Ilk go‘daklik davri - bu bolaning himoyasiz, kam harakat, harakat holatidan juda jadal ravishda rivojlanadigan, quvnoq bolaga aylanish davridir. U Qisqa vaqt ichida katgalar bilan munosabat o‘rnatadi, predmetlarni ushlashga va ulardan foydalanishta o‘rganadi. U atrof olamdagi narsalarni kuzatadi, predmetlarni qo‘li bilan ushlab, ularni qandayligini bilishga intiladi, tovushlarga e’tibor beradi va predmetlar yordamida shu tovushlarni o‘zi yaratishga harakat qiladi. U o‘z onasi va boshqa yaqinlari bilan emotsional munosabatga kirishadi. Go‘dak yoshidagi bola ham jismonan, ham psixik, ham ijtimoiy jihatdan juda tez rivojlanadi. Juda qisqa vaqt ichida atrofidagi hodisalarga juda kam reaksiyasi bo‘lgan boladan, faol, tez ilgaydigan, harakatchan yordamga chaqira oladigan, qaggalarning yaqin kelishidan quvonadigan bolaga aylanadi.
2. Bolada qanday shaxsiy sifatlarning tarkib topishi ko’p jihatdan uning atrofdagilar bilan bo’lgan o’zaro munosabati xaraktеriga bog’liqdir.
Nеofrеydistlar (Frеydning davomchilari) bolalarning kattalarga bo’lgan munosabati shakllanishida onaning o’rni ham ahamiyatga еga dеb hisoblaydilar. Ularning fikricha bunga sabab shundaki, ona bolaning “orol extiyoj”ini qondiradi. Biroq nеga bo’lmasa onasidan ayrilib qolgan bolalarningn ham jismoniy va psixik jihatdan normal rivojlanishi holatlari uchraydi bolaning uni oziqlantirmagan u bilan faqatgina o’ynagan yoki muloqatga kirishgan kattalarga qattiq bog’lanib qolishini nеofrеydist pozitsiyadan turib qanday qilib tushuntirish mumkin? Biologik omilning rolini nutqlashtiruvchi psixo analitik yondashuv ushbu savollarga javob bеra olmaydi.
“Impirinting”– qayd qilish nazariyasining tarafdorlari ham atrofdagilarga bo’lgan munosabatining shakllanishida ilk tajriba muhim birinchi darajali ahamiyatga ega dеb hisoblaydilar. “Impirting” gipotеzasiga muvofiq ilk bolalik davridagi bolalarda ular bilan doimiy muloqotda bo’luvchi kishining xususiyatlari – tashqi qiyofasi, ovozi, kiyimi hidi qayd etib qolinadi.
M.I.Lisina boshchiligidagi ekspеrimеntal tashkilotlar shuni ko’rsatadiki, inson ehtiyojining dastlabki yetti yili davomida bolalar va kattalar o’rtasidagi muloqotning bir nеcha shakli kеtma-kеt paydo bo’ladi hamda bir-birining o’rnini almashtiradi.
Kichik maktab yoshi 6-7 yoshdan 9-10 yoshgacha
3. Psixik rivojlanish va bu o’zgarishlarga sabab bo’ladigan kuchlar o’rtasidagi munosabat
qonunlarini o’rganish - yosh davrlari psixologiyasi va pedagogik psixologiya fanining muhim
va dolzarb maqsadlaridan biridir.
Inson shaxsining psixik rivojlanishi va uning shakllanishi murakkab tadqiqot jarayonidir.
Zero, uning o’ziga xos xususiyatlari va qonuniyatlarini asosli ilmiy bilish, o’quvchi shaxsiga
pedagogik
jihatdan
ta`sir
ko’rsatishning
zarur
holatidir.
Inson - biosotsial mavjudotdir. Uning birligi, bir tomondan, kishining psixik, tug’ma ravishda
tashkil topgan -xususiyatlari (masalan, ko’rish yoki eshitish sezgilarining, shuningdek, oliy
nerv tuzilishining o’ziga xos xususiyatlari), ikkinchi tomondan esa faoliyatning ongli sub`ekti
va ijtimoiy taraqqiyotning faol ishtirokchisi sifatada uning xulq-atvor (masalan, axloqiy
odatlar) xususiyatlarida namoyon bo’ladi.
Xo’sh, odam psixikasi va xatti-harakatlarida namoyon bo’ladigan bu xususiyatlarni nimalar
sirasiga kiritish mumkin? Inson psixikasining tabiati biologikmi yoki inqilobiy xarakterga
egami?
Inson shaxsining tarkib topishi va psixik rivojlanishiga ta`sir etuvchi omillarning
muammosi o’z mohiyati jihatidan g’oyaviy xarakterga ega. Shu bois, bu masalani hal qilishda
bir-biriga qarama-qarshi bo’lgan turli oqimlar, yo’nalishlar maydonga kelgan
Topshiriq.
D
A
A
D
A
C
B
C
C
A
3-topshiriq
«Мuammoli vaziyat» metodi
Muammo
Muammoning kelib chiqish sababi
O’qituvchi maktabga metodikalar o’tqazgani bordi va 8 sinf ga kirdi. Hamma iliq qabul qilib oldi ammo bir bola o’z noroziligini aytdi va bajarmasligini bildirdi. O’qituvchi bajarishi kerak ekanligini tushntrdi ammo bola sinfxonadan zarda qilib chiqib ketdi.
Muammoning oqibatlari
Agar bola shu ahvolda davom etsa kelajakda bu boladan yahshi inson chiqmaydi , xulq atvori ogir deviant xulqli bola kelib chiqadi bu esa jamiyatga zararli hisoblanadi. Chunki bola jamiaytdagi bazi xulqi buzuq insonlarga qushilib irodasi pastlik qilb jamiyatga zarar keltiradi
Muammoni yechish yo‘llari
Bola bilan individula shuģullanish kerak nafaqat maktabda balki oilaning muhitini ham hisobga olib tuģri yulga yunaltrish lozim
Eng to‘g‘ri yechimni tanlang
Ijtimoiy muhit tushunchasini shakllantrish hamda bush vaqtkarini mazmunli o’kazish.