikli nəqliyyat vasitələrinin satışının 2021-ci ildə də 
artması gözlənilir. 
“İlkin proqnozumuz elektrikli avtomobillərin 2021-ci ildə bazarın65-% i 
üstələməsidir” dedi maraq qrupu olan Norveç EV Dərnəyinə rəhbərlik edən 
Christina Bu. “Bunu idarə etsək, 2025-ci ildə yalnız sıfır emissiyalı avtomobillər 
satma hədəfi yaxınlaşacaq.” 
Tesla’nın orta ölçülü idman vasitəsi olan Model Y, bu il Ford, BMW və 
Volkswagen’dən çıxan ilk elektrikli yolsuzluq avtomobilləri kimi Norveç bazarına 
çatmalıdır. 
Yalnız dizel mühərrikli avtomobillər 2011-ci ildə Norveç bazarının ümumi 
satış səviyyəsinin 75,7 % -lik zirvəsindən keçən il cəmi 8,6% -ə endi. 
Keçən il ölkədə yeni avtomobil satışları 147.4 min olub ki, bunun da 76.7-i tam 
elektrik enerjisi ilə işləyən avtomobillərin payına düşür. 
Norveç hökumətinin qarşısına qoyduğu məqsədə müvafiq olaraq, 2025-ci ildə 
satılan bütün yeni avtomobillərdə atmosferə buraxılan zərərli tullantılar sıfır 
səviyyədə olmalıdır. Bununla yanaşı, bir neçə tədbirlər görülüb, həmçinin daxili 
yanma mühərriki ilə deyil, elektriklə işləyən avtomobilləri seçmələrindən ötrü 
sürücülərin həvəsləndirilməsinə yönələn subsidiyalar ayrılıb. Elektromobillər 
xüsusən vergi sistemindən fayda götürürlər. Bu, benzinlə və ya dizellə işləyən 
avtomobillərlə müqayisədə onların qiymətlərini daha da rəqabətqabiliyyətli edir. 
Avtomobil sahibləri, həmçinin pulsuz parklama və ictimai parklama yerlərində 
pulsuz enerji yükləməsi və şəhər daxilində gediş üçün nəzərdə tutulan yol 
pulundan azad olma kimi müəyyən imtiyazlardan istifadə edirlər. 
Son məlumatlara görə, Tesla Model Y bütün Avropada olduğu kimi Norveçdə 
də ən çox satılan elektrikli avtomobildir. Ondan sonra Volkswagen ID.4 modeli 
sıralamada öz yerini alır. BMW i4 isə sıralamada üçüncü yerdəd 

---

Şəkildə də gördüyünüz kimi satış rəqəmlərinə görə ikinci və beşinci yerdə 
olan Volkswagen ID.4 və VOLVO XC40 modelləri arasında elədə böyük fərq 
yoxdur. İlk sırada yer alan Tesla Model Y isə rəqiblərindən 3 dəfə daha çox 
satılmış vəziyyətdədir. Əlbəttə ki, növbəti aylar ərzində bu rəqəmlərin daha sürətlə 
artacağı və Norveçin 2025-ci il hədəfinə daha tez çatacağı aydın görünür. Ölkədə 
benzinli avtomobillərin satışı bu qədər aşağı düşərkən və elektrikli avtomobillər bu 
qədər artarkən əlbəttə ki, bu vəziyyət istehsalçıların da qərarlarına təsir edib. Belə 
ki, Hyundai Norveçdə yalnız elektrikli avtomobil satışına başlayıb. 

---

Hyundai bundan sonra Norveçdə tam elektrikli avtomobillər satacaq. Bu qərar 
hibrid avtomobilləri də əhatə edir. Şirkət artıq 2020-ci ildən etibarən ölkədə daxili 
yanma mühərrikli avtomobillərin satışını dayandırıb və tam elektrik və ya hibrid 
avtomobillərin satışına başlayıb. İndi isə yalnız tam elektrikli avtomobillər satacaq. 
Hyundai Norveçin baş direktoru Tomas Rosvold deyib: “Bizim öz model 
portfelimizə inancımız böyükdür və indi tamamilə yeni IONIQ 6-nı təqdim etdik, 
Norveç bazarında yalnız tam elektrikli avtomobillər satmağın vaxtı çatıb”. 
Şarj oluna bilən hibrid modellər, Hyundai şirkətinin 2022-ci ildə satışlarının 
7%-ni təşkil edirdi və son illərdə Norveç satışlarının 90%-dən çoxunu elektrikli 
avtomobillər təşkil edirdi. Norveç isə Hyundai şirkətinin bu vaxtdan sonra yalnız 
tam elektrikli avtomobillər satacağı ilk bazardır. Volkswagen də 2024-cü ildən 
ölkədə yalnız elektrikli avtomobillərin satışına başlayacaq. 

---

ƏDƏBİYYAT SİYAHISI 
1.
Office for Low Emission Vehicles (2016) Tax benefits for ultra low 
emission vehicles. 
2.
Masiero, G. Ogasavara, M,H Jussani, A,C and Risso, L,M (2016) Electric 
vehicles in China: BYD strategies and government subsidies. RAI Revista de 
Administraçao e Inovaçao 
3.
Roth, Hans. Das erste vierrädrige Elektroauto der Welt (German). March 
2011. 2–3. 
4.
Guarnieri, M. "Looking back to electric cars". Proc. HISTELCON 2012 - 
3rd Region-8 IEEE HISTory of Electro - Technology CONference: The Origins of 
Electrotechnologies. 2012: