Ma’ruza №4. Mavzu: Ishdan chiqishlarning klassifikatsiyasi Reja

---

 
Ma’ruza №4. 
Mavzu: Ishdan chiqishlarning klassifikatsiyasi 
 
Reja: 
4.1. Ishdan chiqishlarning klassifikatsiyasi
4.2. Tasodifiy kattaliklarning taqsimlanishi  
4.3. Ishdan chiqishlar intensivligi.
4.4. Buzilish va nosozliklar 
 
 
4.1.Ishdan chiqishlarning klassifikatsiyasi. 
Klassifikatsiya uchun sakkiz xonali raqamlardan iborat koddan foydalangan 
qulay. Ishdan chiqishlarning universal klassifikatori sxemasi: 
Ishdan chiqish roy bergan 
joy 
Ishdan chiqish 
xarakteristikasi 
Tashqi 
alomatlar 
Yuzaga 
kelish 
sabablari 
Ish 
hajmi 
Guruh 
birikma detal 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
Ishdan chiqish roy bergan joyni ko‟rsatish uchun qurilma 9 ta yirik 
birikmalarga bo‟lingan (1-9) “0” raqami bilan boshqa birikmalar (tashqi ta‟minot 
manbalari) belgilanadi. Har bir yirik birikma 9 ta mayda birikmalarga bo‟lingan (2 
chi raqam), ular esa o‟z navbatida 9 ta asosiy detallarga bo‟lingan (3 chi raqam). 
Ishdan chiqishlar xarakteriga qarab quyidagilarga bo‟linadi: mexanik (1-10 
detallar uchun, 11-20 birikmalar uchun); fizik-kimyoviy (21-40); sistemadagi 
komponentlarning miqdoriy o‟zgarishi (41-60); elektrik (61-80); tashqi ta‟minot 
manbalaridagi (81-90).
Ishdan chiqishning tashqi alomatlariga (kodning 6-chi raqami) KMning 
to‟xtashi, obyektdagi yuqori harorat, elektr energiyasi, sarfi va iste‟mol 
quvvatining oshishi, taqillash va h.k.lar kiradi. 
Ishdan chiqishning yuzaga kelish sababi (kodning 7-chi raqami) – 
konstruktiv , texnologik montajdan bo‟lishi mumkin. Bu sabablar ishdan chiqishni 
ko‟zdan kechirayotganda har doim ham aniqlanavermaydi (kodga “0” raqami 
qoyiladi). 

---

Yirik, o‟rta va mayda ishdan chiqishlarning orasidagi foizli munosabat, ya‟ni 
ishdan chiqishni bartaraf qilish uchun zarur bolgan ish hajmi (kodning 8 chi 
raqami), ta‟mirlanuvchanlik bilan xarakterlanadi. 
Xarakteriga qarab ishdan chiqishlar oddiy va kutilmagan bo‟lishi mumkin. 
Oddiy ishdan chiqishni qurilmani navbatdagi ko‟rikdan o‟tkazayotgan paytda 
aniqlash va bartaraf qilish mumkin. Kutilmagan ishdan chiqishlarni esa, odatda, 
ekspluatatsiya davridagi avaryaviy holatlar aniqlaydi. 
Mashinaning yoshi va ishdan chiqishlar chastotasining statistik taqsimlanishi 
nuqtai nazaridan ularni uch turga bo‟linadi: