Ma’lumotlar bazasining arxitekturasi

MA’LUMOTLAR BAZASINING ARXITEKTURASI

REJA:

• Ma’lumotlar bazasini sinflarga ajratish.
• Uch bosqichli arxitektura.
• Ma’lumotlarni fizik va mantiqiy tavsifi.
• Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimini tashkil etuvchilari.

Ma’lumotlar bazasini sinflarga ajratish.
Ma’lumotlarni tasvirlanishi bo’yicha
Ma’lumotlarni saqlanishi bo’yicha
Ma’lumotlar tuzilmasi bo’yicha

Ma’lumotlarni tasvirlanishi bo’yicha

• Kutubxona kartasi;
• Hodimlar kartasi;
• Ma’lumotnoma kartalari;
• Va hokazolar.

• Matnli ma’lumotlar;
• Grafik ob’ektlar;
• Ovozli ma’lumotlar;
• Va hokazolar.

FAKTOGRAFIK
XUJJATLI

Ma’lumotlarni saqlanishi bo’yicha

Markaziy
Taqsimlangan

Ma’lumotlar tuzilmasi bo’yicha

Relyatsion
Ierarxik
Tarmoqli

Uch bosqichli arxitektura

INFOLOGIK
DATALOGIK
FIZOLOGIK

INFOLOGIK BOSQICH

• Infologik bosqichda - bu eng yuqori bosqich bo’lib, bunda har bir model o’zining ,ma’lumotlar tavsifini qabul qiladi. Har bir ilova, o’ziga kerakli zarur bo’lgan ma’lumotlarni ko’radi va qayta ishlaydi. Masalan, ishchilarni malakasi bo’yicha taqsimlash tizimi xizmatchi malakasi haqidagi ma’lumotlarni ishlatadi. Unda oklad, manzili, telefoni haqidagi axborotlar muhim emas va oxirgi ma’lumotlar hodimlar bo’limi qism tizimida ishlatiladi

DATALOGIK BOSQICH

• Markaziy boshqarish bosqichi bo’lib, bunda MB eng ko’p umumiy holda tasvirlanib, u shu MB bilan ishlaydigan barcha ilovalar ishlatiladigan ma’lumotlarni qamrab oladi. Umuman olganda Datalogik bosqich(Konseptual) MB yaratilgan predmet sohani umumlashgan modelini akslantiradi. Bu bosqich ob’yektlarning muhum xossalarini shakllantirish uchun xizmat qiladi

FIZOLOGIK BOSQICH

• Fayllarda joylashgan ma’lumotlarni tashqi axborot saqlovchilarda joylashishini belgilaydi. Bu arxitektura ma’lumotlar bilan ishlaganda mantiqiy va fizik mustaqillikni ta’minlab beradi. Mantiqiy mustaqillik bitta ilovani o’zgartirishni, shu baza bilan ishlaydigan boshqa ilovani o’zgartirmasdan amalga oshirishni bildiradi.

Ma’lumotlarni fizik va mantiqiy tavsifi.

• Fizik tasvirlashda ma’lumotar mashinani tashqi xotirasida saqlanishi bilan farqlanadi. Mantiqiy tasvirlashda esa amaliy dasturchi yoki foydalanuvchi tomonidan ma’lumotlarni tasvirlash ko’rinishi tushuniladi.

Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimini tashkil etuvchilari

• MBBT shunday dasuriy qobig’ki, uning yordamida jadvallarni strukturasi, jadvallar orasidagi bog’lanish, jadvallarni ma’lumotlar bilan to’ldirilgan keyin, uning yordamida MB yaratiladigan prohramma vositasidir. Shu munosabat bilan MBBT bir qancha tarkibiy qismlardan iborat.
• Dasturiy vositalar;
• Texnik vositalar;
• Tashkiliy uslubiy vositalar;
• Ma’lumotlar bazasini administrator.

DASTURIY VOSITALAR

• Dastur vositalariga translyatorlar va MB ga ma’lumotlarni kiritadigan qayta ishlaydigan, saqlaydigan, takomillashtiradigan, testdan o’tkazadigan, ma’lumotlarni kiritish-chiqarishni ta’minlaydigan boshqarish tizimlari kiradi.
• Asosiy dasturlash tili sifatida Object Pascal, C++ kabi tillar ishlatiladi. MBBT ni paydo bo’lish tarixida 3 ta til qo’shilib ishlatilgan:
• Ma’lumotlarni tavsiflash tili – MTT. Uni yordamida MB jadvallarining strukturalari quriladi.

Ma’lumotlar bilan ishlaydigan til – MIT. Bu til MB ni ma’lumotlar bilan to’ldirish va uni tashkil amallarni bajarishda ishlatiladi.

• Ma’lumotlar bilan ishlaydigan til – MIT. Bu til MB ni ma’lumotlar bilan to’ldirish va uni tashkil amallarni bajarishda ishlatiladi.
• So’rovlar tili – ST. Bu til yordamida qidirish mezonlari asosida kerakli axborotlarni topish va ularni oynaga chiqarish uchun xizmat qiladi.
• Hozirgi kunda barcha aytilgan tillarning vazifasini SQL tili bajaradi

TEXNIK VOSITALAR

TASHKILIY USLUBIY VOSITALAR

• Ko’rsatmalar, metodik va me’yoriy materiallarni majmuasi bo’lib, ular yordamida MB va MBBT dan foydalanish yo’llari ko’rsatiladigan vositadir

MA’LUMOTLAR BAZASINI ADMINISTRATOR

•  MB administratorini xizmat doirasiga quyidagi ishlar kiradi:
• •Predmet sohani tahlili, foydalanuvchilar va axborotni o‘rnini aniqlash;
• •Ma’lumotlarni tuzilishini loyihalash va ularni takomillashtirish;
• •Qo‘yilgan topshiriqlar va ma’lumotlarni bir butunligini ta’minlash;
• •MBni yuklash va yuritish;
•  

Ma’lumotlarni himoya qilish;

• Ma’lumotlarni himoya qilish;
• •MBni tiklashni ta’minlab berish;
• •MBga murojaatlarni yig’ish va statistik qayta ishlab berish;
• •MBga ko‘p foydalanuvchilar rejimida ishlaganda, ma’lumotlarni o‘chib ketishidan ximoya qilish;
• •Texnik vositalar nosoz bo‘lib ishdan chiqqanda, ma’lumotlarni saqlash va qayta tiklash ishlarini bajarish;