Metall kо‘priklarda ishlatiladigan boltli parchin mixli birikmalar. Reja

Metall kо‘priklarda ishlatiladigan boltli parchin mixli birikmalar.
Reja:

1. 
   Boltli va parchin mixli birikmalar.
   
2. 
   Boltlarni turi: normal, aniqligi oshirilgan, yuqori mustahkamli anker boltlar.
   
3. 
   Boltli birikmalarni ishlashi va ularni hisoblash turlari.
   
4. 
   Xulosa va foydalanilgan adabiyotlar
   

Parchin mixli birikmalar
Parchin mixli birikmalar bir yoki bir nechta detalni parchin mix vositasida ajralmaydigan qilib biriktirishda hosil qilinadi.

7. l-rasm. Parchin mixli birikmalar:
a - ustma-ust: b- uchma-uch bir ustqo'yimli va d- uchma-uch ikki
tomonlama ustqo'yimli
Parchin mix silindrsimon. bir uchiga kallak ko'rinishida shakl berilgan m a’lum uzunlikdagi clementdir. Odatda, parchin mixlar diametri 20 mm dan ortiq boMmagan alyuminiy, latun, mis, po'lat simlardan maxsus mashinalarda tayyorlanadi.
Parchin mixning ikkinchi uchiga parchin birikma hosil qilish jarayonida parchinlab shakl beriladi. Parchin mixning parchinlanadigan qismi uzunligi taxminan l₁= 1.5 d_p hisobida olinadi. Po‘lat parchin mixlarning diametri d_p < 12 mm bo'lsa, ular sovuqlayin. d_p >12 mm bo'lsa, qizdirilgan holda parchinlanadi. Bu holda ularni qizdirish harorati t = 1000...1100 "Cgacha bo'lishi mumkin. Qizdirib parchinlashda hosil qilinadigan parchin mixli birikma choki sifatli, mustahkam va jips bo'ladi. Rangli metallar va qotishmalardan tayyorlangan parchin mixlar sovuqlayin parchinlanadi.
7.2-rasmda standart po'lat parchin mixlarning shakllari keltirilgan.

7.2-rasm. Standart parchin mixlar:

a) yarim dumaloq kallakli; b)yassi kallakli; d)yashirin kallakli; e. f. g - yarim
g'ovak tanali: h. i.j - g'ovak tanali (pistonlar).
Parchin mix qo’viladigan detaldagi teshikning diametri standartdan parchin mix diametriga ko’ra aniqlanadi. Sovuqlayin va qizdirib parchinlashda mos holda
d₀ = d_r +0.05 d_r vа d₀= d_r + 0.1d_r
Parchin mixli birikmalarning afzalliklari: birikmaning yuqori ishonchliligi, parchin chok sifatini qulay tekshirish mumkinligi. zarbli va titrashli yuklaiishlarga qarshiligining yuqoriligi. qiyin payvandlanadigan va mutlaqo payvandlanmaydigan materiallardan tayyorlangan detallarni biriktirish imkoniyati. Kamchiliklari esa quyidagilardan iboratdir: tannarxining nisbatan yuqoriligi va parchin mixli birikmani hosil qilishning bir muncha qiyinligi, materialning ko’proq sarf bo'lishi. murakkab shakldagi detallarni biriktirishning mumkin emasligi. Parchin mixli birikmalarni amaliy qo'llash sohalari quyidagi hoiatlar bilan chegaralanadi:
tugal ishlov berilgan detallarni biriktirishda o'z shaklini yo'qotish. payvandlash jarayonida detallarning termik bo'shashish xavfi bo'lganda;
payvandlash mumkin bo'lmagan materiallarni biriktirish;
katta zarbli va kuchlanish 1 i yuklanishlar ta’siri ostidagi birikmalar.
Masalan. samolyotlarda 2.5 min gacha parchin mixlar ishlatiladi. Yuk ko‘tarish-tashish mashinalarida. avtomobilsozlikda, temir yo'l ko'priklarida va qozonlarni tayyorlashda ko'plab ishlatiladi.Parchin mixli choklar bir qatorli va ko'p qatorli; uchma-uch yoki ustma-ust bo'lishi mumkin. Bundan tashqari parchin mixlar parallel yoki shaxmat tartibida joylashishi mumkin. Ish sharoitiga ko‘ra esa bir qirqimli yoki ko‘p qirqimli turlari uchraydi. Parchin mixlar materiallari sifatida kam uglerodli po‘latlar Ст2, C t 3, Ст2кп, СтЗкп, 10, 15, Юкп, 15кп; legirlanganl2X18H9T po'lati; mis М3; latun J163, alyuminiy qotishmalari АД1, Д18, AMr 5 va boshqalar qo'llaniladi.
Poydevor loyihalash va zaminlarni hisoblash ishlari bino va inshootlarga oid ba’zi texnik tomonlarni bilishni taqozo etadi. Bular inshootning qanday maqsadda qurilishi, foydalanishda unga qo‘yiladigan talablar, uning o‘lchamlari, qavatliligi, tarhi, devorlarning qurilmalari, erto‘laning shakli, inshootning umumiy shakli, qo‘shimcha yuk ko‘targichlar, to‘sinlar, sarrovlar, yopmalar va boshqalardan iborat.
Bundan tashqari, inshootning cho‘kishga, poydevorlar orasidagi cho‘kishlar farqiga va burilishga nisbatan sezgirligi to‘g‘risida alohida ma’lumot talab etiladi. Ma’lumki, inshoot va binolarning cho‘kishga sezgirligi ular qurilmalarining bikrligiga bog‘liq.
Hozirgi vaqtda qabul qilingan maxsus qoidaga asosan, barcha inshoot va binolar bikrligi bo‘yicha uch turga bo‘linadi:
1.Nisbatan bikr inshootlar (turli mo‘rilar, temir eritish o‘choqlari, mayoqlar, suv ko‘targich inshootlari, ko‘priklarning tayanchlari, suv to‘g‘onlari va hokazo). Mazkur inshootlar turli cho‘kishdan kam zararlangan holda, ular uchun burilish deformatsiyasi ahamiyatlidir.

2.