Международный научный журнал
№
10
(100),
часть
1
«
Научный импульс
»
Мая
, 2023
58
IDENTIFIKATSIYA VA AUTENTIFIKATSIYANING ASOSIY TUSHUNCHA VA TAMOYILLARI Jumaboyev Javlonbek Sherqul o’g’li Po’latov Doston Normurod o’g’li Roziqov Abdug’ani Ilhomjon o’g’li Hasanov Murodillo Azim o’g’li Annotatsiya: Identifikatsiya va autentifikatsiya, ma'lumot tizimlarida shaxslar va obyektlar haqida ma'lumotlarni aniqlash, tasdiqlash va ularga kirishni tartibga solishning muhim aspektlarini ta'minlash uchun ishlatiladigan tamoyillardir. Identifikatsiya ma'lumot tizimida shaxs yoki obyekt haqida unikal identifikator (ID) berish jarayonidir. Identifikatorlar, shaxsning yagona va tanish bilan ajralib turuvchi ma'lumotlarni ta'riflash uchun ishlatiladi. Masalan, foydalanuvchilar uchun foydalanuvchi nomi (username), e-pochta manzili yoki raqamli ID identifikator sifatida ishlatilishi mumkin. Autentifikatsiya esa ma'lumot tizimiga kirish uchun shaxs yoki obyektni to'g'ri va aniq tasdiqlash jarayonidir. Bu jarayon orqali ma'lumot tizimi shaxsning kimlik tasdiqlashini amalga oshiradi. Autentifikatsiya usullari shaxsning identifikatorini (username, ID) bilan birgalikda maxfiylik kalitlarini (parol, asosiy kalit, biometrik ma'lumotlar) ishlatish bilan amalga oshiriladi. Bunday usullar orqali foydalanuvchi, tizimga kirishda o'zi haqida tasdiqlash ma'lumotlarini kiritadi va tizim uni tasdiqlab kirishga imkon beradi. Identifikatsiya va autentifikatsiya ma'lumotlarni himoya qilish va tizimga kirishning maxfiy va xavfsiz bo'lishini ta'minlaydi. Ular, kiberxavfsizlikning asosiy qismi sifatida muhim rol o'ynaydi. Shaxslar va obyektlar identifikatsiya va autentifikatsiya protokollarini ishlatib, ma'lumotlarga kirishni boshqarish, ularga xavfsizlikni ta'minlash va ma'lumot almashish jarayonlarini himoya qilishadi. Kalit so’zlar :
Identifikatsiya, Autentifikatsiya, Ma'lumot tizimi, Identifikatsiya protokollari,Autentifikatsiya usullari,Maxfiylik. Abstract: Identification and authentication are principles used to identify, validate, and regulate access to information about individuals and objects in information systems. Identification is the process of assigning a unique identifier (ID) to a person or object in an information system. Identifiers are used to describe information that uniquely and uniquely identifies an individual. For example, a username, email address, or digital ID can be used as an identifier for users. Authentication is the process of correctly and clearly confirming a person or object for access to an information system. Through this process, the information system performs identity verification of the individual. Authentication methods are implemented using the identity of the person (username, ID) together with the privacy keys (password, master key, biometric data). Through such methods, the user enters authentication information about himself when logging into the system, and the system allows him to log in.
