Kirisiw Tiykarǵı bolim

Fotoelektrik qubılıs. Jaqtılıq basımı hám energiyası. Fotonlar
Joba:

1. 
   Kirisiw
   
2. 
   Tiykarǵı bolim
   

2.1. Fotoelektrik qubılıs
2.2. Jaqtılıqtıń basımı hám energiyası haqqında
2.3. Fotonlar tuwralı túsinikler
III. Juwmaq
Paydalanǵan ádebiyatlar




Kirisiw
Hár bir material jaqtılıqtıń ayriqsha shegara chastotasına iye bolıp, jaqtılıqtıń intensivliginen qaramastan, odan tómenlewde elektronlar shıǵarılmaydı. Tek chastota shegarasınan joqarı bolǵan jaqtılıq elektronlardıń emissiyasiga alıp keliwi múmkin.
Jaqtılıqtıń bólekshe tábiyatı: Fotoelektrik effekt jaqtılıqtıń bólekshe tábiyaatına kúshli dálil berdi. Energiya paketleri bolǵan fotonlar jaqtılıq bóleklsheeri esaplanadı. Foton material maydanına urılǵanda, ol óz energiyasın elektronǵa ótkeredi, keyin onı materialdan shıǵarıp jiberiw múmkin.
Elektron kinetik energiyası: Shıǵarılǵan elektronlardıń kinetik energiyası túsip atırǵan jaqtılıq chastotasına baylanıslı. Elektronlar bir qatar energiya alıwları múmkin, biraq maksimal kinetik energiya bar. Bul maksimal kinetik energiya túsip atırǵan jaqtılıq chastotasına baylanıslı bolıp, onı tómendegi teńleme járdeminde esaplaw múmkin: E_max = hn - PH, bul erda E_max - maksimal kinetik energiya, h - Plank turaqlısı, n - túsip atırǵan jaqtılıq chastotası hám P. materialdıń jumıs funkciyası bolıp tabıladı.
Fotonlar jaqtılıqtıń tiykarǵı bólekleri bolıp tabıladı. Olar elektromagnit nurlanıw kvantları bolıp, da tolqınsimon, da bólekshe ózgesheliklerin kórinetuǵın etedi. Fotonlar haqqında tiykarǵı pikirler tómendegilerden ibarat:
Bólekshe tábiyatı: Fotonlar jaqtılıq bólekleri dep esaplanadı. Olar energiya hám impulsga iye hám olar materiya menen diskret energiya paketleri retinde óz-ara tásir etedi.
Tolqın tábiyatı: Fotonlar interferentsiya hám diffraktsiya sıyaqlı tolqınǵa uqsas ayrıqshalıqlardı da kórsetip beredi. Bul tolqın -bólekshe jupligi kvant mexanikasınıń tiykarǵı tárepi esaplanadı.
Energiya hám chastota: Fotonniń energiyası onıń chastotasına tuwrıdan-tuwrı proportsional bolıp tabıladı. Foton energiyasın tómendegi teńleme járdeminde esaplaw múmkin: E = hn, bul erda E - energiya, h - Plank turaqlısı, n - fotonniń chastotası.
Fotonlar hám elektromagnit spektr: Fotonlar radio tolqınlarınan gamma nurlarına shekem bolǵan pútkil elektromagnit spektrda bar. Fotonlarniń energiyası hám chastotası olardıń spektrdagi jaǵdayına qaray ózgeredi.