Graflar ustida amallar

GRAFLAR USTIDA AMALLAR

2.1 Graflar nazariyasi fani – chiziqlar va nuqtalardan tuzilgan baьzi bir geometrik konfigurasiyalar to‘g‘risidagi masalalarni yechishda ishlatiladi. Bunday masalalarni yechishda, geometrik konfigurasiyalarda nuqtalar bir –biri bilan to‘g‘ri chiziq yoki yoy bilan birlashtirilganmi, bularning uzunligi qancha kabi faktorlar e’tiborga olinmaydi. Eng muximi shundaki, har bir chiziq qandaydir berilgan ikkita nuqtani birlashtirayapti. Shunday qilib, grafning ta’rifini quyidagicha berishi mumkin.
Ta’rif. To‘plam V={a₁,a₂,…,a_n} va V to‘plamdan olingan juftliklar E={(a_i1, a_j1),…,(a_ik, a_jk)} naboriga Graf deyiladi.
V to‘plamdagi a₁,…,a_n lar qandaydir ob’yektlar bo‘lib G grafning uchlari deyiladi. Ye to‘plamdagi har bir (a_i1, a_j1),…,(a_ik, a_jk) juftlik Grafning qirralari deyiladi.
Agar (a_i, a_j) qirra berilgan bo‘lsa, u holda a_i, va a_j uchlar birlashtirilgan deyiladi.
Misol. Agar V={a₁, a₂, a₃, a₄, a₅, a₆, a₇,}va E={(a₁,a₂)(a₂,a₂)(a₂,a₃)(a₃,a₄)(a₄,a₅)(a₅,a₆)(a₆,a₅)} bo‘lsin, u holda V va Ye to‘plam G grafni hosil qiladi.
Grafning uchlarini tugunlar, 2 ta uchini birlashtiruvchi chiziqni qirralar deb ataymiz.

Grafning ikkita tuguni umumiy qirra bilan o‘zaro bog‘langan bœlsa, ular qo‘shni tugunlar deyiladi.
Agar G ning 2 ta qirrasi umumiy tugunga ega bo‘lsa, ular qo‘shma qirralar deyiladi.
Misol. (a₁ a₂) qirra ( a₂ a₃) qirraga qo‘shma,
chunki a₂ umumiy tugunga ega.

Birorta tugunni o‘zini - o‘ziga bog‘laydigan qirraga sirtmoq deyiladi.
Barcha tugunlari yolg‘iz tugundan iborat graf nol (bo‘sh) gr af deyiladi.

Agar G grafning barcha tugunlari o‘zaro bog‘langan bo‘lsa, bunday graf to‘liq graf deyiladi.

Agar G grafning barcha qirralarida yo‘nalish ko‘rsatilgan bo‘lsa, bunday graf yo‘naltirigan graf deyiladi.

Agar G grafning qirralarida yo‘naltirish ko‘rsatilmagan bo‘lsa, u ќolda graf yo‘naltirilmagan graf deyiladi.

в^| с^| d^|

в с d

G^| graf G grafning qismi deyiladi, agar G^| ning tugunlari to‘plami G ga tegishli bo‘lsa, ya’ni V^| V bo‘lsa, hamda G^| ning barcha qirralari G ning ham qirralar bo‘lsa, ya’ni Ye^| E
V={a, v, c, d}, V^|={a^|, b^|, c^|, d^|}, V^| V .
G^/ Graf G grafning to‘ldiruvchisi diyiladi, agarda uning barcha tugunlari G grafga tegishli bo‘lib, birorta ham qirrasi G ga tegishli bo‘lmasa.