Mavzu: Gramatik qurilishni shakillantirish metodikasi

Mavzu: Gramatik qurilishni shakillantirish metodikasi
Reja:

1. 
   Grammatika va uning tarkibiy qismlari
   

2. 
   Grammatik kategoriyalar va ularning ifodalanish usullari
   

3. 
   Sintetik va analitik tillar
   

4. 
   Xulosa
   

5. 
   Adabiyotlar
   

Gramatik qurilishni shakillantirish : Grammatika , biz nutqiy faoliyat natijalarini tabvsiflash va tartibga solish uchun lingvbistlar tomonidan o`ylab topilgan qoidalar majmui emas , balki fikr bildirishni vujudga keltirish va boshqalarning bildirgan fikrlarini tushuish uchunzarur bo`gaan bilimlar umumiyligini tushunamiz .So`nggipaytda grammatika aynan shu ma`noda psixologlarning diqqat-e`tiborini jalb qilmoqda . Grammatikani tadqiq qilish nafaqat shunchaki qiziqarli , nafaqat lingvistik, balki u umuman fikrlash va bilish jarayonlarini keng tadqiq qilish uchun ham zarur qismdir.
Grammatikaning eng muhim jihati – so`z o`zgartirish va so`z hosil qilish operatsiyalarini o`zlashtirishni ko`rib chiqamiz .So`zni bildirgan fikr tarkibiga kiritish uchun u bilan muayyan harakatlarni amalga oshirish zarur , masalan , otni tavsiflanayotgan narsalar soniga muvofiq holda muayyan son shakliga qo`yish , fe`l sonini otlar, harakat yo`naltirilgan otni zarur kelishikka qo`yish yoki tegishli old ko`makchidan foydalanish lozim

Bola so`z yasash toifalarining tashqi , tovushli ifodalarini o`zlashtirib olishi lozim .Bunda bola eng avvalo so`z yasovchi elementning tashqi –moddiy tomoniga yo`naladi va uni mustaqil , morfemalarning jaranglashini obrazli asoslaydi .Boshqacha qilib aytganda , bola dastlab morfema jarangining o`zida real munosabatlar bilan bog`liqlikni topishga harakatqiladi .Agar bola eng avvalo morfema so`zga olib kiradigan tovush o`zgarishini aniqlasa va uni qiyoslay olsa (tovush o`zgarishlari haqiqatda yuz bergan o`zgarishlar bilan ), u bu munosabatlarni topishi mumkin .Ayni paytda bola so`zga “ butunlay ” yo`naladi , ya`ni umumiy tovush xususiyatlariga e`tabor qaratadi.Predmetli olamdagi o`zgarishlar predmetning qandaydir ahamiyatli xususiyatlariga ( bola nuqtai-nazaridan ) taaluqli bo`lmaydi, aks holda predmet belgilash uchun boshqa so`zni , yangi nomini talab qiladi .

Nutqni rivojlantirishning uchunchi bosqichida – uning materiyasi ( leksika va grammatika ) bolaning muloqot vazifasini o`zgartirgan holda kattalar bilan muloqotga bo`lgan ehtiyojiga va uning tarkibiga uzviy bog`liq bo`ladi , yanada murakkab va keng qamrovli jihatlarini o`zlashtirishiga olib keladi . Bolaning ruhan shakllanishida nutqning hal qiluvchi o`rinni egallashi uning turli bosqichlarda rivojlanishiga yordam beruvchi shart-sharoitlar va omillarning ahamiyatini yanada oshiradi . Nutq rivojini harakatlantiruvchi kuchlar haqidagi masala ular shiddat bilan va to`satdan amalga oshirishi tufayli ham alohida ahamiyat kasb etadi.