Komplike Olmayan Üriner Enfeksiyonlarda Antibiyotik Uygulamaları

Komplike Olmayan Üriner Enfeksiyonlarda Antibiyotik Uygulamaları

Antibiotic Applications in Uncomplicated Urinary Tract Infections

Ufuk Öztürk, M. Abdurrahim İmamoğlu

Sağlık Bakanlığı Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi, 4. Üroloji Kliniği, Ankara

Özet I Abstract

Yaz›şma Adresi / Address for Correspondance: Uz. Dr, Ufuk Öztürk, Sağlık Bakanlığı Ankara Dışkapı Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma 

Hastanesi, 4. Üroloji Kliniği, Ankara, Türkiye Tel: [phone] Faks: 0312 318 66 90 E-posta: [e-mail]

doi:10.5152/tus.2010.33

Üriner sistem enfeksiyonları anatomik ve fonksiyonel 

olarak normal üriner sistemde görüldüklerinde komplike ol-

mayan üriner sistem enfeksiyonları (KOÜSE) olarak adlan-

dırılır.(1,2) Erişkinlerde görülen akut komplike olmayan idrar 

yolu enfeksiyonları çoğunluğunu kadınların oluşturduğu, alt-

ta yatan risk faktörlerinin olmadığı sağlıklı bireylerde görü-

len enfeksiyonlardır. KOÜSE Amerika Birleşik Devletlerinde 

yılda 7 milyon doktor vizitine ve yıllık 1 milyar dolardan faz-

la maliyete neden olmaktadır ve insidansı kişi başına yılda 

0.5 - 0.7 olarak bildirilmiştir.(3,4) Kadınların %50’si yaşamı 

boyunca en az bir kez KOÜSE geçirmektedir.(5) KOÜSE’de  

tanı ve tedavi basit olmakla birlikte, antibiyotiklerin yanlış 

doz ve sürede kullanımı, gereksiz profilaksi uygulamaları 

gibi hatalı yaklaşımlar dirençli mikroorganizmaların gelişi-

mine yol açarak KOÜSE’de tedaviyi zorlaştırmaktadır. Bu 

makalede KOÜSE kısaca değerlendirildikten sonra, güncel 

antibiyotik uygulamalarından bahsedilecektir.

Komplike olmayan üriner sistem enfeksiyonları: En 

sık saptanan bakteri, bu grup enfeksiyonların %70-95’inden 

sorumlu olan, Enterobacteriaceae  grubundan  Escherichia 

coli’dir.(6,7)  İkinci en sık rastlanan patojen (%5-10) ise E. 

Coli’ den daha nadir görülmesine rağmen, daha agresif en-

feksiyonlara yol açan Staphylococcus saprophyticus’dur.(8) 

Daha az olguda ise neden Klebsiella ve Proteus gibi Gram 

negatif, Streptococcus grup B ve nonenterococcal grup D 

Streptococcus’lar gibi Gram pozitif bakterilerdir.(9) 

Bakteriler üriner sisteme asendan, hematojen ve lenfa-

tik olmak üzere üç yolla ulaşabilmekle birliktedir. Üriner en-

feksiyonların %95’i üretra aracılığı ile asendan yolla gelişir.

(10) Kadınlarda üretra daha kısadır ve bu nedenle seksüel 

aktivite, kontrasepsiyon için spermisid veya diafram kullanıl-

ması gibi durumlarda, vajen ve üretral mukozada bakteriyel 

kolonizasyon artabilir. Böylece, mikroorganizmalar kolaylık-

la üretradan mesane ve üst üriner sisteme ulaşabilir. Diğer 

yandan hamilelikte mesane tonusunda ve üreter peristaltiz-

minde azalma, glikozüri, üriner progestinler ve östrojenlerde 

artma gibi nedenlerle enfeksiyon riski artar.(11) Menapoz 

döneminde ise azalan östrojenik aktivite pH değişikliğine 

ve bakteri kolonizasyonuna zemin hazırlar.(12) Buna karşılık 

erkeklerde üretranın uzun olması ve prostat salgılarının ko-

ruyucu antibakteriyel etkisiyle enfeksiyon gelişme riski daha 

azdır.(13) Genç erkeklerde idrar yolu enfeksiyonu görülmesi 

nadir olmasına rağmen, 50 yaşın üzerinde prostat hastalık-

ları ve yaşlanma ile alt üriner sistemde görülen değişiklikler 

Erişkinlerde görülen akut komplike olmayan idrar yolu enfeksiyon-

ları üriner sistem yapısal ve anatomik bozukluklarının eşlik etmediği, 

sağlıklı bireylerde görülen enfeksiyonlardır. Sıklıkla kadınlarda görü-

len bu tablo akut sistit ve piyelonefritin yanı  sıra tekrarlayan üriner 

enfeksiyonları ve asemptomatik bakteriüriyi de içerir. Sıklıkla sebep 

Escherichia coli’dir. Bu enfeksiyonların eradikasyonu sırasında temel 

hedef tedaviye hızlı ve etkili bir yanıttır. Akut sistit ve piyelonefrit te-

davisine ampirik olarak başlanabilir. Asemptomatik bakteriürinin ge-

belik varlığı veya invaziv genitoüriner girişimler öncesi tedavi edilmesi 

önerilirken, rekürren enfeksiyon olgularında tedavinin idrar kültürü ve 

antibiogram sonucuna yönlendirilmesi uygundur. Hatalı antibiyotik 

uygulamalarının bakteriel eradikasyonu güçleştireceği ve dirençli 

bakteri suşlarının gelişimine neden olacağı unutulmamalıdır.

Anahtar kelimeler: Antibiyotik, piyelonefrit, sistit, üriner enfeksiyon

Acute uncomplicated urinary tract infections in adults are seen in 

healthy individuals who do not suffer from anatomical or structural 

abnormalities. This condition is seen mostly in women, and con-

sists of not only acute cystitis and pyelonephritis but also recurrent 

urinary infections and asymptomatic bacteriuria. Escerichia coli is 

the most common cause. Rapid and effective response to treat-

ment is the main target during eradication. Empirical treatment is 

recommended for acute cystitis and pyelonephritis. Treatment of 

asymptomatic bacteriuria is recommended for pregnant women 

and prior to invasive genitourinary interventions. In the case of re-

current infections, treatment must be redesigned after urine cul-

tures and antibiogram. Incorrect antibiotherapy could cause devel-

opment of resistant bacteria or prolonged treatment. 

Key words: Antibiotic, pyelonephritis, cystitis, urinary infection

Turk Urol Sem 2010; 1: 226-31

226

ÜROLOJİDE ANTİBİYOTİK KULLANIMI  I  ANTIBIOTICS IN UROLOGY

Turk Urol Sem 2010; 1: 226-31

227

riski artırır. Diğer yandan, hematojen yolla yayılım sonucu 

enfeksiyon görülme oranı %5’ten azdır ve bu olgularda sık-

lıkla Staphylococcus aureus, Salmonella spp, Mycobacteri-

um tuberculosis ve Candida spp gibi patojenler görülmekte-

dir.(14) Nadir de olsa mikroorganizmaların üreter lenfatikleri 

aracılığı ile üst üriner sisteme ulaşıp, enfeksiyon meydana 

getirmeleri de mümkündür. 

Komplike olmayan üriner sistem enfeksiyonları tanısın-

da öykü, fizik muayene, laboratuvar ve gerekli durumlarda 

görüntüleme yöntemlerinden faydalanılır. Öyküde en sık gö-

rülen şikayetler idrar yaparken yanma hissi, işeme sıklığında 

artma ve sıkışma hissidir. Yine vaginal veya üretral akıntı-

nın yanı  sıra, enfeksiyonu komplike hale getirebilecek fak-

törlerin sorgulanması önemlidir. Laboratuvar testleri olarak 

sedimentasyon, kanda lökosit sayımı ve CRP ölçümünden 

yararlanılır. Üriner sistemin bakteriyel invazyona karşı verdiği 

yanıt olan piyüri idrar analizi ile (Santrifüj edilen idrar sedi-

mentinde x 40 büyütmede her sahada 5-10 dan fazla lökosit 

görülmesi) veya lökosit esteraz testi ile gösterilebilir. İdrar 

analizinde her büyük büyütme alanında en az 5-8 beyaz küre 

hücresi bulunmasına rağmen, kültürde bakteri saptanama-

ması steril piyüri olarak adlandırılır ve bu durumda üriner taş 

hastalığı, prostatit, interstisiyel sistit, genitoüriner Tbc ve 

üriner sistem neoplazileri akla getirilmelidir.(15) Ayrıca idrar 

kültüründe bakteriüri gösterilebilir. Üriner enfeksiyonların sı-

nıflandırılması ve tedavileri başlığı altında tanı ile ilgili özel 

durumlara yönelik laboratuar testlerine ayrıca değinilecektir.

Üriner enfeksiyonların sınıflandırılması 

İdrar yolu enfeksiyonları bulunduğu anatomik bölgeye 

göre kabaca üst üriner (akut, kronik ve subakut piyelonefrit) 

ve alt üriner sistem enfeksiyonları (sistit, üretrit, akut ve kro-

nik prostatit) şeklinde ayrılabilir. Ancak Amerika İnfeksiyon 

Hastalıkları Birliği (IDSA) ve Avrupa Klinik Mikrobiyoloji ve 

İnfeksiyon Hastalıkları Derneği (ESCMID) tarafından, hakim 

olan semptomlar göz önünde bulundurularak yapılan sınıf-

landırma daha çok kullanılmaktadır.(16,17) 

1. Kadınlarda akut nonkomplike sistit 

2. Akut nonkomplike piyelonefrit 

3. Komplike idrar yolu enfeksiyonu

4. Erkeklerde idrar yolu enfeksiyonu

5. Asemptomatik bakteriüri ve yineleyen idrar yolu enfek-

siyonları

Tedavi planlaması da bu alt başlıklar göz önüne alınarak 

anlatılacaktır.

Tedavi

Kadınlarda akut nonkomplike sistit: Vajinal akıntı ve 

irritasyon bulguları olmadan üriner depolama semptomları 

bulunması ve komplike idrar yolu enfeksiyonlarına yol aça-

bilecek faktörlerin bulunmaması ile karakterizedir. İdrar ana-

lizinde piyüri veya lökosit esteraz pozitifliği yeterlidir. Ancak 

atipik semptomlar bulunması, akut piyelonefrit şüphesi veya 

kısa süreli tedaviden sonra semptomların geçmemesi veya 

tekrarlaması durumunda idrar kültürü ve antimikrobiyal du-

yarlılık testleri uygulanması önerilmektedir.(18,19) Komplike 

olmamış akut sistit tanısı için ≥10

3

 kob/mL’lik koloni sayısı 

kullanılmaktadır.(20)

Komplike olmayan üriner sistem enfeksiyonları tedavisi 

için ampirik olarak antibiyotik kullanımı önerilmektedir. Anti-

biyotik seçiminde etki spektrumu, üriner ekskresyon düzeyi, 

tolerabilite, istenmeyen etkiler ve maliyet gibi faktörler göz 

önünde bulundurulmalıdır. Günümüzde komplike olmayan 

sistitte ampirik tedavi için bir çok ülkede fosfomisin trome-

tamol (3 g tek doz), pivmesilinam (2x400 mg/gün, 3 gün), 

nitrofurantoin makrokristal (2x100 mg/gün, 5- 7 gün) veya 

nitrofurantoin (4x50 mg/gün, 5- 7 gün) öncelikle önerilmek-

tedir.(21-23) Trimetoprime (TMP) direnç oranlarının %20’nin 

altında olduğu toplumlarda trimetoprim-sulfametoksazol 

(TMP-SMZ) (2x160/800 mg/gün, 3 gün) veya TMP (2x200 

mg/gün, 5 gün) ampirik tedavide ilk seçenek olarak da öne-

rilebilir ama bu hastalarda enfeksiyon yinelerse, dirençli 

mikroorganizmalar akla getirilmelidir.(24)

Kullanılabilecek alternatif antibiyotikler ise her biri 3 gün-

lük tedavi rejimleri olmak üzere siprofloksasin (2x250 mg/

gün), siprofloksasinin uzatılmış salınımlı formülasyonu (500 

mg/gün), levofloksasin (250 mg/gün), norfloksasin (2x400 

mg/gün) ve ofloksasindir (2x200 mg/gün). Ancak bilinçsiz 

antibiyotik kullanımı sonucu rezistan E.Coli suşlarının yol aç-

tığı enfeksiyonlar giderek artan bir problemdir.(25) Birinci ve 

ikinci kuşak sefalosporinlerle ilgili kliniği yönlendirecek yeterli 

çalışma mevcut değildir.(26) Üçüncü kuşak sefalosporinler 

bir alternatif olabilir ancak beta laktamaz üreten E. Coli suş-

larındaki artış kullanımlarını  sınırlamaktadır.(27) Aminope-

nisilinlerin ise dünya genelinde E. Coli’ye yüksek rezistans 

oranları nedeniyle ampirik tedavide kullanımları uygun değil-

dir. Aminopenisilinlerin beta laktamaz inhibitörleri ile kombi-

nasyonları ise (amoksisilin + klavulanik asit gibi) bir alternatif 

olabilir ancak kısa süreli tedavide siprofloksasinden üstün 

değildir ve direnç sorunu bu molekül için de geçerlidir.(28)

Akut nonkomplike piyelonefrit: Böbrek parankiminin 

bakteriyel bir enfeksiyonudur. Öyküde yan ağrısı, bulan-

tı, kusma, ateş (>38) veya kostovertebral açı hassasiyeti 

vardır. Beraberinde sistit semptomları da bulunabilir. Akut 

komplike olmayan piyelonefritte sistit tablosundan farklı ola-

rak lökositoz, sedimentasyon yüksekliği ve CRP pozitifliği 

bulunur. Ayrıca idrarda piyüriye ilaveten kültürde ≥10

4

 kob/

mL koloni sayısı beklenmektedir. Başlangıçta taş ve obs-

trüksiyonu ekarte etmek için ultrasonografi ile üst üriner sis-

temin değerlendirilmesi yeterlidir. Ancak tedavi başladıktan 

72 saat sonra hala ateşi devam eden olgularda, etiyolojiye 

yönelik olarak daha ileri tetkikler gerekli olabilir.(29)

Akut nonkomplike piyelonefrit tedavisine de ampirik baş-

lanabilir. Ancak ampirik tedaviye başlanılmadan önce kültür 

antbiyogram çalışılması daha uygun bir yaklaşımdır. Ampirik 

tedavide, 7-10 günlük florokinolon (siprofloksasin [2x500-

750 mg/gün] veya levofloksasin [250-500 mg/gün]) ilk ba-

Turk Urol Sem 2010; 1: 226-31

228

samak seçenek olarak önerilebilir. Eğer doz artırılırsa tedavi 

süresi 5 güne (levofloksasin 750 mg/gün) düşürülebilir.(30) 

Üçüncü kuşak sefalosporinler (sefpodoksim [2x200 mg/

gün, 10 gün], seftibuten [400 mg/gün, 10 gün]) bir alternatif 

olabilir.(31) Ancak bu antibiyotiklerin siprofloksasinle karşı-

laştırıldığı çalışmalar yetersizdir. Toplumdan topluma değiş-

mekle birlikte, yüksek direnç oranları göz önüne alındığında, 

TMP-SMZ, bu hasta grubunda ampirik tedavide önerilmez. 

Bununla birlikte kültür antibiyogram ile duyarlı suşlar sapta-

nırsa (2x160/800 mg/gün, 14gün) kullanılabilir. Amoksisilin + 

klavulanik asit siprofloksasin kadar etkili olmadığı için ampi-

rik olarak önerilmemesine rağmen, kültürde gram pozitif mik-

roorganizma izole edilirse kullanılabilir (3x0.125-0.5g/gün, 14 

gün). Yüksek oranda florokinolon rezistansı veya beta lakta-

maz üreten E.Coli varlığı bilinen toplumlarda ampirik tedavi-

ye aminoglikozidler (gentamisin 5 mg/kg/gün, amikasin 15 

mg/kg/gün) veya karbapenem ile de başlanabilir.(32)

Bulantı, kusma gibi sistemik semptomları ön planda 

olan, daha ciddi olguların, hastaneye yatırılarak parenteral 

antibiyotiklerle tedavi edilmesi, düzelme sağlandıktan sonra 

yukarıda belirtilen oral antibiyotiklerle tedavinin tamamlan-

ması uygun olur. Bu anlamda kullanılabilecek antibiyotikler 

arasında sefotaksim (3x2 g/gün), seftriakson (1-2 g/gün), 

sefepim (2x1-2 g/gün), seftazidim (3x1-2 g/gün),

 piperasilin-

tazobaktam (3 x 2.5-4.5 g/gün), imipenem (3 x 0.5 g/gün), 

meropenem (3 x 1 g/gün), ertapenem ve doripenem sayıla-

bilir (33-37).

Tedavi sonrası asemptomatik hastalarda daha ileri tetkik 

gerekmemekte ancak tedavi başladıktan sonra 3 gün içinde 

semptomatik düzelme olmayan veya 2 hafta sonra tekrarla-

yan piyelonefrit olgularında daha ileri tetkiklerle etiyolojiye 

yönelik araştırma yapılmalıdır.(5, 29)

Komplike idrar yolu enfeksiyonu: Bu konu ayrı bir bö-

lüm olarak ele alınacağı için burada bahsedilmeyecektir.

Erkeklerde idrar yolu enfeksiyonu: Erkeklerde yenido-

ğan dönemi, çocukluk dönemi ve 50 yaştan sonra görülen 

üriner enfeksiyonların çoğu yapısal anomali, enstrümentas-

yon veya obstrüksiyon ile ilgili olup, komplike üriner sistem 

enfeksiyonu olarak kabul edilmektedir. Sağlıklı, 15-50 yaş 

arasındaki erkeklerde komplike olmayan üriner sistem en-

feksiyonu nadiren görülmekte, bu olgularda infekte cinsel 

partnerle ilişki, anal ilişki ve sünnet olmama gibi faktörler 

predispozisyon oluşturmaktadır.(38) Semptomlar kadın-

lardakine benzer olup tedaviye ancak ilk idrar örneğinden 

veya üretral Gram boyama ile üretrit ekarte edildikten sonra 

başlanılmalıdır. Etiyolojik spektrum da benzer olup yapılan 

bir çalışmada olguların %93’ünde E.coli izole edilmiştir.

(39) Tedavide doku penetrasyonu iyi olamayan nitrofuran-

toin dışında, benzer antibiyotikler önerilebilir. Diğer yandan, 

erkeklerde üriner enfeksiyonu komplike hale getirebilecek 

faktörlerin bulunması ihtimali daha yüksek olduğu için, ka-

dınlardakinden farklı olarak, tedavi süresi en az 7 gün ol-

malıdır.(40) Özellikle ateş, tekrarlayan enfeksiyon ve piye-

lonefrit varlığında enfeksiyonu komplike hale getirebilecek 

faktörler açısından hasta değerlendirilmeli ve bu durumda 

tedavi daha uzun süreli olmalıdır. Yüksek ateşle seyreden 

olgularda prostatla ilgili infeksiyöz patolojiler de akılda tu-

tulmalıdır.(41) 

Asemptomatik bakteriüri ve yineleyen idrar yolu en-

feksiyonları:  Asemptomatik bakteriüri, üriner enfeksiyon 

semptom ve bulguları olmayan kadınlarda idrar örneğinde 

≥10

5

 kob/mL, erkeklerde ≥10

3

 kob/mL bakteri bulunmasıdır.

(42, 43) Tarama ve tedavi sadece hamile kadınlarda ve mu-

kozal kanama riski olan genitoüriner invaziv girişim yapıla-

cak hastalarda önerilmektedir.(44) 

Rekürren idrar yolu enfeksiyonu tanımı ile son 12 aylık 

dönemde üç veya daha fazla veya son 6 aylık süreçte iki 

veya daha fazla üriner sistem enfeksiyonu kastedilmektedir. 

Rekürren idrar yolu enfeksiyonu gelişimi için başlıca risk fak-

törleri seksüel ilişki sıklığı, spermisid kullanımı, erken yaşda 

üriner sistem enfeksiyon gelişimi ve pozitif aile hikayesi ola-

rak bilinmektedir.(45) Üriner enfeksiyon geçiren kadınların 

%20-30’unda tekrarlayan KOÜSE gelişmektedir.(46) Rekür-

ren idrar yolu enfeksiyonu olguları mutlaka idrar kültürü ile 

değerlendirilmelidir.

Tekrarlayan KOÜSE’yi önlemenin en iyi yolu antibiyotik 

profilaksisidir. Bu amaçla TMP (100 mg/gün, tek doz) veya 

TMP-SMZ (40/200 mg/gün, tek doz veya 40/200 mg/gün, 

haftada 3 kez), nitrofurantoin (50 mg/gün, tek doz), fosfomi-

sin trometamol (3 g/gün, 10 gün süreyle, tek doz ) uygula-

nabilir.(47- 49)

Profilaktik alternatif yöntemler arasında immünoterapi, 

asidifikasyon, cranberry (bataklık kızılcığı) özsuyu kullanımı 

gibi uygulamalar bulunmasına rağmen, bu tedavi rejimlerini 

rutin olarak önermek için yeterli veri yoktur.(50-52) 

Gebelik ve KOÜSE: Gebelik döneminde asemptomatik 

bakteriüri ve sistit tedavisi için tek doz fosfomisinin yanı sıra, 

her biri 3-5 gün sürecek şekilde nitrofurantoin (2x100 mg/gün), 

amoksisilin (3x500 mg/gün), amoksisilin-klavunat (2x500 mg/

gün), sefaleksin (3x500 mg/gün) ve TMP-SMZ (2x160/800 

mg/gün) kullanılabilecek antibiyotiklerdir.(53) Ancak glukoz 

6 fosfat dehidrogenaz enzim eksikliğinde nitrofurantoin, ge-

beliğin ilk üç ayında TMP, son üç ayında ise SMZ kullanımı 

kontrendikedir. Gözlem, hidrasyon ve parenteral antibiyotik 

tedavisi amacıyla, piyelonefritli gebelerin hastaneye yatırılarak 

tedavi edilmesi daha uygundur. Bu olguların tedavisinde, seft-

riakson (1x1-2 g/gün IV veya IM), aztreonam (2-3x1 g/gün IV), 

piperasilin-tazobaktam (4x3.375-4.5 g/gün IV), sefepim (2x1 

g/gün IV), imipenem (4x500 mg/gün IV), ampisilin (4x2 g/gün 

iv), gentamisin (üçe bölünmüş olarak toplam 3-5 mg/kg/gün, 

üç eşit doza bölünerek, IV) parenteral yolla kullanılmak üzere 

önerilmektedir.(53, 54)

Postmenapozal dönemde KOÜSE: Akut sistit ve piye-

lonefrit tedavisi premenapozal kadınlardakine benzer olup, 

bu dönemde asemptomatik bakteriürinin tedavi edilmesi 

gerekmez. Enfeksiyonu komplike hale getirebilecek faktör-

ler varlığında genç kadınlarda olduğu gibi profilaksi uygula-

nabilir.(55) Menapoz döneminde rutin östrojen kullanımının 

Turk Urol Sem 2010; 1: 226-31

229

KOÜSE’i önlediğini iddia edenler olduğu gibi, aksini savu-

nan yazarlar da mevcuttur.(56, 57)

Çocuklarda Üriner İnfeksiyonlar: Yaşamın ilk üç ayın-

da erkek, sonraki dönemde ise kız çocuklarında sıktır. Üç 

yaşından küçük erkek çocuklarda sebebi bilinmeyen ateşin 

en sık nedenidir. Okul öncesi erkek çocuklarda kongenital 

anomalilerle ilişkili olabilir. Kız çocuklarda iki, erkek çocuk-

larda ise ilk üriner enfeksiyondan sonra etiyolojiye yönelik 

olarak üriner sistem değerlendirilmelidir. Diğer yandan, be-

lirti ve bulgular yaş grubuna bağlı olarak değişebilir. İki ya-

şından önce bulantı, kusma ve ateş gibi nonspesifik belirtiler 

ön planda iken, daha büyük çocuklar spesifik üriner semp-

tomlarla karşımıza çıkar. Ayrıca enfeksiyona zemin hazırla-

yan vezikoüretral reflü, obstrüksiyon ve işeme bozuklukları 

gibi patolojiler mevcutsa, uygun şekilde takip ve tedavi edil-

melidir.(29)

Hafif seyreden olgular oral sefalosporin, TMP veya 

amoksisilin-klavunat ile tedavi edilebilir.(58, 59) Yüksek ateş 

(≥39 ºC), dehidratasyon ve ısrarcı kusmalar varlığı enfeksi-

yonun daha ağır seyrettiğini gösterir. Bu olgularda tedaviye 

parenteral sefalosporinler ile başlanıp, idrar kültürü ve an-

tibiyogram sonucuna göre pozisyon alınması uygun olur. 

Sefalosporin alerjisi varlığında aztreonam ya da gentamisin 

kullanılabilir.(60) 

Sonuç

Toplumda halen yaygın bir sağlık sorunu olan ve kadın-

larda sık görülen komplike olmayan üriner sistem enfeksi-

yonlarında, en sık görülen üropatojen Escherichia coli’dir. 

Klinik olarak semptomatik ancak vaginal akıntı ve irritasyon 

bulguları yoksa akut sistit ve piyelonefrit tedavisi için doğru-

dan ampirik tedaviye başlanabilir. Bu amaçla ilk seçenek 

olarak, akut sistit’te kısa süreli fosfomisin trometamol, piv-

mesilinam ve nitrofurantoin, akut piyelonefrit’te ise 7-10 

günlük florokinolon önerilir. Ancak şiddetli pyelonefrit olgu-

larının hastaneye yatırılarak beta laktam grubu antibiyotik-

lerle tedavi edilmesi daha uygundur. Asemptomatik bakte-

riüri sadece gebelik veya genitoüriner bir girişim yapılması 

söz konusu ise tedavi edilmelidir. Rekürren idrar yolu enfek-

siyonu olgularının mutlaka idrar kültürü ve antibiyogram ile 

değerlendirilmesi gerekir. Erkeklerdeki KOÜSE tedavisi ise 

en az 7 gün sürdürülmeli ve bu hastalarda komplike üriner 

sistem enfeksiyonu gelişimine yol açabilecek faktörlerin 

bulunma ihtimali akılda tutulmalıdır. KOÜSE tedavisinde 

yanlış antibiyotik uygulamalarının, antimikrobiyal direnç 

gelişimine, tedavinin uzamasına ve maliyet artışına neden 

olacağı unutulmamalıdır. 

Kaynaklar

1.  Hooton TM. Pathogenesis of urinary tract infections: an upda-

te. J Antimicrob Chemother 2000:46;1-7.

2.  Cohn E, Schaeffer A. Urinary tract infections in adults. Sci 

World J 2004:4;76-88.

3.  Bacheller CD, Bernstein JM. Urinary tract infections. Med Clin 

North Am 1997:81;719-30.

4.  Hooton TM, Scholes D, Hughes JP, Winter C, Roberts PL, 

Stapleton QE, et al. A prospective study of risk factors for 

symptomatic urinary tract infection in young women. N Engl J 

Med 1996:335;468-74.

5.  Kunin MC. State of the art clinical article, urinary tract infecti-

ons in females . Clinical Infectious Diseases 1994:18;1-12.

6.  Nielubowicz GR, Mobley HL. Host-pathogen interactions in 

urinary tract infection. Nat Rev Urol 2010:7;430-41.

7.  Oteo J, Pérez-Vázquez M, Campos J. Extended-spectrum 

[beta]-lactamase producing Escherichia coli: changing epidemi-

ology and clinical impact. Curr Opin Infect Dis 2010:23;320-6.

8.  Naber KG, Schito G, Botto H, Palou J, Mazzei T. Surveillance 

study in Europe and Brazil on clinical aspects and Antimicrobial 

Resistance Epidemiology in Females with Cystitis (ARESC): 

implications for empiric therapy. Eur Urol 2008:54;1164-75.

9.  Chakupurakal R, Ahmed M, Sobithadevi DN, Chinnappan S, 

Reynolds T. Urinary tract pathogens and resistance pattern. J 

Clin Pathol 2010:63;652-4.

10. Grabe M, Bjerklund TE, Botto H, Çek M, Naber KG, Tekne P, 

et al. EAU guidelines on Urological Infections: European 

Association of Urology 2010 p 7-8.

11. Sharma P, Thapa L. Acute pyelonephritis in pregnancy: a ret-

rospective study. Aust N Z J Obstet Gynaecol 2007:47;313-5.

12.  Hillard T. The postmenopausal bladder. Menopause Int. 

2010:16;74-80.

13. Tenke P, Kovacs B, Bjerklund Johansen TE, Matsumoto T, 

Tambyah PA, Naber KG. European and Asian guidelines on 

management and prevention of catheter-associated urinary 

tract infections. Int J Antimicrob Agents 2008:31;S68-78.

14. Abarbanel J, Engelstein D, Lask D, Livne PM. Urinary tract 

infection in men younger than 45 years of age: is there a need 

for urologic investigation? Urology 2003:62;27-9.

15. Dieter RS. Sterile pyuria: a differential diagnosis. Compr Ther 

2000:26;150-2.

16. Rubin RH, Shapiro ED, Andriole VT, Davis RJ, Stamm WE. 

Evaluation of new anti-infective drugs for the treatment of 

urinary tract infection. Infectious Diseases Society of America 

and the Food and Drug Administration. Clin Infect Dis 

1992:15;S216-27.

17.  Rubin RH, Shapiro ED, Andriole VT, Davis RJ, Stamm WE. With 

modifications by a European Working Party (Norrby SR). 

General guidelines for the evaluation of new anti-infective 

drugs for the treatment of UTI. Taufkirchen, Germany: The 

European Society of Clinical Microbiology and Infectious 

Diseases, 1993;294-310.

18. Foxman B, Brown P. Epidemiology of urinary tract infections: 

transmission and risk factors, incidence, and costs. Infect Dis 

Clin North Am 2003:17;227-41.

19. Fihn SD. Clinical practice. Acute uncomplicated urinary tract 

infection in women. N Engl J Med 2003:349;259-66.

20. Kunin C. Urinary tract infections. In: Detection, prevention and 

management. 5th edition, Philadelphia: Lea & Febiger, 1997.

21. Lecomte F, Allaert FA. Single-dose treatment of cystitis with 

fosfomycin trometamol (Monuril): analysis of 15 comparative 

trials on 2048 patients. Giorn It Ost Gin 1997:19;399-404.

22.  Nicolle LE. Pivmecillinam in the treatment of urinary tract infec-

tions. J Antimicrob Chemother 2000 Sep:46 Suppl 1;35-9; 

discussion 63-5.

23. Gupta, K, Hooton TM, Roberts PL, Stamm WE. Short-course 

nitrofurantoin for the treatment of acute uncomplicated cystitis 

in women. Arch Intern Med 2007:167;2207-12.

Turk Urol Sem 2010; 1: 226-31

230

24.  Henning C, Bengtsson L. Treatment of acute urinary disorders. 

Simple tests and questions make the diagnosis and therapeu-

tic choices easier. Lakartidningen 1997:94;2387-90.

25. Rafalsky V, Andreeva I, Rjabkova E. Quinolones for uncompli-

cated acute cystitis in women. Cochrane Database Syst Rev 

2006:19;3:CD003597.

26. Wagenlehner FM, Weidner W, Naber KG. An update on 

uncomplicated urinary tract infections in women. Curr Opin 

Urol 2009:19;368-74.

27. Kavatha D, Giamarellou H, Alexiou Z, Vlachogiannis N, Pentea 

S, Gozadinos T et al. Cefpodoxime-proxetil versus trimethoprim-

sulfamethoxazole for short-term therapy of uncomplicated 

acute cystitis in women. Antimicrob Agents Chemother 

2003:47;897-900.

28. Hooton TM, Scholes D, Gupta K, Stapleton AE, Roberts PL, 

Stamm WE. Amoxicillin-clavulanate vs ciprofloxacin for the 

treatment of uncomplicated cystitis in women: a randomized 

trial. JAMA 2005:293;949-55.

29. Sobel DJ, Kaye D. Urinary tract infection in Gerald D. Mandell, 

John E Bennett, Raphael Dolin (Eds), Philadelphia, Churchill 

Livingstone, 2005:66;875-905.

30.  Peterson J, Kaul S, Khashab M, Fisher AC, Kahn JB. A double-

blind, randomized comparison of levofloxacin 750 mg once-

daily for five days with ciprofloxacin 400/500 mg twice-daily for 

10 days for the treatment of complicated urinary tract infecti-

ons and acute pyelonephritis. Urology 2008:71;17-22.

31. Naber KG, Schoenwald S, Hauke W. [Cefpodoxime proxetil in 

patients with acute uncomplicated pyelonephritis. International, 

prospective, randomized comparative study versus ciprofloxa-

cin in general practice.] Chemotherapie Journal 2001:10;29-34.

32. Keam SJ. Doripenem: a review of its use in the treatment of 

bacterial infections. Drugs 2008:68;2021-57.

33. Bazan JA, Martin SI, Kaye KM. Newer beta-lactam antibiotics: 

doripenem, ceftobiprole, ceftaroline, and cefepime. Infect Dis 

Clin North Am 2009:23;983-96.

34. Talan DA, Stamm WE, Hooton TM, Moran GJ, Burke T, Iravani 

A, et al. Comparison of ciprofloxacin (7 days) and trimethoprim-

sulfamethoxazole (14 days) for acute uncomplicated pyelo-

nephritis pyelonephritis in women: a randomized trial. JAMA 

2000:283;1583-90.

35. Cronberg S, Banke S, Bergman B, Boman H, Eilard T, Elbel E, 

et al. Fewer bacterial relapses after oral treatment with norflo-

xacin than with ceftibuten in acute pyelonephritis initially trea-

ted with intravenous cefuroxime. Scand J Infect Dis 

2001:33;339-43.

36. Wells WG, Woods GL, Jiang Q, Gesser RM. Treatment of 

complicated urinary tract infection in adults: combined analysis 

of two randomized, double-blind, multicentre trials comparing 

ertapenem and ceftriaxone followed by an appropriate oral 

therapy. J Antimicrob Chemother 2004:53 Suppl 2:ii;67-74.

37. Naber KG, Savov O, Salmen HC. Piperacillin 2 g/tazobactam 

0.5 g is as effective as imipenem 0.5 g/cilastatin 0.5 g for the 

treatment of acute uncomplicated pyelonephritis and compli-

cated urinary tract infections. Int J Antimicrob Agents 

2002:19;95-103.

38.  Stamm WE. Urinary tract infections in young men. In: Bergan T 

(ed). Urinary tract infections. Basel: Karger, 1997. p. 46-7.

39. Krieger JN, Ross SO, Simonsen JM. Urinary tract infections in 

healthy university men. J Urol 1993:149;1046-8.

40. Naber KG. Treatment options for acute uncomplicated cystitis 

in adults. J Antimicrob Chemother 2000:46 Suppl 1;23-7.

41. Lipsky BA. Urinary tract infections in men. Epidemiology, pat-

hophysiology, diagnosis, and treatment. Ann Intern Med 

1989:110;138-50.

42. Nicolle LE, Bradley S, Colgan R, Rice JC, Schaeffer A, Hooton 

TM. Infectious Diseases Society of America; American Society 

of Nephrology; American Geriatric Society. Infectious Diseases 

Society of America guidelines for the diagnosis and treatment 

of asymptomatic bacteriuria in adults. Clin Infect Dis 

2005:40;643-54.

43. Gleckman R, Esposito A, Crowley M, Natsios GA. Reliability of 

a single urine culture in establishing diagnosis of asymptomatic 

bacteriuria in adult males. J Clin Microbiol 1979:9;596-7.

44. Smaill F, Vazquez JC. Antibiotics for asymptomatic bacteriuria 

in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev 2007:18;CD000490.

45. Scholes D, Hawn TR, Roberts PL, Li SS, Stapleton AE, Zhao 

LP, et al. Family history and risk of recurrent cystitis and pye-

lonephritis in women. J Urol 2010:184;564-9.

46.  Catherine D, Bacheller B, Beinsten MJ. Urinary tract infections. 

Med Clin N Am 1997:81;719-30.

47.  Rudenko N, Dorofeyev A. Prevention of recurrent lower urinary 

tract infections by long-term administration of fosfomycin tro-

metamol. Double blind, randomized, parallel group, placebo 

controlled study. Arzneimittelforschung 2005:55;420-7.

48. Gower PE. The use of small doses of cephalexin (125 mg) in 

the management of recurrent urinary tract infection in women. 

J Antimicrob Chemother 1975:1;93-8.

49.  Brumfitt W, Hamilton-Miller JM. A comparative trial of low dose 

cefaclor and macrocrystalline nitrofurantoin in the prevention 

of recurrent urinary tract infection. Infection 1995:23;98-102.

50. Lenk VS, Dorsch B. [Vaccinations in recurrent urinary tract 

infections--an observation study relating to health economy] 

Aktuelle Urol 2009:40;360-5

51. Ditscheid B, Fünfstück R, Busch M, Schubert R, Gerth J, 

Jahreis G. Effect of L-methionine supplementation on plasma 

homocysteine and other free amino acids: a placebo-controlled 

double-blind cross-over study. Eur J Clin Nutr 2005:59;768-75.

52. Jepson RG, Craig JC. Cranberries for preventing urinary tract 

infections. Cochrane Database Syst Rev. 2008:23;CD001321.

53. Vazquez JC, Villar J. Treatments for symptomatic urinary tract 

infections during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev 

2000:(3);CD002256.

54.  Wing DA, Hendershott CM, Debuque L, Millar LK. Hendershott 

CM, Debuque L et al. A randomized trial of three antibiotic 

regimens for the treatment of pyelonephritis in pregnancy. 

Obstet Gynecol 1998:92;249-53.

55. Vogel T, Verreault R, Gourdeau M, Morin M, Grenier-Gosselin 

L, Rochette L. Optimal duration of antibiotic therapy for 

uncomplicated urinary tract infection in older women: a 

double-blind randomized controlled trial. CMAJ 2004:170;

469-73.

56. Brown JS, Vittinghoff E, Kanaya AM, Agarwal SK, Hulley S, 

Foxman B. Heart and Estrogen/Progestin Replacement Study 

Research Group. Urinary tract infections in postmenopausal 

women: effect of hormone therapy and risk factors. Obstet 

Gynecol 2001:98;1045-52.

57. Kirkengen AL, Andersen P, Gjersøe E, Johannessen GR, 

Johnsen N, Bodd E. Oestriol in the prophylactic treatment of 

Turk Urol Sem 2010; 1: 226-31

231

recurrent urinary tract infections in postmenopausal women. 

Scand J Prim Health Care 1992:10;139-42.

58. Michael M, Hodson EM, Craig JC, Martin S, Moyer VA. Short 

versus standard duration oral antibiotic therapy for acute uri-

nary tract infection in children. Cochrane Database Syst Rev. 

2003;(1):CD003966. Review.

59.  Tran D, Muchant DG, Aronoff SC. Short-course versus conven-

tional length antimicrobial therapy for uncomplicated lower 

urinary tract infections in children: a meta-analysis of 1279 

patients. J Pediatr 2001:139;93-9.

60.  Deutsche Gesellschaft für pädiatrische Infektiologie e.V. (DGPI) 

(ed). [Textbook for infections in children and adolescents.] 4th 

edn. Futuramed: Munich, 2003. p. 148-57.