Mavzu; Qon parazitlarini aniqlash usullari Mundarija Kirish Reja; I bob. Bir xujayrali hayvonlar qonlarda parazitlarni tarqalishi va tanasiga kirish yo’llari
Yüklə 190,78 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Mavzu; Qon parazitlarini aniqlash usullari Mundarija Kirish Reja;
- II bob. Qonda parazitlarni aniqlash usullari va tadqiqot sharoitlari
|
ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИ СОҒЛИҚНИ САҚЛАШ ВАЗИРЛИГИ ТИББИЁТ ХОДИМЛАРИНИНГ КАСБИЙ МАЛАКАИНИ РИВОЖЛАНТИРИШ МАРКАЗИ Курс иши Мавзу: Қон паразитларини аниқлаш усуллари Бажарди: Ахматходжаева Дилноза Қабул килди: Турғунова Сайёра Тошкент 2021 Mavzu; Qon parazitlarini aniqlash usullari Mundarija Kirish Reja; I bob. Bir xujayrali hayvonlar qonlarda parazitlarni tarqalishi va tanasiga kirish yo’llari. 1.1. Bir xujayrali hayvonlar qonlarda parazitlarni tarqalishi 1.2. Bir xujayrali parazit hayvonlarni xo’jayin tanasiga kirish yo’llari II bob. Qonda parazitlarni aniqlash usullari va tadqiqot sharoitlari 2.1 . Odamlarda parazitlik qiluvchi bir hujayrali hayvonlar tuzilish xususiyatlari va tarqalishi 2.2. Qonda parazitlarni aniqlash usullari 2.3. Tadqiqot sharoitlari Xulosa Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati Kirish Mavzuning dolzarbligi. Yuqumli va parazitar kasalliklar qadim zamonlarda ham uchragan. Chinchechak, o’lat, vabo va boshqa xatarli yuqumli kasalliklar vaqti-vaqti bilan keng tarqalib millionlab kishilarning yostig’ini quritgan, jamiyatga ko’p talofat yetkazgan. Parazit kasalliklarning mohiyati, ularning kelib chiqish sabablari uzoq vaqt davomida noma’lum bo’lib kelgan. Lekin o’sha zamonlarning donishmand kishilari bu kasallikning bemordan sog’lom odamga yuqish xususiyati bor ekanligiga e’tibor qilganlar. Parazitar kasalliklarning sababi parazit hayvonlar ekanligi o’z tasdig’ini topgandan so’ng bu ta’limot rivojlana boshladi. Bu XIX asrning ikkinchi yarmiga to’g’ri kelib, bunda yuqumli omillarning tabiati va ularning patogenlik mexanizmlari o’rganildi. Parazitar kasalliklar boshqa kasalliklardan ko’pgina xususiyatlari bilan farq qilad. Avvalo, ushbu kasalliklarni maxsus patogen hayvonlar qo’zg’atadi, parazit organizmga tushgandan so’ng kasallik darhol namoyon bo’lmay, ma’lum bir yashirin davr o’tadi. U hastalangan odamdan sog’lom kishilarga yuqib, katta hududlarga tarqalishi mumkin. Bir xujayrali hayvonlar yer yuzida ancha keng tarqalgan. Hozirgi vaqtda ularning 35000 ga yaqin turi malum bo’lib aksariyati okean va chuchuk suvlarda, nam tuproqda yashaydi. Ularning 9 mingdan ko’prok turlariga parazitlik bilan moslashgan bo’lib, turli umurtqasiz va umurtqali hayvonlarda va odamda yashab ancha og’ir kasalliklarni keltirib chikaradi [30]. Sodda hayvonlarning ko’pgina turlari odam va umurtqali hayvonlarda parazitlik qilib, protozoonoz kasalliklarini keltirib chiqaradi. Odamda parazitlik qiluvchi bir xujayralilardan 30 turga yaqin bulib, ular organizmning turli organ va tuqimalariga, jumladan ovqat hazm qilish sistemasida, qonda, markaziy nerv sisitemasida, jigarda, o’pkada va boshqa organlarda yashaydi. Odamda parazitlik qiluvchi bir xujayralarning aksariyati transmissiv yo’l bilan yani qon so’ruvchi bo’g’imoyoqlilarni iskaptoparlar, pashshalar, qandalalar va kanallar yordamida tarqalsa, ayrim turlari odam organizmiga notransmissiv yo’l bilan yani iflos qo’l va oziq ovqat mahsulotlari, bazan kasallangan odamning kiyim kechaklari orqali sog’lom organizmga yuqadi.[39] Bunday kasalliklarning ayrimlari yer yuzida juda keng tarqalgan. Jahon sog’likni saqlash tashkilotining malumotlariga binoan yer yuzi aholisining 70% i malum bir turga mansub bo’lgan parazitni tashuvchisi hisoblanadi. Keyingi yillarda odamlarning amyobiaz, liyshmanioz, troxomonoz va bezgak kasalliklarga chalinishi ancha ko’paydi. Masalan, bezgak dunyoda eng ko’p tarqalgan yuqumli kasalliklardan biri bo’lib, Jahon sog’likni saqlash tashkilotining (JSST) so’nggi ma’lumotlariga ko’ra 2012 yilda 100 ga yaqin mamlakatlarda bezgak bilan 207 mln kishi kasallangan va ulardan 627 ming kishi ushbu kasallikdan nobud bo’lgan, yer yuzi aholisining 15% i ichburug’ amyobasi bilan zararlanganligi aniqlangan. Bizning Respublikamizda ham ayrim protozooy kasalliklari ancha keng tarqalgan. Bunday protozooy kasalliklarga lyamblioz, trixomonadoz, leyshmaniozi kabilarni aytib utish urinlidir. Respublikamizda tarqalgan protozooy kasalliklarni tarqalish arealini aniqlash, ularning tabiiy manbalarini o’rganish va ularga chora tadbirlarni ishlab chiqish muommalari bilan Samarkanddagi L.M.Isayeyev nomli tibbiyot parazitologiyasi tarkibidagi protozoy kasalliklari ilmiy tadqiqot laboratoriyasi va klinikasi shug’ullanadi. Bu kasalliklarni qo’zg’atavchi organizmlarning xususiyatlarini o’rganish, tarqalish yo’llari va hududlarini aniqlash va profilaktik chora-tadbirlarni takomillashtirish kechiktirib bo’lmaydigan vazifalardan biridir. Tadqiqotlarda odamda uchraydigan protozoonoz qo’zg’atuvchilari, ularning ekologik xususiyatlari va tarqalishi o’rganiladi hamda profilaktik chora-tadbirlar rejasi ishlab chiqiladi. Yüklə 190,78 Kb. Dostları ilə paylaş:
|