“MA`lumotlar bazasi”



Yüklə 1,85 Mb.
tarix24.03.2022
ölçüsü1,85 Mb.
#54091
1-dars(1)

“MA`LUMOTLAR BAZASI”

“MA`LUMOTLAR BAZASI”

  • 2-kurslar uchun, 2021-2022 o’quv yili 3-semestr
  • 30 soat ma’ruza + 60 soat laboratoriya
  • 90 soat mustaqil ish
  • Jami 6 kredit
  • Kursning asosiy o’quv materiallari va mustaqil ish topshiriqlari uchun elektron manbalar:

1-dars: Ma’lumotlar bazasi fanining asosiy tushunchalari. Ma’lumot bazasining arxitekturasi.

  • 24.03.22

Dars rejasi:

  • Ma’lumotlar bazasi fanining asosiy tushunchalari
  • Axborot tizimlari
  • Malumotlar bazasi va MBBT (malumotlar bazasini boshqarish tizimlari)
  • Ma’lumotlar bazasi arxitekturasi: tashqi, konseptual va ichki bosqichlar.
  • Xulosa.
  • Mustaqil o’rganish uchun savollar
  • Foydalanilgan adabiyotlar.

Asosiy tushunchalar

  • Ma’lumot - ?
  • Ma’lumot – biror bir hodisa yoki voqelikni ifodalash uchun qo’llaniladigan belgi (yoki belgilar majmuasi.
  • Axborot - ?
  • Axborot – bu ma’lumotlarning ongimizdagi aksi.
  • Baza - ?
  • Ombor - ?

Asosiy tushunchalar

  • M a‘ l u m o t l a r b a z a s i – EHM xotirasiga yozilgan ma’lum bir strukturaga ega, o‘zaro bog‘langan va tartiblangan ma’lumotlar majmuasi bo‘lib, u biror bir ob’ektning xususiyatini, holatini yoki ob’ektlar o‘rtasidagi munosabatni ifodalab beradi.
  • M a‘ l u m o t l a r b a z a s i – bu ma’lum bir predmet sohasiga oid tizimlashtirilgan (strukturalashtirilgan) ma’lumotlarning nomlangan to‘plamidir.
  • Tizimlashtirilgan ma’lumot - ?
  • Tizimlashtirilmagan ma’lumot - ?

Asosiy tushunchalar

  • Tizimlashtirilgan ma’lumot - ?
  • Aniq shakl, qoidalar asosida bog’langan ma’lumotlar, masalan: ma’lumotlarning jadval, yozuv kabi tuzilmalari.
  • Tizimlashtirilmagan ma’lumot - ?
  • Aniq shaklga ega bo’lmagan yoki aniq “qolip” ga tushirib bo’lmaydigan ma’lumotlar, masalan: ma’lumotlarning to’plam tuzilmasi yoki matnli ma’lumotlar.

Axborot tizimlari

  • Ma’lumotlar bazasi - axborot tmzimlarining eng asosiy tarkibiy qismi hisoblanadi.
  • Axborot tizimi - ?
  • Axborot tizimi — belgilangan maqsadga erishish yulida axborotni yig’ish, saqlash, qayta ishlash va uzatish uchun qo’llaniladigan usullar, vositalar va shaxslarning o’zaro bog’langan majmuasidir.

Axborot tizimlari

Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari

  • Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT) -bu dasturiy va apparat vositalarining murakkab majmuasi bo‘lib, ular yordamida foydalanuvchi ma’lumotlar bazasini yaratish va shu bazadagi ma’lumotlar ustida ish yuritishi mumkin.
  • MBBT - Access, Oracle, Clipper, Paradox, FoxPro va boshqalar.

Ma’lumotlar bazasi tushunchasi maydon, yozuv, fayl (jadval) kabi elementlar bilan chambarchas bog‘liq.

  • Ma’lumotlar bazasi tushunchasi maydon, yozuv, fayl (jadval) kabi elementlar bilan chambarchas bog‘liq.
  • Maydon-bu ma’lumotlarni mantiqiy tashkil etishni elementar birligi bo‘lib, u axborotni eng kichik va bo‘linmas birligi hisoblanadi.
  • Maydon turi: sonli, belgili, sana/vaqt, mantiqiy.
  • Maydon uzunligi (o‘lchami) - eng ko‘p simvollar sig‘imi;
  • Maydon aniqligi, (son tipidagi ma’lumotlar uchun) masalan, sonning o‘nlik kasr qismini aks ettirish uchun o‘nlik raqamdan to‘rtta.
  • Yozuv –bu mantiqiy bog‘langan maydonlar to‘plami. Yozuv tuzilishi uchun uning tarkibiga kiruvchi maydolar tarkibi va joylashishi ketma-ketligi bilan aniqlanib, ularni har biri ichida elementar yozuvlarning nusxasi deb ataladi. Yozuv ob’ektning biror bir elementi haqida to‘liq ma’lumotni ifodalaydi.
  • Fayl (jadval) -bu bir xil tuzilmaga ega bo‘lgan yozuvning nusxalar to‘plamidir. U o‘zicha har bir maydonda qiymatga ega.

Ma’lumotlar bazasi arxitekturasi

Ma’lumotlar bazasi arxitekturasi

  • 24.03.22

MB ma`lumotlarini qayta ishlash masalalari

  • MB yaratish;
  • MB o`zgartirish;
  • MB yangilash;
  • МB tartiblash;
  • МB ma`lumotlarni qidirish;
  • МB fayl ko`rinishda diskda saqlash;
  • МB diskdan yuklash;
  • Hisobotlar yaratish va bosmaga chiqarish.

MB: Tashqi ma’lumot modeli:

  • “Talaba reyting daftarchasi” MB loyihasi,
  • 1. OTM nomi
  • 2. Fakultet – yo’nalish nomi (shifr va nomi)
  • 3. Reyting daftarchasi nomeri
  • 4. Talaba Familiyasi, Ismi, Sharifi, rasmi
  • 5. O’quv yili
  • 6. O’quv semestri
  • 7. Oquv fanlari: nomi, kredit soni
  • 8. Fanlardan to’plagan balli
  • 9. Fan o’qituvchisi: ish joyi, lavozimi,
  • 10. va boshq.

Konseptual bosqich

Fizik - Ichki bosqich

  • Bunda yuqorida qayta ishlangan ma’lumotlarni biror MBBT ni tanlab olib MB sifatida shakllantirish vazifasi bajariladi.

Savollar

  • Ma’lumotlarni qaysi belgilari bo‘yicha sinflarga ajratamiz.
  • Ma’lumotlarni logik (mantiqiy ) va fizik tasvirlash.
  • Ma’lumot bazasini uch bosqichli arxitekturasi nima?
  • Ma’lumotlar bazasi administratorini asosiy vazifalarini aytib bering?
  • 24.03.22

Yüklə 1,85 Mb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin