Kamran imanov



Yüklə 186,32 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix27.11.2016
ölçüsü186,32 Kb.
#302

 



 



KAMRAN 

İMANOV

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ƏQLİ MÜLKİYYƏT

 

İQTİSADİ KATEQORİYA

 

KİMİ VƏ ONUN İQTİSADİ 

İNKİŞAFDAKI ROLU

 

 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Bakı –



 2016 

 



Kamran İmanov



 

Azərbaycan Respublikası Müəllif Hüquqları Agentliyinin sədri

 

Əqli mülkiyyət iqtisadi kateqoriya kimi və onun iqtisad



inkişafdakı

 rolu. 

Bakı, 2016

 

 

 

 

Bu  kitabça  Azərbaycan  Respublikası  Müəllif  Hüquqları 

Agentliyinin sədri

 

Kamran İmanovun Azərbaycan Respublikası 



Milli  Məclisinin  İqtisadi  Siyasət  Komitəsi,  Azərbaycan 

Respublikası  Müəllif  Hüquqları  Agentliyi  və  Azərbaycan 

Qiymətləndiricilər  Cəmiyyətinin  birgə

 

təşkilatçılığı  ilə 



27  may 

2009-cu 


il  tarixində

 

keçirilən



 

“Əqli  mülkiyyət,  onun  iqtisadi 

dəyəri  və  qiymətləndirilməsi”  mövzusunda  beynəlxalq 

konfransda  etdiyi 

“Əqli  mülkiyyət  iqtisadi  kateqoriya  kimi  və 

onun  iqtisadi  in

kişafdakı  rolu”

 

adlı  prezentasiya  əsasında 



hazırlanmışdır.

 

 

 

 

 

© Azərbaycan Respublikası Müəllif Hüquqları Agentliyi

   

    2016 

 



Mündəricat



 

 

I. 


Əqli mülkiyyət (ƏM), əqli fəaliyyət (ƏF) və 

əqli fəaliyyət nəticələri (ƏFN)

 

…............



......

 



II. 

ƏM iqtis


adi kateqoriya kimi .................

 



III. 

ƏM əsaslanan iqtisadiyyat və

 qeyri-maddi 

aktivlər


 

……

.................................................... 



 

 



Makroiqtisadi dəyişikliklər (son 15

-20 il) ........  10 

 

ƏM

-



in iqtisadi əhəmiyyəti

 ...............................   11 

 

Mikroiqtisadi səviyyədə dəyişikliklər



 

(son 15-20 il) .................................................. 

 

15 


IV. 

Müəlliflik hüququna əsaslanan sənayenin

 

ÜDM


-

dəki payı

 ............................................... 

 

22 



 

 

 



 

 



 



Ədaləti qıraqda axtarmamaq üçün özun ədalətli ol.



 

(Atalar sözü)

 

 

I. Əqli mülkiyyət (ƏM), əqli fəaliyyət (ƏF) və 



 

   

əqli fəaliyyət nəticələri (ƏFN)

 

 

1.  ƏM anlayışının:

 

 



təsbit  olunması  (Konstitusiya  1995,  ÜƏMT

-ni 

təsis edən Konvensiya 1967);



 

 



obyektiv və subyektiv tərkibi;

 

 



mədəni, 


sosial

-

iqtisadi 



və 

informasiya

-

kommunikasiya təbiəti;



 

 



məzmunu, forması və təyinatı;

 

 



fəlsəfi, iqtisadi və hüquqi mənası.

 

2.    ƏM:  “Əql”  və  “Mülkiyyət”  (ziddiyyət  və  ya 

vəhdət):

 

           - 



yaradıcılıq və yenilikçilik ƏF

-

in ən



 

yüksək zirvəsi, 

insanın universal təbii resursları, haqları və azadlıqları;

 

            - 



“Mülkiyyət”,  ancaq “əmlak” mənasında olmayan 

hüququn müdaxiləsi.

 

3.  ƏF nə zaman ƏM çevrilir?  

 

[“Səadət gətirən əql 



və biliklərdir, “Qutadqu

-

bilik”]



 

 

 



 

 

 



 



II. ƏM iq



tisadi kateqoriya kimi 

 

1.  Suallar:  

ƏM

-

in mülkiyyət kimi təyin olunması və 



dəyəri;

 



 

ƏM

-



in  xarakteristikaları,  funksiyaları  və  iqtisadi 

xarakterli nəticələri;

 



 



ƏM

-

in iqtisadi münasibətlərdə iştirakı;



 

 



“Biliklərə  əsaslanan  iqtisadiyyatda”  ƏM

-in  artan 

dəyəri.

 

2. ƏM



-

in dəyəri. 

[

Mülki Məcəllədən



 

 



 

 

 



 

 

 



 

 



ƏM yalnız hüquqi və ya mədəni konsepsiya deyil, 

ƏM –


 

dəyəri olan xüsusi mülkiyyət dir (şəxsi, qeyri

-

əmlak hüquqlar istisna olmaqla).



 

 



ƏMH müstəsna hüquqlardır, ƏM obyekti üzərində 

hökmdarlığı  təsbit  edir  və  maddi  mülkiyyətdən  az 

olmayan qorunmaya malikdir. 


 



 

Maddi mülkiyyət sahibi kimi ƏM sahibi hüquqlarını 

sata,  sərbəst  həyata  keçirə  və  ya  ondan  imtina 

edə bilər (bölüşdürücü funksiya), həmçinin üçüncü 

şəxslərin  müdaxiləsindən  qorunur  (həvəsləndirici 

funksiya). 



3. 

ƏM

-

in iqtisadi xarakteristikaları.

 



 

Tərkibində  ƏM  olan  mallar  standart  malların  bir 

sıra xüsusiyyətlərinə uyğundur (cəmiyyətə gətirilən 

fayda,  eyni  zamanda  bir  neçə  istehlakçılar 

tərəfindən istifadə).

 



 

Tərkibində ƏM olan malların ictimai nemət aspekti: 

iqti

sadi  gəlir  ilə  yanaşı  dolayısı  yolla  gətirilən  və 



çətin ölçülən “xarici effekti”.

 



 

Qiymət  siyasətindəki  aspekti:  yüksək  fiksə 

olunmuş  xərclər  və  sıfra  yaxın  marginal  xərclər 

arasındakı seçim.

 

4. ƏM

-

in iqtisadi funksiyaları.

 



 

Qanunvericilik və təsbit olunan i

qtisadi mexanizm: 

ƏM yaradıcısının maraqları  və cəmiyyətin tələbatı 

arasındakı tarazlıq prinsipi.

 



 

ƏM

-



in 

müəyyən 


edilməsi, 

tanınması 

və 

qorunması,  mülkiyyət  hüquqlarının  həcminin 



bazarda  müəyyən  edilməsi  və  sərəncamçılığın 

ümumi qaydaları.

 



 



ƏM

-

in  iqtisadi  cəhətdən  səmərəli  istehsalının, 



ticarətinin və istehlakının şəraiti.

 



 

ƏM  yaradıcılarına  obyektlərinin  bazar  qiymətinin 

dəyərləndirməsində yardım.

 


 



Nəticədə,  ƏM  qanunvericiliyi  tərkibində  ƏM  olan 

malların  istehsalının  həcmləri  və  yayılması  arasındakı 

tarazlıq yaradır.

 

5. ƏM

-

in iqtisadi nəticələri.

 



 

Yaradıcı  potensialın  istifadəsinə  əsaslanan  rifahın 

yaxşılaşdırılması  və  iqtisadiyyatdakı  artımı  və 

inkişafı.

 



 



Mükafat,  ödəniş  və  vergilər  vasitəsilə  gəlirin 

yenidən bölüşdürülməsi.

 



 



ƏM  sahibinin  inhisarçılığı  nəticəsində  sərbəst 

qiymətin təyin edilməsi və  qiymət diskriminasiyası.

 

6. ƏM

-

in iqtisadi kateqoriya kimi xassələri.

 



 

ƏM –


 

təkrar olunan vəsait (resurs), bilavasitə gəlir 

gətirməyən,  vasitəli  yollarla  böyük  maddi  gəlirin 

təminatçısı.

 



 



ƏM sahibinin icazəli istifadə zamanı riskin minimal 

və  gəlirin  maksimal  olması  şərtlərini  yaradan 

mənbə.

 



 

İnhisarçılığa  baxmayaraq  rəqabətə  mənfi  təsir 

göstərməyən,  əksinə  digər  şəxslərin  fərqlənən 

həlləri  tapmaq  yoluna  həvəsləndirən  “kiçik 

monopoliya”.

 

 



 

 

 



 

 



III. ƏM əsaslanan iqtisadiyyat



 



 

qeyri-

maddi aktivlər

 

 

 



İndustrial  iqtisadiyyat”, “postindustrial iqtisadiyyat”, 

“yeni 


iqtisadiyyat” 

və 


“biliklərə 

əsaslanan 

iqtisadiyyat” (BƏİ) xüsusiyyətlər.

 



 

Texnoloji  nailiyyətlərin  iqtisadi  artıma  təsiri  və  nə 

zaman iqtisadiyyatın davamlı artımı mümkündür?

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



1. Betona və dəmirə əsaslanan iqtisadiyyat ardıcıl 

olaraq 

ideya  və  biliklərə  əsaslanan  iqtisadiyyata 

çevrilir,  belə  ki,  ƏM  həmin  iqtisadiyyatın  ən  başlıca 

dəyərlərindəndir!

 

 



[“Biliklərin yığımı iqtisadi artımın hərəkətverici qüvvəsidir”]

. 

Pol Romer 

 


 

10 


Makroiqtisa

di dəyişikliklər (son 15

-20 il) 

 

Birinci:  

Beynəlxalq statistika  iqtisadi artım, ET (elmi 

tədqiqatlar: TNTP)

 

və  ƏM arasındakı korrelyasiyanı  (bir



-

birindən asılılığı) təsdiqləyir



      

İqtisadi elmin nəticələri:

 

a) 



İqtisadi  artım  kapital  və  əmək  mənbələri  və  yeni 

texnologiyaların istifadəsi ilə izah olunur.

 

b) 


Effektivli  iqtisadi  artım  kapital,  əmək  və 

texnologiyalar istifadəsinin qarşılıqlı əlaqələrindən, 

həmçinin  kapital,  əmək  bir  tərəfdən,  yeni 

texnologiyalar 

 

digər 



tərəfdən 

mövcud 


ni

sbətindən asılıdır.

 

c) 


Postulat:  ƏM  insan  kapitalının  dəyərinə,  onun 

kəmiyyət  xarakteristikalarına,  həmçinin  texnoloji 

dəyişikliklərin temp və istiqamətinə nəzərə çarpan 

dərəcədə təsir göstərir.

 

      

Müxtəlif  ölkələrdə  ƏM  rolu  (adam  başı  gəlir 

səviyyəsindən

 

asılı  olan  çıxış  məhsulun  strukturunun 



fərqləri).

 

 



 



aşağı gəlir

 

2 

 

orta gəlir



 

3 

 



yüksək gəlir

 

 



 

 

Mənbə:

 

Dünya Bankı: Dünya inkişafının tendensiyaları

 


 

11 


Beləliklə:

 

a)  İnkişafda  olan  ölkələr  ƏM  xeyrini  götürmək  üçün 

müxtəlif texnologiyalardan istifadə edə bilər.

 

b)  Ən  kasıb  ölkələr  (<1$  ABŞ)  istehsalat  sahəsində 



<5%  iqtisadi  fəaliyyətdədirlər.  Lakin  sənaye  sektorunda 

ƏM  əsas  təsiri 

avadanlığın  və  istehsalat  üsullarının 

yeniləşdirilməsindədir.

 

c) ƏM artan rolu ölkənin iqtisadi prioritetlərinə uyğun 



olmalıdır.

 

NƏTİCƏ  1:    İqtisadi  siyasətdə  köklü  dəyişikliklər 



aparıldı, biliklərin yığımı

 

və onların yaranmasına yeni 

üsulların yolu açıldı.

 

İkinci:

 

Müəlliflik  hüququ  ilə  qorunan  mallar 

sənayesi (kreativ sənaye) sürətlə inkişaf etdi.

 

 

ƏM

-

in iqtisadi əhəmiyyəti

 

Economic Importance of the Intellectual Property 

 

1. 


Dünya  iqtisadiyyatında  müəlliflik  hüququna 

əsaslanan sənayenin payı: 7,3% (2,2 

trln. $) illik 

artım 5%

 

Shares  of  spheres  based  on  copyrights  in  a 



world  economy:  7.3  %  (2.2  trillion  $)  of  yearly 

growth 5 % 

2. 


Dünya  iqtisadiyyatında  sənaye  mülkiyyətinə 

əsaslanan sahələrin payı:

 5%.  

Cəmi

:  12,3%                

Shares  of  spheres  based  to  the  industrial 

property in world economy: 5 %. 

Total:  12.3 %   

 

12 


а) ABŞ ÜDM

-ni

n müəlliflik hüququna əsaslanan 

sənayenin payı.

 

    

Share of copyright industry in GDP USA. 

 

Artım



: 460% - 20 illik 

Growth: 460% - in 20  

Son illər artım

10,5% - 



ildə

 

Last year’s growth:



 

10.5% - a year 

 

 

NƏTİCƏ  2:    ƏM



-

tə  əsaslanan  sənaye  diqqət 

mərkəzinə çevrildi.

 

Üçüncü:

 

İT  obyektləri  rəqabət  nəticəsində  ƏMH  ilə 



qorunmağa başlandı və İnternet  ƏM obyektlərinin  virtual 

bazarına çevrildi.

 

 

ABŞ



-

ın İnternetdəki Kommersiya tranzaksiyalarının 

(B2B) qiyməti

 

Value of commercial transactions in Internet B2B 

(USA) 

 

 

 

 

 

 

 

 

13 


а

)  

İnternet vasitəsilə alınan malların növlər

i   

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

Mənbə: OESD İnformasiya texnologiyaları icmalı, 2002

 

Satışın  əsas  obyektləri:  komp.  malları  və



 

proqramları, 

rəqəmsal məhsullar (musiqi, video, kitab)

 

Source: OECD Review of information technologies, 2002 



Main goods for sale: computer software and programs, digital 

products (music, video, books) 



 

14 


Dördüncü:

 

ƏM  qorunması  ilə  bağlı  dünya 



ticarətinin yeni modeli meydana gəldi.

 

a) 



ÜTT –

 

TRİPS Sazişi.



 

b) 


ABŞ –

 

Ticarət qanunvericiliyində 301 Proqram.



 

NƏTİCƏ:

 

Ticarət  ƏM



-

in  qorunması  səviyyəsinə 

bağlandı  və  bununla  ƏM  iqtisadiyyatın  vacib  amilinə 

çevrildi.

 

Beşinci:

 

ƏM  təşkilati



-

hüquqi  infrastrukturun 

vacib 

elementi 

olması 

özəl 

investisiyaların 

tədqiqatlara  qoyuluşunun  cəlb  etməsi  (yatırımlar) 

mühüm amil kimi etiraf edildi.

 

Misal: 

Tədqiqatlara  qoyulan

 

investisiyalar  və  ƏM 



qorunması arasındakı asılılıq pozitiv və əhəmiyyətlidir.

 

 



 

 

 



 

 

 



Mənbə: 

OESD  

 

Misal: 

Bir  çox  ÜƏMT

-

nin  tədqiqatlarında  birbaşa  xarici 



investisiyaların  (BXİ)  cəlb  olunmasında  ƏM  rolu  qabarıq 

göstərilir:  “ƏM

-

in  qorunmasında  nailiyyətlər,  BXİ  və  idxal 



arasındakı əlaqələr müsbət və əhəmiyyətlidir”.

 

(V.Lesser,  Kornel  Universiteti),  (Hindistan  (1990  il),  Braziliya 



(1996)) 

 

15 


Mikroi

qtisadi səviyyədə dəyişikliklər

 

(son 15-20 il) 

 

Birinci:  ƏM

-in  qeyri-

maddi  aktivlərin  başlıca 

elementinə çevrilməsi

. 

Yaponiya: 

284  firmasının  ƏM  45,2%  ümumi 

korporativ biliklərinin payıdır.

 

Son  axtarışlar:  ƏM  qeyri

-

maddi  aktivlərin  60



-65% 

hissəsidir.

 

İkinci:  Qeyri

-

maddi  aktivlər  maddi  aktivləri 

üstələyir,  iqtisadi  subyektlərin  oriyentasiyasını  və 

kommersiya əqdlərinin  aparılmasını dəyişdirir, şirkət 

və firmaların davamlıq göstəricisinə çevrilir.

 

 



ABŞ

-

ın korporativ aktivlərindəki qeyri

-maddi 

aktivlərin artması

 

Increasing of nonmaterial shares of corporative 

assets on USA 

 

 



 

 

 



 

Avropa:  90-

cı illərin əvvəlləri. Qeyri

-mad

di aktivlər ümumi aktivlərin 



1/3 hissəsidir.

 

Mənbə





ИС 



мощный  инструмент

 

экономического  роста”

. 

K.İdris

 , WIPO. 2003  

Europe:  beginning of the  90

th

.  Nonmaterial assets  were 1/3 of total 



assets. 

Source: 

“IP



a power tool for economic growth” K.Idris, WIP

O, 2003. 

 

16 


Aparıcı firmaların maddi –

 qeyri-


maddi aktivlərinin nisbəti:

 

“Coca



-

cola” –


 4:46                    

“BP” –


 29:71 

Walt Disney



 



 20:80 

        


P

&G” –



 21:79 

“Microsoft”:  mühasib  hesabatlarına  əsasən  qiymət 

-  90 

mlrd. $ 


ABŞ;

 

bazar kapitalizasiya qiym



əti 

270 mlrd. $ ABŞ.



 

Üstəlik  180  mlrd.  $  ABŞ  –

 

ƏM

-



dir  (əmtəə  nişanları, 

patentlər,  müəlliflik  hüququ,  kommersiya  sirləri  və  nou

-

xau). 


Nəticədə

 

əmtəə 



nişanları 

firmanın 

kapitalizasiyasında ən vacib amilə çevrilir.

 

Əmtəə nişanı:



 

“Coca


-

cola” –


 61% (69 mlrd. $ 

ABŞ),


 

“Disney” –

 54% (32,5 mlrd. $

ABŞ)


“Ford” –


 

66% (30 mlrd. $ ABŞ)

 

(Mənbə: Beynəlxalq Assosiasiya İnterbrand





Üçüncü: 

Qeyri

-

maddi 

aktivlərin 

dəyərləndirməsinin  çətinlikləri  səbəbinə  görə  ƏM  bu 

günədək “gizli” qalır.

 

Misal: 

Böyük  Britaniyanın  350  ən  iri  firmalarının 

hesabatlarının  təhlili  göstərdi  ki,  ümumi  bazar  qiyməti 

2167  mlrd.  $  ABŞ  olduğu  halda,  balans  hesabatlarında 

ümumi  603  mlrd.,  qeyri

-

maddi  aktivlər  isə  38,9  mlrd. 



(fərq: 1500 mlrd., 72%).

 

Ümumiyyətlə:

 40% - 

“gizli dəyərdir”.



 

Dördüncü: 

ƏM

-in 

“gizli 

dəyərinin” 

müəyyənləşdirilməsi aşağıdakıları aydınlaşdırdı:

 


 

17 


a)  ƏM  müəlliflik  hüququ,  patentlər  yalnız  intellektual 

oğurluqlara  qarşı  müdafiə  tədbirləri  kimi  yox,  həm  də 

güclü rəqabət aparmaq vasitələridir;

 

b) Səhmlərin sahibləri ƏM dəyərlərinə getdikcə daha 



çox  şirkətlərin  potensial  mənfəət  əldə  etmək  imkanları 

kimi baxırlar.

 

c)  Firmalar  üçün  ƏM  təsiri  nəticəsində  yaradıcı, 



yenilikçilik  düşüncə 

peşəkar  hazırlıq  dəyərinə 



bərabərdir.

 

Beşinci:  ƏM  hesabına  firmaların  marketinq  və 



menecment  strategiyala

rı  dəyişib,  ƏM  korporativ 

idarəetmənin vacib elementinə çevrilib.

 

a) ƏM “çantaları” yaradılır.



 

b)  ƏM  obyektləri  özü

-

özlüyündə  lisenziyalar 



vasitəsilə  ticarət  obyektlərinə  çevrilir,  on

-

line  ƏM 



dəyərləndirmə, alqı

-

satqı və lisenziya birjaları yaradılır.



 

Misal: 

ƏM

-

in dünya lisenziya bazarı son 10 ildə 100 

mlrd. $ 

ABŞ (1999

-

cu il) təşkil edir.

 

                                    



(Mənbə: 

Price Water house Coopers

Bununla  belə,  ƏM  kommersiya  potensialının  yalnız 



3% istifadə olunub (3 trillion 

ABŞ).          



 

                                    

(Mənbə: 

British Technology Group, BTG). 

Misal: 

IBM  firması  öz  ƏM  hesabına  lisenziya 

vasitəsilə 1,25 mlrd. Royaltı qazanır.

 

v)  Firma  və  korporasiyaların  birləşməsi  və  alqı



-

satqısında  iqtisadi  əlaqələrin  genişlənməsindən  sonrakı 

səbəb ƏM

-

in axtarışıdır.



 

Misal: 

Birləşmə və alqı

-

satqının həcmi son 20 il 42% 

təşkil  edərək,  2000

-

ci  ildə  2,3  trillion  $  ABŞ  bərabərdir.   

(Mənbə: 


UNCTAD). 

 

18 


q)  ƏM  yüksək  qorunması  firmaların  işçilərinin  təlim 

və ixtisasartmaya investisiyalarını stimullaşdırır.

 

d)  Vençur  kapitalın  inkişafında  ƏM  qorunması 



güvənlik  yaradaraq açıq tərəfdaşlıq danışıqlarına dəstək 

verir. 


c)  İnternet  və  elektron  kommersiyası  inkişafı 

nəticəsində  ƏM  vitual  bazarı  əmələ  gəlib

 

və  burada 



yerləşən  obyektlərin  50%

-

dən  çoxu  ƏM  obyektləridir  və 



hər  4  satılan  obyektlərdən  3

-

ü  müəlliflik  hüququ  ilə 



qorunur. 

 

 



Elektron ticarətin artımı

 

 

 



                                                                   

                                                                  

> 16 mlrd. $ A

 



 

 

 



 

 

Mənbə: 



Gartner, Inc., http://www4.gartner.com 

 

 



 

 

19 


Elektron ticarətin ƏM qanunvericiliyinə və

 

bu sahədəki siyasətə təsiri

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



2. İqtisadi artım modelləri, texnoloji nailiyyətlər,

 

texniki proqres və ƏM

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

20 


TNTP təkmilləşdirilmiş ekzogen

 

modelləri

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



Davamlı iqtisadi artım (TNTP

-

nin tempini nəzərə alan) 

Solou modeli 

 

 



 

 

 



 

 

 



Neytral TNTP 

əmsalı olan multiplikativ istehsalat funksiyası

 

Y

t



 = A

t

F(K


t

, L


t

) = A


t

∙K

t



α

 



 

L

t



β

 

= A


е

λ



t

 K

t



α

 



 

L

t



β

 

A



 t

 = (1+


λ

)

= е

λ

t



 

: е


λ

t

  



 Timberqen,       

λ

 



 

TNTP ölçüsü

 

Y

t



 = F(K

t

, L


t

) = F(K


t

A

L



(t)∙L

t

)  


 

əmək artıran neytral TNTP –



 

Xarrod 


Y

t

 = F(K


t

, L


t

) = F(A


K

(t)∙K


t,

L

t

)  



 kapital 



artıran neytral TNTP –

 

Solou 



Y

t

 = F(K


t

, L


t

) = F(A


K

(t)∙K


t,

 A

L



(t)∙L

t

)  


 resurs 


artıran neytral 

TNTP 


 Xiks 


Y

t

 = A


K

∙F(K


t

, L


t

)  


 

məhsul artıran neytral TNTP –



 Xiks 

1. Y = A


F(K, L) 


= A∙K

α

 



 

L

β

;      A 

 TNTP 



əmsalı

2. 



Solou parçalanması

Δ



Y/Y = 

ΔА/А


 + 

αΔ

K/K + 


βΔ

L/L (


α

+

β

=1). 


 

21 


3. 

İqtisadi artımın tempi = TNTP tempi + kapital yığımının 

tempi + əmək məsrəflərinin artma tempi.

 

4. 



Solou (ekzoqen model): iqtisadi artım   Δ

L/L 


və 

 

ΔА



/

А

 



hesabına.

 

5. 



Parçalanmayan  “qalıq”:  ΔА

/

А



  (

⅓ 



½

qədər  iqtisadi 



artımı verir.

 

6. 



Texnoloji  biliklər  –

 

cəmiyyətin  istehsalat  prosesləri 



haqqında təsvirlər.

 

 



Davamlı iqtisadi artım: Romer və Lukas modeli

 

 

Y = A∙F(K, L



, H

) = A∙K


α

 



 

L

β

 



 



H

λ

 

Δ



Y/ Y = 

ΔА

/



А

 + 


αΔ

K/K + 


βΔ

L/L 


+ λΔ

H/H 


 

 

 



 

 

 



 

1. 


İnsan  kapitalı  H  (texnoloji  biliklərin  əmək 

vərdişlərinə çevrilməsi ilə bağlı məsrəflər) və onun 

dəyişməsi

 

Δ



H/H 

Romer modelində.

 

2. 


İnvestisiyaların  rolu,  kənar  effektlər,

   


Δ

K/K 


artımı

endogen modelə keçid Lukas modelində.



 

3. 


İqtisadi artıma siyasi institutların təsiri.

 


 

22 


4. 

Hökumət  siyasətinin  iqtisadi  artıma  müsbət  və  ya 

mənfi təsiri

5. 



ƏM qorunmasının iqtisadi artıma təsiri.

 

 



3. Milli iqtisadiyyat inkişafının Solou modeli ilə

 

dəyərləndirilməsi (2000



-2004-

cü illər)

 

 

Δ



Y/ Y = 

ΔА/А + αΔ

K/K + 

βΔ

L/L  


А

 



 

TNTP hesabına artım

 





 kapital 



 

əmək


 



 

ÜDM


 

Δ

K/K = 0,09 



Δ

L/L = 0,006              

ΔА

/

А



 

=0,07  (ÜDM

-in 7%) 

Δ

Y/ Y = 0,12 



 

 

IV. Müəlliflik hüququna əsaslanan sənayenin



 

ÜDM

-

dəki payı

 

[

mədəni (kreativ) industriyanın inkişafı





 

Milli araşdırma

 

a)  2005-2006-



cı illər. 

 

                        



b)  2009-cu il. 

 


 

23 


1. 

İlkin  araşdırma  (2003

-2004-

cü  illər  üzrə)  2005

-

2006-

cı illərdə aparılıb

 

 



Müəlliflik hüququna əsaslanan sənayenin 

göstəriciləri

 

The economic contribution of branches of national 



economy based on the copyright of Azerbaijan. 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



2. Nəticələr

 

 



 

 

 



 

 

 



 

24 


 

 

 



 

 

 



 

3. 2005-2006-

cı illərdə milli araşdırmanın təhlili

 

Dövlət 



statistikası, 

dövlət 


büdcəsinin 

icrası 


göctəriciləri və ekspert dəyərləndirmələr istifadə olunur

I  qrup  (1:1),  II  qrup  (1:5),  III  qrup  (1:10),  IV  qrup  1:10 



(

Rabitə və internet

), 1:100 (

ticarət və nəqliyyat

 

Digər ölkələrlə müqayisəli təhlil



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

25 


Digər sahələrin payı

 

 



 

 

 



 

 

 



2009-

cu ilin təkmilləşmiş araşdırması

 

Müəllif hüququna əsaslanan industriyanın sahələri



istehs

alları və digər bölmələrinin siyahısı

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

Digər sahələrin ÜDM



-

ki payı % 

(0,3%-0,6%) 



 

 

26 


 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

1. 

Müəllif 

hüququna 

əsaslanan 

industriya 

sahələri



əmi

 (mln. man.) 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

27 


2. 

Əsas  müəllif  hüququ  industriyasının  sahələri, 

istehsalları və digər bölmələri 

(mln. man) 

 

 

 



 

 

 



 

 

 



Müəllif hüququna

 

əsaslanan

 

industriya sahələrinin 

artımı

 (2003 = 100%) 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

28 


Müəllif hüququna əsaslanan

 

industriya sahələri ölkə

 

ÜDM

-



 

payı

 (%) 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



_____________________________________________ 

Az

ərbaycan Respublikası Müəllif Hüquqları Agentliyində



 

hazırlanmışdır



 

Yüklə 186,32 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin