Hepatit viruslari ve enfeksiyon oluşturma mekanizmalari prof. Dr. Ömer poyraz



Yüklə 446 b.
tarix15.03.2017
ölçüsü446 b.
#11386


HEPATİT VİRUSLARI VE ENFEKSİYON OLUŞTURMA MEKANİZMALARI


VİRAL HEPATİTLER

  • Çeşitli viruslar tarafından oluşturulur

  • Karaciğerin sistemik hastalıklarıdır

  • Asemptomatik, akut, kronik, öldürücü fulminan olabilir

  • Siroz ve karaciğer kanserine yol açabilir

  • Dünya nüfusunun çoğunluğu karşılaşır

  • Önemli halk sağlığı sorunudur



HEPATİT VİRUSLARI

  • Primer olarak karaciğeri etkilerler

  • Hedef organları karaciğerdir

  • Heterojen bir gruptur

  • Morfolojileri, vucuda giriş yolları, patogenezleri farklıdır

  • Hangi yolla vücuda girerse girsin kan yoluyla karaciğere ulaşırlar

  • Hepatit tablosuna yol açarlar

  • Diğer bazı viruslar komplikasyon olarak hepatit oluşturur



HEPATİT VİRUSLARI

  • İlk tanımlanan hepatit virüsleri Hepatit A ve Hepatit B virüsleridir.

  • Bu evirüslerin dışında bulunan ve hepatit oluşturan virüslere başlangıçta etkeni bilinmediği için non A ve non B hepatit virüsleri denilmiştir.

  • İlerleyen yıllarda non A ve non B hepatit etkeni olarak Hepatit C ve Hapatiti E virüsleri bulunmuştur.

  • Daha sonra hepatit F, Hepatit G, TTV ve SEN virüslerinin varlığından bahsedilmiştir.

  • Hepatit F virüsünün gerçek bir hepatit virüsü olmadığı anlaşılmıştır.

  • Diğer virüsler üzerindeki çalışmalar devam etmektedir.





HEPATİT A VİRUSU

  • A tipi hepatit, salgın sarılık, salgın hepatit hastalığının etkenidir

  • 1973 yılında Feinstone enfekte kişilerin dışkılarında virüsü elektron mikroskopu ile göstermiştir.

  • 1975 yılında Provost isimli araştırıcı virusun tüm özelliklerini belirlemiştir



Sınıflandırılması

  • Picornaviridae ailesi içinde yer alır

  • İlk önce Picornaviridae ailesinin enterovirus cinsi içerisinde sınıflandırılmıştır

  • Daha sonra enterovirüslerden farklı olduğu görülmüştür

    • Nukleotid ve amino asit dizileri farklı
    • Hücre kültüründe zor ürer
    • Sitopatik etki göstermez
    • Isı ve kimyasallara dirençli
    • Tek serotipi mevcut
  • Picornavirdae ailesinde Hepatovirus adında ayrı bir cins oluşturularak bu cins içinde sınıflandırılmıştır



Morfolojik Özellikleri

  • 27-30 nm çapında

  • İkozahedral simetrili

  • Küresel görünümde

  • Zarfsız

  • Düzlemsel tek iplikcikli RNA’ya sahip

  • RNA’nın bir ucunda Genomik Viral Protein (VPG) yer alır.



Antijenik Özellikleri ve Genotipleri

  • Farklı genotipleri bulunur

  • Tek bir serotipi vardır

  • İnsandan 4 farklı genotip izole edilmiştir

  • Maymunda 3 farklı genotip izole edilmiştir

  • En az 20 Hepatit A suşu var

  • Bunlar Avustralya, Costa Rica, New York, Kalifornia, Kuzey Afrika, Almanya, Çin suşları……olarak adlandırılır.



Doğal Replikasyon Özellikleri

  • Mide asiditesine ve pH’sına dayanıklıdır

  • Genelde periportal hepatositlerde replike olurlar

  • Diğer dokularda daha az replikasyon gösterirler

  • Reseptöre bağlı endositoz mekanizmasıyla hücre içine girer

  • Hepatositlerin itoplazmasında replike olurlar

  • Veziküller içinde safraya salınır



Deneysel Replikasyon Özellikleri

  • Marmoset maymuları ve şempazeler, goriller ve şebekler duyarlıdır

  • Civciv embryosu, Afrika yeşil maymun böbrek hücre kültürü, insan diploid akciğer hücre kültüründe üretilebilir

  • Yavaş üreme, CPE yapmama, çok sayıda hücre enfeksiyonu, hücrelerde persistan kalma özellikleri bulunur



Konak Dağılımı

  • En önemli rezervuarı insandır

  • Marmosetlerde, şempanzelerde, gorillerde, şebeklerde enfeksiyon yapabilir

  • Hayvanlardaki enfeksiyonlar sonucunda da antikor oluştururlar

  • Bu yüzden hayvanlar hepatit A virüsü için rezervuar olabilirler



Fiziksel ve Kimyasal Etkenlere Duyarlılıkları

  • Isıya daha dayanıklıdır

  • Kurumuş formları oda ısısında haftalarca canlı kalabilir

  • Kaynatma ile 5 dakikada ölür

  • Otoklavda 15-20 dakikada ölür

  • 600C’ye 10-12 saat dayanıklı

  • -200C’de yıllarca canlı kalır

  • Klora duyarlı

  • Tatlı su, kaynak suyu, deniz suyunda, istirdyede aylarca canlı kalabilir



Vücuda Giriş Yolları

  • Dışkıda bol miktarda virus bulunur

  • Klinik bulgulardan 2-3 hafta öncesinden 1-2 hafta sonrasına kadar dışkı ile dışarı atılır

  • Bulaşmaları

    • Besinler ve su yolu
    • Kişiden kişiye direkt indirekt temas
    • Parenteral yol
    • Prenatal yol
    • Cinsel ilişki
    • Tükrük ve nazofaringeal sekresyonlar
    • En önemli bulaş yolu su ve gıdalarla olan bulaştır


Patogenez

  • Ağız yoluyla vücuda girer

  • Başlangıçta boğaz mukozasında az miktarda çoğalır

  • Yutulmayla mide ve barsaklara ulaşır

  • Bağırsaklardan kana karışarak kan ile karaciğere ulaşır

  • Karaciğerede bol miktarda replike olur

  • Karaciğerde bol miktarda üreyen virüs safra yoluyla barsaklara ulaşır

  • Dışkıyla bol miktarda dışarı atılır



Klinik Formları

  • Kuluçka süresi ortalama 4 haftadır

  • Genelde 3 klinik form oluşur

    • Belirtisiz form : Yalnızca antikor pozitifliği ile anlaşılır. Hiçbir belirti görülmez.
    • Subklinik form : Antikor pozitifliği ve transaminaz yüksekliği görülür, fakat klinik bulgu saptanmaz.
    • Klinik Form : Antikor pozitifliği, transaminaz yüksekliği, klinik bulgular vardır.


Semptomlar

  • Halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık

  • Ateş, karın ağrısı, bulantı, kusma

  • Sarılık, koyu renkli idrar, açık rekli dışkı

  • İshal veya kabızlık

  • Miyalji, artralji, kaşıntı

  • Sigaraya ve bazı yiyeceklere tiksinti

  • Hepatomegali, splenomegali

  • Semptomlar yaşla paralel olarak artış gösterir



Hepatit A Enfeksiyonunda Klinik Görünüm



Prognoz

  • Genellikle kendiliğinden iyileşir

  • Kronikleşme görülmez

  • Klinik iyileşme 1-8 hafta

  • Biyokimyasal iyileşme 3-16 hafta

  • Histolojik iyileşme 6-18 hafta

  • Nadiren komplikasyonlara yol açar



Komplikasyonları

  • Fulminan hepatit

  • Kolestaz

  • Üst gastrointestinal kanama

  • Trombositopenik purpura

  • Guillan Barr sendromu

  • Kırmızı hücre hiperplazisi

  • Otoimmun hemolitik anemi

  • Akut böbrek yetmezliği

  • Akut pankreatid

  • Diabetes mellitus



Fulminan Hepatit

  • Genelde sık görülmez

  • Karaciğerin ağır enfeksiyonu ve nekrozu ile karakterize tablodur

  • Genellikle ölümle sonuçlanır.

  • Görülme sıklığı %0.1-%0.2

  • Yaşla birlikte artar

  • 45 yaş üzeri kişilerde % 2 dolayındadır

  • Kronik karaciğer hastalarında daha sık görülür



Laboratuvar Tanısı

  • Genellikle serolojik yöntemlerle olur

  • Dışkıda antijen araştırılabilir

  • Hücre kültüründe virus üretilebilir

  • Virüs üretimesi ve antijen araştırılması genellikle rutin tanıda kullanılmaz

  • Serolojik incelemede ELISA deneyi kullanılır

  • ELISA deneyi ile HAV IgG ve IgM antikorları araştırılır





Tedavi

  • Komplikasyonsuz olgular

    • Genelde hastaneye yatırılmaz
    • Aşırı fiziksel aktivitelerden kaçınma
    • Yağlı yiyecek ve içeceklerden kaçınma
  • Komplikasyonlu olgular

    • Hastaneye yatırılarak takip edilir
    • Destek tedavisi uygulanır


Epidemiyoloji

  • Virus dışkı ile atılıp ağız yoluyla bulaşır

  • Enfeksiyonun yaygınlığı sosyoekonomik düzey ve alt yapı ile yakından ilgilidir

  • Gelişmiş ülkelerde prevalans düşük, enfeksiyon geçirme yaşı daha yüksektir

  • Geri kalmış ülkelerde prevalans yüksek, enfeksiyon geçirme yaşı daha düşüktür

  • Çocukluk döneminde belirtisiz seyreder

  • Bu yüzden seropozitiflerde sarılık öyküsü % 5’tir

  • Yurdumuzda prevalans % 80 -90 dolayındadır.

  • Ülkemizde enfeksiyonların büyük çoğunluğu çocukluk döneminde geçirilmektedir.





Korunma

  • Bulaşım yollarının engellenmesi

  • Alt yapı yetersizliğinin giderilmesi

  • Hijyenik yaşama kurallarına uyma

  • El yıkama alışanlığının kazandırılması

  • Gıda işlerinde çalışanlşarın kontrolü

  • Aşı uygulaması ve pasif immünizasyon



Hepatit A Aşıları

  • Üç tip aşı bulunmaktadır

    • İnaktif aşılar
    • Attenüe aşılar
    • Kombine aşılar
  • Tek serotipi vardır

  • Genelde % 100 bağışıklık oluşturur

  • Bağışıklık süresi tam bilinmemektedir

  • En az 10-15 yıl olduğu düşünülmektedir



İnaktif Aşılar

  • Hücre kültüründe üretilen virus formalinle inaktive edilir

  • Çeşitli adjuvanlarla güçlendirilir

  • Viral partiküller ve kapsit antijenleri içerir

  • Genelde 6 ay ara ile iki doz önerilir

  • 0,1 ve 12. aylarda da yapılabilir

  • Daha çabuk bağışıklık oluşturur



Attenüe Aşılar

  • Hücre kültüründe çok sayıda pasaj ile elde edilir

  • Oral uygulandığında yeterli antikor oluşturmaz

  • Enjeksiyon yolu tercih edilir

  • Tek doz uygulama, maliyet düşüklüğü, uzun bağışıklık süresi avantajları var

  • İmmun globulinlerle yapıldığında aşının etkinliği azalır

  • Arada en az 3 ay olması gerekir



Kombine Aşılar

  • Hepatit A ve B kombinasyonu yapılır

  • İyi tolere edilir

  • Uygulanması kolaydır

  • Maliyeti daha düşüktür



Aşı Yapılması Önerilen Gruplar

  • Tüm bebeklerin aşılanması tartışmalıdır

  • Genelde seronegatif kişilere uygulanır

    • Endemik bölgelerde yaşayan yetişkinler
    • Gelişmekte olan ülkelere seyahat edecekler
    • Kronik karaciğer hastalığı olanlar
    • Hemofili hastaları
    • Uyuşturucu kullananlar
    • Zihinsel özürlüler
    • Kanalizasyon işçileri
    • Homoseksüeller


HEPATİT B VİRUSU

  • B tipi hepatit, serum hepatiti, uzun kuluçka süreli hepatit olarak adlandırılan hastalığın etkenidir.

  • Blumberg isimli araştırıcı ilk defa 1967’de Avustralyalı bir hasta serumundaAvustralya antijeni olarak adlandırdığı (HBsAg)’yi tanımlamıştır

  • Dane isimli araştırıcı ise 1970 yılında tam virus partikülünü tanımlamıştır

  • Hepadnaviridae ailesinde yer alır

  • Diğer virüslerden farklı olarak kanda tam ve eksik virus partikülleri halinde bulunur



Tam Virus Partikülleri

  • 42 nm çapındadır

  • Küresel görünümdedir

  • En dışta yüzey antijeni olan HBsAg kılıfı bulunur

  • HBsAg kılıfının altında HBcAg kor antijeni bulunur.

  • En iç kısımda ise DNA’dan oluşan genomik yapı yer alır

  • İç kısımda internal örtülü antijen olan HBeAg yer alır.

  • Virüse ait DNA polimeraz, protein kinaz enzimleri bulunur



Eksik Virus Partikülleri

  • Nukleokapsit içermeyen yüzey antijenleri yani HBsAg’lerdir

  • Kanda bol miktarda bulunurlar

  • Küresel ve ipliksi yapıda olabilirler

  • Hastalık yapma yeteneği bulunmaz

  • Vücuda girdiğinde antikor oluştururlar

  • Serumda saptanan HBsAg’lerin çoğu eksik partiküllerdir





Antijenik Özellikleri

  • HBsAg’de gruba özgül a ve tipe özgül d/y, w/r determinantları bulunur

  • Adw,ayw, adr, ayr antijenik tipleri var

  • w’nun w1,w2,w3,w4 alt determinantları

  • Bağışıklığı a determinantına karşı oluşan antikorlar sağlar

  • Alt tipler enfeksiyon kaynağını belirlemede önemli



Genomik Yapısı

  • Kısa ve uzun zincirlerden oluşur

  • Dört önemli gen bölgesi bulunur

  • S,C,P ve X gen bölgeleri

  • S geni HBsAg’yi kodlar

  • Pre S1 ve pre S2 bölgeleri

  • C geni HBcAg’yi kodlar

  • P geni DNA polimerazı kodlar

  • X geni kapsit preoteinlerini kodlar



Fiziksel ve Kimyasal Etkenlere Duyarlılıkları

  • Yüksek ısıya dayanıklıdır

    • 600C’de 10 saat
    • Kaynatılmayla 1 dakika
    • Otoklavda 15-20 dakikada ölürler
  • % 70 etil alkol ile muamelede 2-3 dakika

  • Sodyum klorid ile muamelede10 dakikada ölürler

  • 30-320C 6 ay , -200C yıllarca canlı kalabilir



HBV Genotipleri

  • Yedi genotipi bulunur

  • Genotip A,B,C,D,E,F,G

    • Gentip A : Kuzey Avrupa
    • Genotip B,C :Asya
    • Genotip D : Akdeniz ülkeleri
    • Genotip E : Afrika
    • Genotip F : Orta Amerika
    • Genotip G : Yeterli veri yoktur
  • Ülkemizde genotip D sık görülür



Bulaş Yolları

  • Kan ve kan ürünleri nakli

  • Kontamine cerrahi malzemeler ve enjektörler

  • Cinsel ilişki

  • Kan ve vücut sıvıları ile temas

  • Kanla kontamine olan eşyaların ortak kullanımı ile bulaşır



Patogenez

  • Hangi yolla vücuda girerse girsin virus kan dolaşımına karışır

  • Kandaki serum albuminlerine bağlanır

  • Oluşan kompleks virusu karaciğere taşır

  • Karaciğer hücrelerinde bol miktarda replike olur

  • Tam ve eksik partikülleri oluşur

  • Kan yoluyla vücuda yayılım gösterir

  • Tükrük, sperma, vaginal salgılar, anne sütü gibi vücut salgılarında bulunur

  • Virüs en yoğun kanda bulunur





Replikasyon Özellikleri

  • Enfeksiyondan 3 gün sonra karaciğerde replikasyon başlar

  • Semptomların ortaya çıkışı 2-6 ay sonra olur

  • Süre kişinin direncine, alınan virus sayısına, giriş yoluna bağlıdır

  • CPE oluşturmadığı için semptomlar geç gelişir

  • Oluşan hasar hepatositlerin immun yıkımına bağlıdır

  • Yeterli immun yanıt gelişmezse sitoliz ve karaciğer harabiyeti olmaz

  • Bu durumda taşıyıcılık söz konusu olur



Virusa Karşı Oluşan İmmun Yanıt

  • Hücresel immünite ve yangı enfeksiyonun sonlanmasında önemlidir

  • Klinik belirtili akut enfeksiyonlar çabuk iyileşir

  • Karaciğer parankim dokusu kendini yeniler

  • Hafif seyirli olgularda kronikleşme fazladır

  • T hücre yetersizliği olanlarda inatçı enfeksiyon oluşumu sık görülür

  • Vücutta antijen antikor birleşimi immun kompleks oluşumuna yol açar.

  • Oluşan bu immun kompleksler ekstra hepatik bulgulara yol açar

  • Vaskulit, artralji, döküntü, böbrek problemleri gibi ekstra hepatik tablolar ortaya çıkar





Klinik Bulgular

  • Hepatit B virüsü ile enfekte kişilerde asemptomatik enfeksiyondan fulminan hepatite kadar varabilen semptomlar görülür

  • Virus ile temas edenlerin % 20’sinde akut enfeksiyon gelişir

  • % 80’inde klinik bulgu görülmez

  • Bu tür kişiler taramalarda antikor pozitifliği ile saptanır





Akut Enfeksiyonlarda Sepmptomlar

  • Bulantı, kusma, abdominal ağrı

  • Sarılık, koyu renkli idrar, açık renkli dışkı

  • Karaciğer enzimlerinde yükselme

  • Karaciğerde büyüme görülür.

  • Klinik bulgulu akut enfeksiyonlarda daha çabuk iyileşme olur



Kronik Enfeksiyonlar

  • HBsAg’nin 6 aydan uzun sürmesi kronikleşmeyi veya sağlıklı taşıyıcılığı gösterir

  • Hafif başlangıçlı vakalar daha yüksek oranda kronikleşir

  • İmmun sistemi yetersiz olanlarda ve bebeklerde sık görülür

  • Kronikleşme durumu :

    • Yenidoğanlarda % 90
    • Bebeklerde % 50
    • Çocuklarda % 20
    • Erişkinlerde % 5 dolayındadır.
  • Kronikleşen olgularda herhangi bir klinik bulgu ve karaciğer enzimlerinde yükselme gözlenmezse sağlıklı taşıyıcılık söz konusu olur

  • Sağlıklı taşıyıcılık ve kronik hepatit ayrımı karaciğerin histolojik yapısı ile anlaşılır

  • Karaciğerde oluşan fibrozise göre sınıflandırma yapılır







Kronik Enfeksiyonlarda Prognoz

  • HBsAg negatifleşmesi % 1-2 oranındadır

  • Zaman içerisinde siroz ve kanser gelişimi olabilir

  • Ekstra hepatik tutulum görülebilir



Laboratuvar Tanısı

  • Hepatit B ile enfekte kişilerde akut enfeksiyon, sağlıklı taşıyıcılık, kronik enfeksiyon olması tanıyı zorlaştırır

  • Biyokimyasal, serolojik, moleküler ve histolojik yöntemlerle tanı konur

  • Biyokimyasal olarak karaciğer enzimlerinde ve bilirubin seviyesinde yükselme gözlenir

  • Serolojik olarak hepatit B göstergeleri araştırılır

  • Kronik enfeksiyonlar ve tedavinin takibinde moleküler yöntemlerden yararlanılır

  • Karaciğer tablosunun incelenmesinde biyopsi dokusunda yapılan histolojik yöntemler daha geçerlidir



Virusa Ait Serolojik Göstergeler

  • HBsAg

  • Anti HBc total

  • Anti HBcIgM

  • Anti HBs

  • HBeAg

  • Anti HBe

  • HBV DNA



HBsAg

  • İlk bakılması gereken göstergedir

  • Virusa ait yüzey antijenidir

  • Akut enfeksiyonlarda ilk beliren antijendir

  • Semptomlardan 1-2 hafta öncesinde saptanabilecek düzeye ulaşır

  • 2-12 hafta pozitiflik devam eder

  • 6 ayı geçen pozitiflik kronikleşmeye işaret eder



Anti HBc Total

  • Hepatit B kor antijenine karşı oluşan antikordur

  • Genelde IgG’lerden oluşur

  • Klinik bulgularla birlikte pozitifleşir

  • Ömür boyu pozitiflik devam eder

  • Bu antikorun pozitifliği kişinin tam virus partikülü ile karşılaştığını gösterir

  • Akut enfeksiyolarda, kronik enfeksiyonlarda ve taşıyıcılarda pozitiftir



Anti HBc IgM

  • Hepatit B kor antijenine karşı oluşan IgM sınıfı antikordur.

  • Klinik bulgularla birlikte pozitifleşir

  • 6-24 ay içinde negatifleşir

  • Akut ve yeni geçirilmiş enfeksiyonu gösterir



HBeAg

  • Virusun özünde yer alan internal antijendir

  • Erimiş halde kanda bulunur

  • HBsAg ile birlikte pozitifleşir

  • HBsAg’den daha önce negatifleşir

  • Kanda yüksek düzeyde virus olduğunu gösterir

  • Kişinin bulaştırıcılığın yüksek olduğunu gösterir



Anti HBe

  • HBe antijenine karşı oluşan antikordur

  • HBsAg kaybolmadan ve HBeAg negatifleştikten sonra oluşur

  • Viral replikasyonun azaldığını gösterir

  • Bulaştırıcılığın azaldığına işaret eder



Anti HBs

  • HBsAg’ye karşı oluşan antikordur

  • HBsAg negatifleştikten 2-3 ay sonra pozitifleşir

  • Ömür boyu kalıcıdır

  • Geçirilmiş enfeksiyonu gösterir

  • Aşılanan kişilerde de pozitiftir

  • Tek başına anti HBs pozitifliği her zaman enfeksiyon geçirildiği anlamına gelmez

  • Kişinin hepatit B enfeksiyonuna karşı bağışık olduğunu gösterir



HBV DNA

  • Virus varlığının en iyi göstergesidir

  • Aktif replikasyonun takibini sağlar

  • HBeAg’den daha güvenlidir

  • Tedavinin izlenmesinde önemlidir

  • Viral yükün belirlenmesini sağlar







Sağlıklı HBV Taşıyıcılarında Serolojşik Seyir



Normal Dışı Serolojik Profil

  • Tek başına HBsAg pozitifliği

  • Tek başına anti HBs pozitifliği

  • HBsAg anti HBs birlikte pozitifliği

  • HBeAg anti HBe birlikte pozitifliği

  • HBeAg anti HBe negatifliği

  • Kronik enfeksiyonlarda HBsAg negatifliği

  • Anti HBc negatifliği



Nedenleri

  • Teknisyen hatası

  • Kitten kaynaklanan hata

  • Yalancı pozitiflik ve yalancı negatiflik

  • Sınır değere yakınlık

  • Ölçülebilen değerlerin altında

  • Mutasyonlara bağlı antijenik değişim

  • Antijen antikor kompleksi oluşumu



Tedavi Yaklaşımı

  • Akut Enfeksiyon

    • İstirahat ve aşırı aktivitelerden kaçınma
    • Yiyeceklere dikkat
    • Gerektiğinde destek tedavisi
  • Kronik Enfeksiyon

    • Genelde interferon kullanımı
    • Antiviral ilaç kullanımı
    • HBeAg anti HBe dönüşümü % 40-45


İnterferon Tedavisinde Cevabı Etkileyen Faktörler



Genel önlemler

  • Genel önlemler

  • Aktif immünizasyon

  • Pasif immünizasyon



Genel Önlemler

  • Enfekte kan ve kan ürünlerinin naklinin engellenmesi

  • Kontamine materyalin kullanılmaması

  • Kan ile deri ve mukozal temasın engellenmesi

  • Cinsel yolla bulaşın engellenmesi

  • Taşıyıcı anneden bebeğe geçişin engellenmesi

  • Virusla karşılaşıldığında gerekli önlemin alınması



Virusla Temas Sonrası Alınacak Önlemler

  • Temas bölgesi derhal bol sabunlu su ile yıkanmalı

  • Sıkma, emme, kanatmaya çalışma şeklinde travmatize edilmemelidir

  • Mümküse hemen hastanın ve temas edenin serolojik göstergeleri incelenmelidir

  • Temas eden negatif ise aşı uygulaması yapılır

  • Hasta negatif ise başka önlem alınmaz

  • Hasta pozitifse temas edenin hepatit göstergelerine göre önlem alınır



Temas Eden Kişi HBV Yönünden Negatif

  • En geç 72 saat içinde immun globulin uygulanır

  • Aynı zamanda HBV aşısı yapılır

  • Aşı şeması tamamlanır



Temas Eden Kişide HBsAg veya anti HBs Pozitif

  • HBsAg pozitifse başka önlem alınmaz

  • Anti HBs pozitifse düzeyine bakılır

  • Düzey düşükse aşılama yapılır



Hastanın ve Temas Edenin Serolojik Durumu Bilinmiyor

  • Hemen aşı yapılır

  • Serolojik göstergeler araştırılır

  • Hasta pozitif ise immunglobulin yapılır

  • Temas eden pozitif ise önlem alınmaz

  • Negatif ise aşı şeması tamamlanır



Aktif Bağışıklama

  • Aşı uygulaması ile elde edilir

  • Plazma aşısı ve rekombinant aşı vardır

  • Genellikle 3 doz uygulanır

  • 0.1. ve 6. aylarda yapılır

  • 0.1.2.12. aylarda da yapılabilir

  • En az 5 yıl koruyuculuk sağlar

  • Aşılananların % 95’inde bağışıklık oluşur

  • Sigara kullananlarda, aşırı şişman olanlarda, immun sistemi zayıf olanlarda bağışıklık oluşmayabilir



Plazma Aşıları

  • HBsAg pozitiflerden elde edilir

  • HBsAg’ler ayrıştırılır

  • İnaktive edilir

  • Günümüzde kullanılmamaktadır



Rekombinant Aşılar

  • Gen teknolojisiyle elde edilir

  • S geni maya hücrelerine

  • rekombine edilir

  • Bu mayalar besiyerinde bol miktarda üretilir

  • Maya hücreleri parçalanır

  • HBsAg kısmı ayrıştırılarak saflaştırlır

  • Bu şekilde aşı hazırlanır



Pasif Bağışıklama

  • Hepatit B immunglobulinler(HBIG) ile yapılır

  • Anti HBs pozitif kişilerden elde edilir

  • Hepatit B ile temas edenlere ilk 48 saat içinde yapılır

  • Aktif bağışıklamaya zaman kazanılır

  • HBV ile temas eden kişilere ve

  • HBV’li anneden doğan bebeklere yapılır



Aşı Uygulanması Gerekli Olanlar

  • Tüm yeni doğanlar

  • 10 yaş civarına kadar çocuklar

  • Risk altındaki kişiler

    • Sağlık personeli
    • Hemodiyaliz hastaları
    • Sürekli transfüzyon yapılanlar
    • HBV taşıyıcısı kişi ile aynı evi paylaşanlar
    • Damar içi uyuşturucu kullananlar
    • Homoseksüeller
    • Genelev kadınları
    • Endemik bölgelere uzun süreli seyahata çıkanlar


Epidemiyoloji

  • Tek rezervuarı insandır

  • Bulaş yollarına dikkat etmeyen toplumlarda prevalans yükselmektedir

  • Enfeksiyonların yarısında bulaş yolu belirlenememektedir

  • Bulaş yolu belirlenemeyenlerde bulaş farkında olmadan yaralanmalara ve kanla temasa bağlı olmaktadır



Epidemiyoloji

  • Toplumda genelde sağlıklı hepatit B taşıyıcıları tarafından yayılır

  • Genel toplumda sağlıklı taşıyıcılık % 5-7 arasındadır

  • Geçirilmiş enfeksiyon genel toplumda % 12-20 düzeyindedir

  • Geçirilmiş enfeksiyon risk gruplarında % 70-80 civarındadır

  • Dünyada 400 milyon kronik HBV’li hasta bulunmaktadır

  • Dünyada her yıl hepatit B enfeksiyonuna bağlı olarak 1-2 milyon insan ölmektedir







HEPATİT C VİRUSU

  • 1988 yılında HBV’li hasta kanı ile enfekte şempanzelerde gösterilmiştir

  • 1989 yılında Choo ve ark. virusu tanımlamışlardır

  • Flaviviridae ailesinin Hepacivirus cinsi içinde sınflandırılmıştır



Morfolojik Özellikleri

  • 40-50 nm çapında küresel görünümdedir

  • Tek iplikcikli RNA’ya sahiptir

  • Dikensi çıkıntılar bulunan zarflı yapısı vardır

  • Pozitif polariteli RNA genomuna sahiptir

  • Hücre kültüründe üreyememektedir

  • Serumda düşük konsantrasyonda bulunur





HCV Genotipleri

  • Nukleotid ve aminoasit dizilerinde farklılıklara bakılarak genotiplere ayrılır

  • Bu sayede 6 genotip 50’den fazla subtipe sahiptir

  • Genotipler rakamlarla (genotip1…6) gösterilir

  • Subtipler harflerle (genotip 1b,2a..vs) gösterilir

  • Dünyada genotip 1,2,3 yaygındır

  • Genotip 1b daha ağır seyirli enfeksiyon oluşturmaktadır

  • Ülkemizde genotip 1b daha sık görülmektedir



Bulaş Yolları

  • Genelde HBV’ye benzer

  • Kan ve kan ürünleri nakli

  • Aile içi yakın temas

  • Cinsel ilişki

  • Anneden bebeğe geçiş şekillerinde bulaşır



Patogenez

  • Vücuda giren virus kan yoluyla karaciğere ulaşır

  • Karaciğer hücrelerinde replike olur

  • Patogenez tam anlaşılamamıştır

  • Doku hasarı ve immünolojik mekanizmalarla olur

  • İmmun sistemi bozuk olanlarda siroz daha sıktır

  • Oluşan antikorlar enfeksiyonu engelleyemez

  • Reenfeksiyonlar olabilir



Klinik Bulgular

  • Kuluçka süresi 4-20 haftadır

  • Genelde hepatit B’ye benzer

  • Daha uzun süreli enfeksiyon oluşturur

  • Subklinik enfeksiyonlar daha yaygındır

  • Genelde hafif semptomlu ve anikterik seyirlidir

  • Aminotransferazlar dalgalı iniş çıkış yapar

  • Daha düşük düzeyde pik yapar

  • Kronikleşme, nüks ve siroz daha sıktır



Laboratuvar Tanısı

  • Serolojik, biyokimyasal ve moleküler yöntemler kullanılır

  • Aminotransferaz düzeyleri, anti HCV ve HCV RNA araştırılır

  • Antijen olarak rekombinan genom parçacıkları kullanılır



Hepatit C Serolojik Göstergeleri

  • HCV antioru

    • İlk bakılması gereken göstergedir
    • Akut enfeksiyon tanısında yeterli değildir
    • Klinik bulgulardan 4 hafta sonra pozitifleşir
    • Geçirilmiş ve kronik enfeksiyonlarda pozitiftir
  • HCV RNA

    • Akut enfeksiyonların belirlenmesinde ve
    • Antiviral tedavinin takibinde önemlidir


I.Kuşak ELISA Testleri : NS4 bölgesindeki C-100-3 antijenlerini taşır. Duyarlılığı az yalancı pozitifliği yüksek

  • I.Kuşak ELISA Testleri : NS4 bölgesindeki C-100-3 antijenlerini taşır. Duyarlılığı az yalancı pozitifliği yüksek

  • II.Kuşak ELISA Testleri : İlaveten C22 ve C33 antijenlerini içerir

  • III.Kuşak ELISA Testleri : İlaveten NS5 bölgesi antijenlerini de içerir





Tedavisi

  • Genelde inerferon alfa kullanılır

  • Tedaviye yanıt daha düşüktür

  • Tedavi kesildiğinde relaps sık görülür

  • İnterferon ve antiviral ilaç kombinasyonu da sık kullanılır

  • İnterferon ve ribavirin kombinasyonu daha etkilidir





Epidemiyoloji

  • Bulaşım yolu genelde parenteraldir

  • HCV pozitifliklerinin yarısı transfüzyona bağlıdır

  • Cinsel ilişki ve yakın temasla da bulaşır

  • Risk grupları HBV’deki gibidir

  • Genel toplumda % 1 oranında görülür

  • Hemodiyaliz hastalarında % 40-50

  • Genelev kadınlarında % 3 dolayıdadır

  • Dünyada 170-180 milyon kişi HCV ile enfektedir



Korunma ve Kontrol

  • Koruyucu aşısı henüz yoktur

  • Klılıf proteinlerini kodlayan E1 ve E 2 bölgeleri çok değişkendir

  • Mutasyonlar daha sık görülür

  • İmmunglobulin uygulaması da etkili değildir

  • Bu yüzden bulaşmanın engellenmesi hastalıktan korunmada oldukça önemlidir



HCV Bulaşmasında Risk Faktörleri

  • Enfekte donörlerden kan ve organ nakli yapılması

  • Kontamine enjektörlerle yapılan enjeksiyonlar

  • Hemodiyaliz

  • İğne batması ve kesici aletle yaralanma

  • HCV’li kişilerle seksüel veya yakın temas

  • HCV pozitif anneden doğum



Kontamine İğne Batmasında Enfeksiyon Gelişim Riski Oranları

  • Hepatit B % 30

  • Hepatit C % 3

  • HIV % 0.3



HEPATİT D VİRUSU (HDV)

  • 1977 yılında Rizzeto ve ark.bulmuştur

  • HBV taşıyıcılarında bulunmuştur

  • Eksik bir virustur

  • Çoğalmaları için HBV’ye ihtiyaçları bulunur

  • Bu yüzden yalnızca HBV ile enfekte kişilerde enfeksiyon yapar



Morfolojik Özellikleri

  • 35-40 nm çapındadır

  • Küresel görünümdedir

  • En içte RNA’ya sahiptir

  • Etrafında Delta antijeni bulunur

  • En dış kısımda HBsAg’den oluşan kılıf bulunur



Replikasyon Özellikleri

  • Replikasyon yalnızca karaciğerde olur

  • Virüs hepatositlerin nukleusunda replike olur

  • Sitoplazmada HBsAg ile kaplanır

  • Kan dolaşımına salınır



Patogenez

  • Bulaşım HBV’ye benzer

    • Parenteral, kan ve ürünleri nakli
    • Cinsel ilişki, yakın temas
  • İnkübasyon süresi 2-12 haftadır

  • 3 şekilde enfeksiyon oluşturur

    • Keoenfeksiyon : HBV ile HDV aynı anda alınır
    • Süperenfeksiyon : Kronik HBV’lilerde HDV sonradan alınır
    • Kronik Enfeksiyon : HBV ile birlikte HDV’nin de kronikleşmesi


Klinik Bulgular

  • Klinik yönden HBV’ye benzer

  • HBV klinik tablosu daha da ağırlaşır

  • Koenfeksiyonlar genellikle iyileşir

  • Süper enfeksiyonlar daha ağır seyirlidir

  • Kronikleşme daha sık görülür

  • Kronik olgularda siroz olasılığı daha yüksektir





Laboratuvar Tanısı

  • Genelde serolojik göstergeler ile olur

  • Total HDV ve HDV IgM antikorları araştırlır

  • Enfeksiyonun oluşum şekline göre serolojik seyir farklıdır







Epidemiyoloji ve Korunma

  • Genelde HBV enfeksiyonuna benzer

  • HBsAg taşıyıcılarında % 5-10 oranında görülür

  • Genellikle kan ve kan ürünleri nakli yapılanlarda, damar içi uyuşturucu kullananlarda sık görülür

  • HBV’ye karşı korunma HDV’ye karşı da korunmayı sağlamış olur.







HEPATİT E VİRUSU (HEV)

  • İlk defa 1983 yılında dışkıda virus benzeri partiküller gösterilmiştir

  • 1990 yılında rekombinant DNA teknolojisi ile klonlanmıştır

  • Bu sayede genetik yapısı ve özellikleri belirlenmiştir



Morfolojik Özellikleri

  • 32-34 nm çapındadır

  • Zarfsız yapıya sahiptir

  • Yüzeyinde girinti ve çıkıntılar mevcuttur

  • İkozahedral simetrilidir

  • Tek sarmallı pozitif polariteli RNA’ya sahiptir

  • Caliciviruslara benzer

  • Tam olarak sınıflandırılamamıştır



Patogenez

  • Genellikle ağız yoluyla bulaşır

  • Su ve gıdalarla bulaşır

  • Kişiden kişiye de bulaşabilir

  • Hepatit A’ya benzer mekanizmayla hastalık oluşturur

  • Karaciğerde replike olur

  • Safra yoluyla dışkıya ulaşır

  • Dışkı ile dış ortama atılır



Klinik Bulgular

  • İnkübasyon süresi 2-12 haftadır

  • Klinik Formlar

    • Asemptomatik hepatit
    • Anikterik hepatit
    • İkterik hepatit
    • Fulminan hepatit
  • Diğer hepatitlere benzer klinik tablo oluşur

  • Mortalite genelde düşüktür (% 0.07-0.6)

  • Gebelerde ağır seyreder, mortalite % 20 civarındadır

  • Kronikleşme, siroz, kanser riski bulunmaz



Laboratuvar Tanısı

  • Dışkıda virus gösterilebilir

  • Kanda antikor tayini yapılır

  • HEV IgG ve IgM antikorları araştırılır

  • Antijen olarak rekombinan antijenler ve sentetik peptidler kullanılır

  • Yüksek titrede IgG yeni geçirilmiş enfeksiyonu gösterir

  • Anti HEV IgG ömür boyu kalıcı değildir

  • Serumda, safrada, dışkıda HEV RNA araştırlabilir





Epidemiyoloji

  • Fekal oral yol ile bulaşır

  • Yaygınlığı sosyoekonomik düzey ile ilişkilidir

  • Dışkıda virus sayısı hepatit A’ya göre daha az sayıdadır

  • Enfeksiyonlar hepatit A’ya göre daha ileri yaşlarda geçirilir

  • Dünyada anti HEV prevalansı % 6-7 dolayındadır

  • Akut viral hepatitlerin % 4’ünden sorumludur



Korunma ve Kontrol

  • Koruyucu aşısı henüz yoktur

  • Fekal oral yol ile bulaşımın engellenmesi önemlidir

  • Reenfeksiyonlar oluşabilir

  • İmmunglobulin uygulaması enfeksiyonu engellemez



HEPATİT F VİRUSU (HFV) ?

  • 1994 yılında Deka ve ark. Fransız hastanın dışkısında tanımlamışlardır

  • Hastanın dışkısıyla maymunları enfekte etmişlerdir

  • İnsan ve hayvan dışkısında virusu gözlemlemişlerdir

  • Sonradan bu virusun gerçek bir hepatit virusu olmadığı anlaşılmıştır

  • Viral partiküllere sağlam kişilerin dışkısında da rastlamışlardır

  • Bunların patojen olmayan adenovirus benzeri etken olduğu anlaşılmıştır

  • Virusun hepatit virusları içindeki yeri boş kalmıştır



HEPATİT G VİRUSU (HGV)

  • 1967 yılında Deinhart hepatitli hasta serumunda GB etkenini belirlemiştir

  • 1995 yılında Abbot laboratuvarı genomik yapısına göre GBV-A ve GBV-B’yi tanımlamışlardır

  • Batı Afrika’da GBV-C bulunmuştur

  • 1996’da Linnen kronik hepatitli hastalarda HGV’yi bulmuştur

  • HGV ve GBV-C’nin benzer olduğu anlaşılmıştır

  • Virus HGV / GBV-C olarak adlandırılmıştır

  • Genelde HGV olarak kullanılmaktadır



Morfolojik Özellikleri

  • Zarflı, ikozahedral simetrili

  • Pozitif polariteli RNA’ya sahip

  • Flaviviridae ailesinde sınıflandırılmıştır

  • Genomu HCV’ye benzer, fakat çok değişken değildir

  • Major genotipleri bulunmaz

  • Genetik varyasyonları rastlantısaldır



Patogenez

  • Genellikle kan yoluyla vücuda girer

  • Vertikal, seksüel, ev içi temas, damlacık enfeksiyonu ile de bulaşabilir

  • HCV ve HBV pozitiflerde yüksek oranda bulunur

  • Bulaşım HBV ve HCV’ye benzer



Klinik Bulgular

  • Asemptomatik ya da hafif klinik seyirlidir

  • Karaciğer enzimlerinde belirgin yükselme yapmaz

  • İnkübasyon süresi 2-4 haftadır

  • 6-8 hafta süren transaminaz yüksekliği ve uzun viremi dönemi bulunur

  • Sarılık nadirdir

  • Karaciğer dışı bulgulara rastlanmaz

  • Kronik hepatit, siroz, kanser oluşturmaz

  • Fulminan hepatit oluşturması tartışmalıdır



Laboratuvar Tanısı

  • Moleküler yöntemlerle tanı konulur

  • Basit serolojik yöntemler henüz geliştirilememiştir

  • ELISA ile E2 proteinlerine karşı oluşan antikorlar araştırılabilir

  • Viremi temizlendikten sonra oluşur

  • İyileşmenin göstergesidir



Epidemiyoloji

  • Genel populasyonda % 1-3 oranındadır

  • Risk gruplarında % 30’a ulaşır

  • Kan ve kan ürünü alanlar, damar içi uyuşturucu kullananlar, çoklu kan transfüzyonu yapılanlar, hemodiyaliz hastaları risk grubudur



T T VİRUS

  • 1997 yılında tanımlanmıştır

  • Japonya’da transfüzyon sonrası hepatit gelişen hasta kanından izole edilmiştir

  • İsminin baş harfleri TT olan hastadan elde edilmiştir

  • Transfüzyon transmitted anlamında da kullanılır



Morfolojik Özellikleri

  • 30-50 nm büyüklüğünde

  • Zarfsız, ikozahedral simetrili

  • Tek sarmallı DNA’ya sahip

  • Genomu çok değişkendir

  • Çok sayıda genotipi mevcut

  • Tam olarak sınıflandırılamamıştır

  • Circoviridae ailesine ait olabileceği düşünülmekte



Patogenez

  • İnkübasyon süresi ortalama 6 haftadır

  • Karaciğer, kemik iliği ve akciğer dokusunda çoğalabilir

  • Karaciğerde çoğalan virus safra yoluyla barsaklara ulaşır

  • Dışkıyla atılım da söz konusudur

  • Tek başına karaciğer hasarına neden olmadığı düşünülmektedir

  • Hepatit virusu olup olmadığı şüphelidir



Epidemiyoloji

  • Sağlıklı donörlerde yüksek oranda TTV-DNA olumluluğu bildirilmiştir

  • Parenteral, fekal oral ve vertikal yollarla bulaşır

  • Transfüzyon sonrası gelişmesi hepatit virusu olabileceğini düşündürür



SEN VİRUSU

  • 1999 yılında İtalya’dan bildirilmiştir

  • İsminin baş harfleri SEN olan bir hastadan elde edilmiştir

  • Paranteral yolla bulaştığı bildirilmektedir

  • Virusun henüz intrahepatik replikasyonu gösterilememiştir

  • SEN virusu tesbit edilenlerin hepsinde hepatit gelişmediği görülmüştür

  • Hepatit virusu olup olmadığı yönünde kuşkular varddır



SONUÇ

  • Viral hepatitler tüm dünyanın en önemli sağlık problemlerinden biridir

  • Moleküler biyoloji ve diğer tekniklerinin gelişimine paralel olarak viral hepatit tanısında yeni ufuklar açılmaktadır

  • Klasik doğruların zaman içinde değişime uğradığı görülmektedir

  • Nedeni belirlenemeyen hepatit tablolarından sorumlu yeni viruslar ortaya konmaktadır

  • Bilinmeyen hepatit virüslerinin de tanımlanmasıyla zaman içinde hepatit viruslarının sayısının daha da artacağı düşünülmektedir



Yüklə 446 b.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin