EK–1 gida maddelerinde bulunan mikotoksin seviyeleriNİn resmi kontrolleri İÇİn numune alma metodlari

EK–1
GIDA MADDELERİNDE BULUNAN MİKOTOKSİN SEVİYELERİNİN RESMİ KONTROLLERİ İÇİN NUMUNE ALMA METODLARI


(1) - Genel Hükümler

1. 
   Numune, gıda denetçisi tarafından alınmalıdır.
   
2. 
   İncelenecek olan her partiden ayrı ayrı numune alınmalıdır. Farklı mikotoksinler ve farklı ürünler için özel numune alma hükümlerine göre, büyük partiler ayrı ayrı numune almak için alt partilere bölünmelidir.
   
3. 
   Numune hazırlama ve numune alma aşamalarında;
   

1)- Numune alınacak partinin gıda güvenliğini,

2)- Mikotoksin içeriğini, dolayısıyla analitik hesaplamayı veya paçal numunenin partiyi temsil edebilirliğini etkileyecek herhangi bir değişiklikten sakınmak için gerekli önlemler alınmalıdır. Ayrıca numuneyi alan kişinin güvenliğini sağlamak için de tüm tedbirler alınmalıdır.

ç) Birincil numune mümkün olduğunca parti veya alt parti içinde farklı yerlerden alınmalıdır. Bu şekilde alınmadığı durumlarda ise mutlaka kayıtlara işlenmelidir.

4. 
   Paçal numune, birincil numunelerin birleştirilmesiyle oluşmalıdır.
   
5. 
   Numunelerin taşınması ve depolanması sırasında mikotoksin seviyesini değiştirecek her türlü değişiklikten koruyacak tüm gerekli önlemler alınmalıdır ve numuneler, taşıma esnasında kontaminasyonu ve numunenin zarar görmesini önleyecek nitelikteki temiz ve numune ile etkileşmeyecek olan kaplara konmalıdır.
   
6. 
   Resmi kontroller için alınan her numune, alındığı yerde mühürlenmelidir. Her numune için, temsil ettiği partiyi açıkça tanımlayacak şekilde kayıt tutulmalıdır. Bu kayıtta numune alma tarihi, yeri ve analizi yapacak kişiye yardımcı olacak diğer bilgiler de yer almalıdır.
   
7. 
   Mühürlenen paçal numune, gıda denetçisi tarafından uygun koşullar altında ve en kısa sürede Bakanlıkça belirlenen laboratuvara ulaştırılmalıdır. Öğütme işlemi gerektiren gıda maddeleri için itiraz hakkının kullanılması amacıyla ayrılacak şahit numune, laboratuvarda gıda denetçisi ve laboratuvar personeli tarafından birlikte hazırlanmalıdır. Şahit numune, gıda denetçisi tarafından mühürlenmelidir.
   

ğ) Öğütme işlemi gerektirmeyen gıda maddeleri için; şahit numune, numuneyle eş zamanlı olarak alınmalı ve numuneyi alan İl Müdürlüğünde uygun koşullarda muhafaza edilmelidir.

h) Şahit numune, numuneyi alan İl Müdürlüğü tarafından uygun koşullarda muhafaza edilmelidir. İlk analiz sonucuna itiraz edilmesi halinde; şahit numune, numuneyi alan İl Müdürlüğü tarafından yetkili laboratuvara gönderilmelidir.

(2) - Farklı Tipte Partiler
Gıda maddeleri dökme olarak, konteynırda ya da karton, kutu, perakende paketleri gibi tek paketlerde satışa sunulabilir. Satış noktalarında satışa sunulan farklı formlardaki tüm gıda maddeleri için, bu numune alma metodu uygulanabilir. Bu Tebliğin eklerinde yer alan özel hükümlere aykırılık teşkil etmeksizin, aşağıdaki formül; karton, kutu, perakende paketleri gibi paketlenmiş olarak satışa sunulan partilerden numune alınması için bir rehber olarak kullanılabilir.
Partinin ağırlığı x Birincil numunenin ağırlığı

Numune alma sıklığı(n) :

Paçal numunenin ağırlığı x Tek paketlerin ağırlığı

-Ağırlık : kg olarak,
-Numune alma sıklığı : Birincil numunenin alınması gereken her (n) inci kutu, karton. Burada kesirli sayılar en yakın tam sayıya yuvarlanmalıdır.


EK-2
TAHIL VE TAHIL ÜRÜNLERİ İÇİN NUMUNE ALMA METODLARI
Bu metod, tahıl ve tahıl ürünlerinde; Fusarium toksinleri, Okratoksin A, Aflatoksin B₁ ve toplam aflatoksinlerin maksimum seviyelerinin resmi kontrolü için uygulanan numune alma metodudur.
(1) - Birincil Numunenin Ağırlığı:
Bu bölümde özel bir tanımlama yapılmadı ise, birincil numune yaklaşık 100 gr olmalıdır.

Perakende paketlerde, birincil numunenin ağırlığı perakende paketin ağırlığına bağlıdır.

100 gr’dan daha büyük perakende paketlerde, paçal numunenin ağırlığı 10 kg’dan daha fazla olacaktır. Tek bir perakende paketin ağırlığı 100 gr’dan çok daha fazla ise, bu durumda her bir perakende paketten 100 gr’lık bir birincil numune alınmalıdır. Ancak, nakliye araçları, ambalajlama şekilleri gibi partiye zarar veren ticari nedenlerden dolayı yukarıda sözü edilen numune alma metodunu uygulamak mümkün olmaz ise alternatif bir numune alma metodu uygulanabilir. Örneğin; 500 gr ya da 1 kg’lık perakende paketlerde satışa sunulan değerli bir ürün için paçal numune ağırlığının Tablo-1 ve Tablo-2’ye uygun olması koşuluyla, paçal numune yine aynı tablolarda belirtilenden daha az sayıdaki birincil numunelerin karıştırılmasıyla oluşturulabilir.

100 gr’dan küçük perakende paketlerde, paket ağırlığının 100 gr’dan farkı çok büyük değilse, bir tek perakende paket bir birincil numune olarak düşünülür ve bu durumda paçal numunenin ağırlığı 10 kg’dan daha az olur. Tek bir perakende paketin ağırlığı 100 gr’dan çok daha az ise, bir birincil numune 100 gr ağırlığa mümkün olduğunca yakın olacak şekilde iki veya daha fazla perakende paketten oluşur.

(2) -Tahıl ve Tahıl Ürünlerinden Numune Alma Metoduna Genel Bakış:
Tablo 1-Parti ağırlığına ve ürüne bağlı olarak partinin alt partilere bölünmesi

Ürün	Parti ağırlığı (ton)	Alt parti sayısı ya da ağırlığı	Birincil numune sayısı (adet)	Paçal numune ağırlığı (kg)
Tahıl ve tahıl ürünleri	> 1500	500 ton	100	10
	> 300 ve < 1500	3 alt parti	100	10
	> 50 ve < 300	100 ton	100	10
	< 50	-	3-100^*	1-10
( ^*) Parti ağırlığına bağlı (Bu bölümde Tablo 2’ye bakınız)

(3) - 50 Ton ve Daha Fazla Olan Tahıl ve Tahıl Ürünlerinden Numune Alma Metodu:

a) Alt partinin fiziksel olarak ayrılabilmesi şartıyla, her parti, bu bölümde yer alan Tablo-1’e göre alt partilere bölünmelidir. Parti ağırlığının her zaman alt parti ağırlıklarının tam katı olamayacağı dikkate alındığında, alt parti ağırlığı Tablo-1’de verilen alt parti ağırlığını en fazla %20 oranında geçebilir. Partinin fiziksel olarak alt partilere ayrılamadığı durumlarda, partiden en az 100 adet birincil numune alınır.

b) Her alt partiden ayrı ayrı numune alınmalıdır.

c) Birincil numune sayısı: 100 adet. Paçal numune ağırlığı:10 kg.

ç) Nakliye araçları, ambalajlama şekilleri gibi partiye zarar veren ticari nedenlerden dolayı yukarıda sözü edilen numune alma metodunu uygulamak mümkün olmaz ise, mümkün olduğu kadar temsili olması, tamamen tanımlanması ve belgelenmesi şartıyla, alternatif bir numune alma metodu uygulanabilir. Silo veya ambarlarda depolanan büyük miktardaki tahıl partileri gibi yukarıda bahsedilen numune alma metodunu uygulamanın pratikte mümkün olmadığı durumlarda da alternatif bir numune alma metodu uygulanabilir.
(4) - Parti Büyüklüğü 50 Ton’un Altında Olan Tahıl ve Tahıl Ürünlerinden Numune Alma Metodu:
50 ton’un altındaki tahıl ve tahıl ürünleri partileri için, 1-10 kg’lık paçal numuneyi meydana getiren, parti ağırlığına göre değişen 10-100 adet birincil numuneden oluşan bir numune alma planı uygulanabilir. 0,5 ton ve daha küçük partiler için, daha az sayıda birincil numune alınabilir ancak; tüm bu birincil numunelerin birleştirilmesiyle oluşan paçal numune en az 1 kg olmalıdır.

Tablo-2, alınacak birincil numune sayısını belirlemek amacıyla kullanılabilir.

Tablo 2- Parti ağırlığına bağlı olarak tahıl ve tahıl ürünlerinden alınması gereken birincil numune sayısı

Parti ağırlığı(ton)	Birincil numune sayısı (adet)	Paçal numunenin ağırlığı (kg)
< 0,05	3	1
> 0,05-< 0,5	5	1
> 0,5-< 1	10	1
>1-< 3	20	2
>3-< 10	40	4
>10-< 20	60	6
>20-< 50	100	10

(5) - Perakende aşamasında numune alma:
Perakende aşamasında gıda maddelerinden numune alma mümkün olduğunca ek-2’de bahsedilen hükümlere uygun olarak yapılmak zorundadır.

Yukarıda sözü edilen numune alma metodunu uygulamak mümkün olmaz ise, perakende aşamasında mümkün olduğu kadar temsili olması, tamamen tanımlanması ve belgelenmesi şartıyla alternatif bir numune alma metodu uygulanabilir. Bu durumda paçal numune en az 1 kg olmalıdır.

Numune alınacak kısım çok küçük ve 1 kg’lık paçal numune oluşturmak imkansız ise, paçal numunenin ağırlığı 1 kg’dan daha az olabilir.
(6) - Bir partinin veya alt partinin kabulü:

a) Geri alma ve ölçüm belirsizliği hesaba katılarak elde edilen laboratuvar numunesi analiz sonucu, maksimum limitlere uyuyorsa kabul edilir.

b) Geri alma ve ölçüm belirsizliği hesaba katılarak elde edilen laboratuvar numunesi analiz sonucu, maksimum limitleri aşıyorsa reddedilir.

EK-3
KURU İNCİR DIŞINDAKİ KURU ÜZÜM DAHİL TÜM KURUTULMUŞ MEYVELER VE BENZER ÜRÜNLER İÇİN NUMUNE ALMA METODLARI

Bu metod, kuru incir dışındaki kurutulmuş meyvelerde, Aflatoksin B₁ ve toplam aflatoksinlerin; kuru üzümde (kuş üzümü, sultan üzümü, kuru üzüm) ise Okratoksin A’ nın maksimum seviyelerinin resmi kontrolü için uygulanan numune alma metodudur.

(1) - Birincil Numunenin Ağırlığı:
Bu bölümde özel bir tanımlama yapılmadı ise, birincil numune yaklaşık 100 gr olmalıdır.

Perakende paketlerde, birincil numunenin ağırlığı perakende paketin ağırlığına bağlıdır.

100 gr dan daha büyük perakende paketlerde, paçal numunenin ağırlığı 10 kg’dan daha fazla olacaktır. Tek bir perakende paketin ağırlığı 100 gr’dan çok daha fazla ise, bu durumda her bir perakende paketten 100 gr’lık bir birincil numune alınmalıdır. Ancak, nakliye araçları, ambalajlama şekilleri gibi partiye zarar veren ticari nedenlerden dolayı yukarıda sözü edilen numune alma metodunu uygulamak mümkün olmaz ise alternatif bir numune alma metodu uygulanabilir. Örneğin; 500 gr ya da 1 kg’lık perakende paketlerde satışa sunulan değerli bir ürün için paçal numune ağırlığının Tablo-1 ve Tablo-2’ye uygun olması koşuluyla, paçal numune yine aynı tablolarda belirtilenden daha az sayıdaki birincil numunelerin karıştırılmasıyla oluşturulabilir.

100 gr’dan küçük perakende paketlerde, paket ağırlığının 100 gr’dan farkı çok büyük değilse, bir tek perakende paket bir birincil numune olarak düşünülür ve bu durumda paçal numunenin ağırlığı 10 kg’dan daha az olur. Tek bir perakende paketin ağırlığı 100 gr’dan çok daha az ise, bir birincil numune 100 gr ağırlığa mümkün olduğunca yakın olacak şekilde iki veya daha fazla perakende paketten oluşur.

(2) - İncir Dışındaki Kurutulmuş Meyvelerden Numune Alma Metoduna Genel Bakış:
Tablo 1- Parti ağırlığına ve ürüne bağlı olarak partinin alt partilere bölünmesi

Ürün	Parti ağırlığı (ton)	Alt parti sayısı ya da ağırlığı	Birincil numune sayısı (adet)	Paçal numune ağırlığı (kg)
Kurtulmuş meyve	> 15	15-30 ton	100	10
	< 15	-	10-100^*	1-10
( ^*) Parti ağırlığına bağlı (Bu bölümde Tablo 2’ye bakınız)

(3) - 15 Ton ve Daha Fazla Olan İncir Dışındaki Kurutulmuş Meyvelerden Numune Alma Metodu:
a) Alt partinin fiziksel olarak ayrılabilmesi şartıyla, her parti, bu bölümde yer alan Tablo-1’e göre alt partilere bölünmelidir. Parti ağırlığının her zaman alt parti ağırlıklarının tam katı olamayacağı dikkate alındığında, alt parti ağırlığı Tablo-1’de verilen alt parti ağırlığını en fazla %20 oranında geçebilir.

b) Her alt partiden ayrı ayrı numune alınmalıdır.

c) Birincil numune sayısı: 100 adet. Paçal numune ağırlığı:10 kg.

ç) Nakliye araçları, ambalajlama şekilleri gibi partiye zarar veren ticari nedenlerden dolayı yukarıda sözü edilen numune alma metodunu uygulamak mümkün olmaz ise, mümkün olduğu kadar temsili olması, tamamen tanımlanması ve belgelenmesi şartıyla, alternatif bir numune alma metodu uygulanabilir.

(4) - Parti Büyüklüğü 15 Ton’un Altında Olan İncir Dışındaki Kurutulmuş Meyvelerden Numune Alma Metodu:
15 ton’un altındaki incir dışındaki kurutulmuş meyve partileri için; 1-10 kg’lık paçal numuneyi meydana getiren, parti ağırlığına göre değişen ve 10-100 adet birincil numuneden oluşan bir numune alma planı uygulanabilir.

Aşağıdaki tablo, alınacak birincil numune sayısını belirlemek amacıyla kullanılabilir.

Tablo 2- Parti ağırlığına bağlı olarak kurutulmuş meyvelerden alınması gereken birincil numune sayısı

Parti ağırlığı (ton)	Birincil numune sayısı (adet)	Paçal numunenin ağırlığı (kg)
< 0,1	10	1
> 0,1-< 0,2	15	1,5
> 0,2-< 0,5	20	2
>0,5-< 1,0	30	3
>1,0-< 2,0	40	4
>2,0-< 5,0	60	6
>5,0-< 10,0	80	8
>10,0-< 15,0	100	10

(5) - Perakende aşamasında numune alma:
Perakende aşamasında gıda maddelerinden numune alma mümkün olduğunca ek-3’te bahsedilen hükümlere uygun olarak yapılmak zorundadır.

Yukarıda sözü edilen numune alma metodunu uygulamak mümkün olmaz ise, perakende aşamasında mümkün olduğu kadar temsili olması, tamamen tanımlanması ve belgelenmesi şartıyla alternatif bir numune alma metodu uygulanabilir. Bu durumda paçal numune en az 1 kg olmalıdır.

Numune alınacak kısım çok küçük ve 1 kg’lık paçal numune oluşturmak imkansız ise, paçal numunenin ağırlığı 1 kg’dan daha az olabilir.
(6) - Vakum Paketler İçinde Satışa Sunulan Kuru İncir Dışındaki Kurutulmuş Meyveler İçin Özel Numune Alma Hükümleri:
15 ton ve daha fazla olan partiler için, 10 kg’lık bir paçal numune oluşturacak en az 25 adet birincil numune alınmalıdır. 15 ton’dan daha az olan partiler için, Tablo-2’de belirtilen parti ağırlığına uygun bir paçal numune ağırlığını oluşturacak şekilde Tablo-2’de bahsedilen birincil numune sayısının %25’i alınmalıdır.
(7) - Bir partinin veya alt partinin kabulü:
a) Geri alma ve ölçüm belirsizliği hesaba katılarak elde edilen laboratuvar numunesi analiz sonucu, maksimum limitlere uyuyorsa kabul edilir.

b) Geri alma ve ölçüm belirsizliği hesaba katılarak elde edilen laboratuvar numunesi analiz sonucu, maksimum limitleri aşıyorsa reddedilir.