Mádeniyat ekonomikası páninen Ózbetinshe jumɪsı Tema: Múlkshilik qatnasıqları hám social taraw

Ózbekstan mámleketlik kórkem-óner hám mádeniyat institutı Nókis filialı
Mádeniyat hám kórkem-óner mekemelerin shólkemlestiriw hám basqarıw qánigeligi 3-kurs studenti
Seydullaeva Bibiayımnıń
Mádeniyat ekonomikası páninen

Ózbetinshe jumɪsı
Tema: Múlkshilik qatnasıqları hám social taraw

Qabılladı: Abipova G.

Orınladı: Seydullaeva B.

Nókis 2023-jıl

Múlkshilik qatnasıqları hám social taraw
4.1. Múlkshilik qatnasıqları mánisi hám ekonomikalıq mazmunı
4.2. Múlkshiliktiń túrli formaları hám ekonomikalıq mazmunı
4.3.Ózbekstanda múlkti mámleket ıqtıyarınan shıǵarıw hám menshiklestiriw maqseti, jolları hám usılları


4.1 Múlkshilik qatnasıqları mánisi hám ekonomikalıq mazmunı
Hár qanday jámiyettiń ekonomikaliq dúzilisi menshiklestiriwden baslanadı. Menshiklik qatnasiqlarına tiykarlanbaǵan hesh bir jámiyet joq. Sonliqtanda ekonomikalıq qatnasıqlardıń bir bólegin menshik qatnasıqları quraydı.
Menshik qatnasıqları jámiyettegi baylıqlardı ózlestiriw menen baylanıslı bolǵan ekonomikalıq qatnasıqlar esaplanadı. Bul qatnasıqlar múlkke iyelik etiw, onnan paydalanıw hám oǵan biylik etiw (basqarıw) jaǵdaylarında júzege keledi. Bul úsh jaǵday múlkke iyelik etiw, paydalanıw hám biylik etiw menshikliktiń ajıralmas bólimleri esaplanadı.
Múlkke iyelik etiw - bul menshik huqıqınıń menshik iyesiniń qolında saqlanıp turıwın ańlatadı. Bul jaǵdayda menshik bolǵan baylıq bólimlerge bólinip ózlestiriledi. Múlkke iyelik etiw saqlanǵan halda, onı ámelde isletiw ózgeniń qolında bolıwı múmkin. Buniń nátiyjesinde múlkten kelgen payda bólistiriledi, oniń bir bólegin múlk iyesi, al ekinshi bólegin múlkti ámelde isletiwshi ózlestiredi.
Múlkti paydalanıw - bul múlk bolǵan baylıqtı ekonomikalıq xizmette qollanıp, onı xojalıq aylanısına kirgizip, onnan nátiyje alıwdı ańlatadı. Bul jaǵdayda baylıq dáramat tabıw yaki insan mútájligin qanaatlandırıwǵa jumsaladı. Eger múlk iyesi óz múlkin ózi paydalansa, iyelik etiw hám paydalanıw bir qolda boladı. Alınǵan nátiyje tek ǵana menshik iyesine tiyisli boladı. Al iyelik etiw hám paydalaniw ajıralǵan jaǵdayda, nátiyje bólistirilgen halda ózlestiriledi.
Múlkti biylik etiw (basqarıw) - bul múlk bolǵan baylıq táǵdiyrin ǵárezsiz sheshiwdi yaǵnıy múlkti satıp jiberiw, ijaraǵa beriw, miyras etip qaldırıw, asırap abaylap kóbeytiw yaki onı joq etip jiberiw menen baylanıslı háreketlerdi ámelge asırıwdı bildiredi.
Múlkshilik múnásуbetleriniń ekonomikalıq mazmunın onıń ajıralmas tárepleri (iyelik qılıw, paydalanıw, ózlestiriw hám biylik etiw) belgilep bersede, bul múnásebetler xarakteristikası tekǵana ayrıqsha múlk formalarında, bálki bir múlk forması sheńberinde de parqlanıwı múmkin. Múlkshilik jámiyettegi hám huquqıy hám ekonomikalıq múnásebetler mazmunın ózinde ańlatadı. Múlkshiliktiń huquqıy hám ekonomikalıq mazmunı ózara baylanıslı hám bir-birin talap etedi, sol sebepten múlkshilik bir waqıtta hám huquqıy hám ekonomikalıq kategoriya esaplanadı.
Múlkshilik múnásebetleri onıń obektleri hám subektleri bolıwın shárt qılıp qoyadı. Ol qatnasıq sıpatında óz obektlerine hám subektlerine iye.