Mavzuning maqsadi

---

2-MAVZU. MIKROORGANIZMLARNING OZIQLANIShI VA NAFAS 

OLIShI 

 

Mavzuning  maqsadi:  Talabalarga  mikroorganizmlarning  fiziologiyasi, 

ularning energiya manbaiga qarab guruhlarga bo‘linishlari haqida ma’lumot berish. 

Reja. 

1.  Mikroorganizmlarning uglerod bilan oziqlanishi. 

2.  Mikroorganizmlarning azot bilan oziqlanishi. 

3.  Bakteriyalarda boradigan fotosintez. 

4.  Xemosintez jarayoni. 

5.  Mikroorganizmlarning kislorodga bo‘lgan talabi 

Adabiyotlar: 1: 268-272; 2: 25-35. 

Asosiy  tushunchalar:  bleforoplast,  fimbriy,  donor,  resipient,  mureni, 

permiaza,  vezikula,  plazmid,  monotrix,  lofotrix,  amfitrix,  peritrix,  kansid, 

bakteriofag. 

 

Bakteriyalar  xujayrasi  ichiga  oziq  moddalar  kirishi  va  hayot  faoliyatining 

oxirigi  moddalarini  tashqi  muxitga  ajralib  chiqishi  ularniig  butun  tanasi  orkali 

sodir bo‘ladi, shuniyg uchun bu prossss juda tez boradi. Moddalar almashinuvi ikki 

protsessdan iborat: 

1) tashqi muhitdan o‘sish uchun zarur bo‘lgan ozik moddalarni kabul qilish va 

ulardan hujayraning yangi tarkibiy kismini sintezlash; 

2) hayot faoliyatining oxirgi maxsulotlarini tashki muhitga chiqarish. 

Mikroorganizmlar  tanasiga  ozik  moddalar  diffuziyalanib  yoki  adsorbilanib 

kiradi. Bu protsessga turli faktorlar katta ta’sir ko‘rsatadi. Bulardan biri hujayra va 

uning 

atrofidagi 

muhit 

konsentratsiyasining 

turlicha 

bo‘lishi,  hujayra 

protoplazmasi  bu  moddalarni  o‘tkazishi  va  ularning  o‘zgarishidir.  Ana  shu 

sharoitlar  qulay  bo‘lgandagina  oziq  moddalar  tez  qabul  kilinadi  va 

mikroorganizmlar  tez  o‘sadi.  Usish  protsessida  hosil  bo‘ladngan  yangi  tnrik 

protoplazma  uchun  mikroorganizmlar  tashqi  muhitdan  jula  ko‘p  ozns  moddalar 

slnshn  kerak.  Bu  oziq  moddalar  aniq  ximnyavin  strukturali  bo‘lishi  kerak.  Buii 

kuyidagi  jadvalda  keltirilgan  mikroorganizmlar  hujayra  moddasnnnng  xpmnyavin 

tarkibi haqidagi ma’lumotlardan ko‘rish mumkin.