Microsoft Word Demografi Aliye Mandiracioglu revizyon doc

---

Ege Tıp Dergisi / Ege Journal of Medicine 49(3) Ek / Supplement: 39-45, 2010 
39
Dünyada ve Türkiye’de yaşlıların demografik özellikleri 
Demographic characteristics of the elderly population in Turkey and the world 
Mandıracıoğlu A
Ege Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İzmir 
 
Özet 
 
Önümüzdeki birkaç on yıl içinde dünya nüfus yapısında hızlı değişimler olacağı tahmin edilmektedir. Yaş yapısındaki 
en önemli değişim çocuk-yaşlı dengesinde gerçekleşecek ve 2050 yılında tarihte ilk kez yaşlı sayısı, çocuk sayısına 
ulaşacaktır. Yaşlıların çoğunluğunu fakir, eğitim düzeyi düşük ve yalnız kadınlar oluşturmaktadır. Nüfus içinde 
yaşlıların oranının artışı ile birlikte, onların sağlık ve sosyal gereksinimlerinin karşılanamaması önümüzdeki yıllarda 
gelişmekte olan ülkeler için önemli bir sorun olarak ortaya çıkacaktır. 
Anahtar kelimeler:  nüfusun yaşlanması, demografi, nüfus yapısı, yaşlı, demografik dönüşüm. 
 
Summary 
Projections showed that world population structure and share of age groups will change in the next decades. In 2050, 
it will be actualized that be historic reversal in the proportions of young and older persons, the young-old balance is 
shifting throughout the Word. The majority of older persons are women, poor, lonely and have lower educational 
levels. The increasing proportion of older people in the population and their unmet need for social and health care is 
an important problem for developing countries. 
Key words: population aging, demography, population structure, elderly, demographic transition. 
 
Giriş 
Nüfusun yaşlanması, bir nüfusun yaş yapısının 
değişerek, o nüfustaki çocukların ve gençlerin payının 
azalması ve yaşlı insanların ( 60 yaş üstü veya 65 yaş 
üstü ) payının göreceli olarak artmasıdır (1). Küresel 
yaşlanma süreci “demografik dönüşüm” olarak da 
adlandırılmaktadır. Bu dönüşümde nüfusun yaş grupları 
yapılanması şekil değiştirmekte, mortalite ve fertilitede 
azalma ile birlikte doğumdan sonra beklenen yaşam 
süresinde artış olmakta ve çocuk ve gençlerin nüfus 
içinde oranı azalırken yaşlıların yüzdesi artış 
göstermektedir (2,3). Yaş dağılımında uluslararası 
göçlerin rolünün pek az ülkede etkili olduğu 
belirtilmektedir (2,4). Şekil 1’de dünya nüfusunun yaşa 
ve cinsiyete göre 2000 ve 2050 yıllarındaki durumu 
görülmektedir. 
Yazışma Adresi: Aliye MANDIRACIOĞLU 
Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı,İZMİR
Şekil 1. Dünya nüfus piramidi: 2000 ve 2050 (5) 
Dünyada yaşlı nüfusun artış hızı (% 2.1), genel nüfus 
artış hızından (% 1.2) daha fazladır. Nüfus artış hızının 

---

Ege Tıp Dergisi / Ege Journal of Medicine 
40
azalması sonucu, 2050 yılında 11 ülkenin ( Japonya, 
Rusya, Ukrayna gibi) nüfusu şimdiki nüfuslarının altına 
düşecektir. Diğer taraftan bu ülkelerde yaşayan yaşlıların 
nüfus içindeki payı daha da artacaktır. Yaşlı 
popülasyonda 80 yaş üstünde bulunanların nüfus artış 
hızı ise % 4.3’tür. Dünya nüfusu son 100 yıl içinde 
(1950-2050) dörde katlanırken yaşlı nüfusun 10 kez 
artacak olması dikkat çekicidir. Dünyada en fazla yaşlı 
artışı 2008- 2040 arasında % 316 ile Singapur’da 
gerçekleşecektir (2,4,6). Şekil 2’de yaşlıların nüfus 
içindeki yüzdelerinin 100 yıllık süreçteki değişimleri 
izlenmektedir. 
2000 yılında yaşlı nüfusun % 62’si gelişmekte olan 
ülkelerde yaşıyorken 2030’da bu oran % 75-80’e 
ulaşacaktır. Günümüzde sayısal olarak en fazla yaşlı 
(106 milyon) Çin’de yaşamaktadır. Ardından Hindistan 
(59.6 milyon), Amerika Birleşik Devletleri (38.7 milyon) 
ve Japonya (27.7 milyon) gelmektedir. Türkiye’de 
yaşayan yaşlı sayısı 5.1 milyondur ve dünya 
sıralamasında 19. sırada bulunmaktadır (4,6). 2050 
yılında gelişmekte olan ülkelerden Çin (437 milyon), 
Hindistan (324 milyon), Endonezya (70 milyon) ve 
Brezilya’da (58 milyon) yaşayan yaşlı sayıları, dünyada 
ilk sıralara yerleşecektir (2). 
Günümüzde, dünyada yaşlıların nüfus içinde yüzdesinin 
en fazla olduğu kıta, Avrupa (% 20) ve en az olduğu kıta 
ise % 5 ile Afrika’dır. 2050 yılına gelindiğinde, Avrupa’da 
yaşlı nüfus oranı % 37’e çıkarken Afrika’da % 10 olacağı 
tahmin edilmektedir. Günümüzde, toplam nüfus içinde 
yaşlıların yüzdesinin en yüksek olduğu ülkeler; Japonya, 
Avusturya, İspanya, Çek Cumhuriyeti, Slovenya, 
Yunanistan, İsveç ve İtalya’dır (2,4,7). 
Şekil-2. 60 yaş ve üzeri kişilerin nüfus içindeki oranı: 1950-
2050 (2). 
Önümüzdeki yüz yılda yaşlıların durumundaki değişimin 
aşağıdaki şekilde gerçekleşmesi tahmini yapılmaktadır
(2, 6,7,8):