Uygulamalari



Yüklə 3,48 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/8
tarix06.02.2017
ölçüsü3,48 Mb.
#7660
  1   2   3   4   5   6   7   8

 

 



 

 

2014 

ACİL VE AFETLERDE 

SAĞLIK HİZMETLERİ 

ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ 

 

 



TEMEL İLKYARDIM 

UYGULAMALARI                 

EĞİTİM KİTABI

 

T.C. 



SAĞLIK BAKANLIĞI 

VAN SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ 

EĞİTİM BİRİMİ 

2014 

 

 

ii 



 

 

 

 

 

 

iii 



 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

TEMEL İLKYARDIM UYGULAMALARI 

EĞİTİM KİTABI 

 

 

  

 

 

 

 

 

 

 

 

VAN  2014 

 

 

 

iv 



 

 

 

 

 

 



 

ÖNSÖZ 

 

 



     

Günümüzde  insanlar  yoğun  bir  koşuşturmanın  içerisinde,  kronik  hastalıklar 

artmakta  ve  ani  gelişen  kalp  krizi  sonucu  insanlar  hayatlarını  kaybetmektedir. 

Kentleşmenin  ve  paralelinde  araç  sayısının  hızla  artması  sonucu  trafik  kazaları  da 

kaçınılmaz bir hale gelmekte ve bu kazalarda çok sayıda insan hayıtını kaybetmekte veya 

sakat kalmaktadır. Ayrıca doğal afetler sonucu birçok insan etkilenmekte ve yaşamlarını 

kaybetmektedir.  

Hayatı etkileyen olaylar değerlendirildiğinde 1-2 dakika içerisindeki müdahalenin  

çoğu hastanın hayatını kurtaracağı görülmektedir. Ancak bu gibi durumlarda olay yerinde 

her zaman bir sağlık görevlisi olamayacağı için olay  yerinde bulunan kişilerin  yapacağı 

ilkyardım uygulamaları son derece önemlidir.  

Toplumda  ilkyardım  bilinci  geliştikçe  ve  eğitimli  ilkyardım  uygulayıcılarının 

sayısı arttıkça hayatı tehdit eden olaylar karşısında ilkyardımcılar tarafından kurtarılacak 

hayatlar artacak ve toplumun sağlık bilinci gelişecektir. 

Sağlık  Bakanlığı  tarafından  toplumda  ilkyardım  bilincinin  geliştirilmesi, 

ilkyardım  eğitimi  almış  kişilerin  sayısının  artırılması  ve  konuya  gereken  duyarlılığın 

gösterilmesi  amacıyla  ilkyardım  konusunda  yapılan  çalışmalar  ve  düzenlemeler 

sonucunda  tüm  halkımızın  ilkyardım  konusundaki  eksik  ya  da  yanlış  bilgilerinin 

giderilmesi  ve  güncelleştirilmesi  amacıyla  İlkyardım  Temel  Uygulamaları  Eğitim 

Rehberi  hazırlanmıştır.  Bu  sayede;    ilkyardım  eğitimi  almış  sertifikalı  ilkyardımcıların 

sayılarının ve niteliklerinin artması ve toplumumuzun ilkyardım konusunda bilinçlenmesi 

amaçlanmıştır. 

Bu  kitap  Sağlık  Bakanlığı  Acil  Sağlık  Hizmetleri  Genel  Müdürlüğü  tarafından 

hazırlanan Temel İlkyardım Uygulamaları Eğitim Kitabı referans alınarak hazırlanmıştır. 

 

 

 



 

 

 



 

 

       



 

 

 

 

 

 

vi 

 

İÇİNDEKİLER:  

 

                                                                                           



 

1-GENEL İLKYARDIM BİLGİLERİ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

1 

İlkyardım nedir?  

Acil tedavi nedir?  

İlkyardımcı kimdir?  

İlkyardım ve acil tedavi arasındaki fark nedir?  

İlkyardımın öncelikli amaçları nelerdir?    

İlkyardımın temel uygulamaları nelerdir?  

112’nin aranması sırasında nelere dikkat edilmelidir?  

İlkyardımcının müdahale ile ilgili yapması gerekenler nelerdir?    

İlkyardımcının özellikleri nasıl olmalıdır?  

Hayat kurtarma zinciri nedir?    

İlkyardımın ABC’si nedir?                                                                   

 

 

2-HASTA/YARALININ VE OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: . . 4 



İlkyardımcının bilmesi gereken ve vücudu oluşturan sistemler nelerdir?  

Vücutta nabız alınabilen bölgeler nelerdir?  

Hasta/yaralının değerlendirilmesinin amacı nedir?  

Hasta/yaralıların ilk değerlendirilme aşamaları nelerdir?    

Hasta/yaralının ikinci değerlendirmesi nasıl olmalıdır?  

Olay yerini değerlendirmenin amacı nedir?   

Olay yerinin değerlendirilmesinde yapılacak işler nelerdir?  

 

 



3-TEMEL YAŞAM DESTEĞİ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

12 

Solunum ve kalp durması nedir?  

Temel yaşam desteği nedir?  

Hava yolunu açmak için Baş-Çene pozisyonu nasıl verilir?  

Yapay solunum nasıl yapılır?  

Dış kalp masajı nasıl yapılır?  

Çocuklarda (1-8 yaş) Temel Yaşam Desteği nasıl yapılır?    

Bebeklerde (0-1 yaş) Temel Yaşam Desteği nasıl yapılır?     

Hava yolu tıkanıklığı nedir?  

Hava yolu tıkanıklığı belirtileri nelerdir?                                        

Tam tıkanıklık olan kişilerde Heimlich manevrası nasıl uygulanır?   

Kısmi tıkanıklık olan kişilerde nasıl ilkyardım uygulanır?  

 

 

 



 

 

 

vii 



 

4-KANAMALARDA İLKYARDIM: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

 . . . . .  22 

Kanama nedir?                                             

Kaç çeşit kanama vardır?Kanamalarda ilkyardım uygulamaları nelerdir? 

Vücutta baskı uygulanacak noktalar nelerdir?  

Kanamalarda üçgen bandaj uygulaması nasıl yapılmalıdır?  

Hangi durumlarda turnike uygulanmalıdır?  

Turnike uygulamasında dikkat edilecek hususlar neler olmalıdır?   

El ve ayak kopmalarında turnike nasıl uygulanır?  

Şok nedir?  

Kaç çeşit şok vardır?  

Şok belirtileri nelerdir?    

Şokta ilkyardım uygulamaları nelerdir?    

Şok pozisyonu nasıl verilir? 

 

 



5-YARALANMALARDA İLKYARDIM: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  31 

Yara nedir?  

Kaç çeşit yara vardır?    

Yaraların ortak belirtileri nelerdir?  

Yaralanmalarda ilkyardım nasıl olmalıdır?  

Ciddi yaralanmalar nelerdir?  

Ciddi yaralanmalarda ilkyardım nasıl olmalıdır?   

Delici göğüs yaralanmalarında ne gibi sorunlar görülebilir?  

Delici göğüs yaralanmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?   

Delici karın yaralanmalarında ne gibi sorunlar olabilir?    

Delici karın yaralanmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?    

Kafatası ve omurga yaralanmaları neden önemlidir?  

Kafatası yaralanmaları çeşitleri nelerdir?  

Kafatası ve omurga yaralanmalarının nedenleri nelerdir?   

Kafatası ve omurga yaralanmalarında belirtiler nelerdir?   

Kafatası ve omurga yaralanmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?    

 

 

6-YANIK, DONMA VE SICAK ÇARPMASINDA İLKYARDIM: . . . . . . . .  36 



Yanık nedir? 

Kaç çeşit yanık vardır? 

Yanığın ciddiyetini belirleyen faktörler nelerdir?    

Yanıklar nasıl derecelendirilir? 

Yanığın vücuttaki olumsuz etkileri nelerdir? 

Isı ile oluşan yanıklarda ilkyardım işlemleri nedir? 

Kimyasal yanıklarda ilkyardım nasıl olmalıdır?    


 

 

viii 



 

Elektrik yanıklarında ilkyardım nasıl olmalıdır?    

Sıcak çarpması belirtileri nelerdir?  

Sıcak çarpmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?  

Sıcak çarpmasında risk grupları var mıdır?  

Sıcak  yaz  günlerinde  sıcak  çarpmasından  korunmak  için  alınması  gereken  önlemler 

nelerdir?  

Donuk belirtileri nelerdir?  

Donukta ilkyardım nasıl olmalıdır?  

 

 



7-KIRIK, ÇIKIK VE BURKULMALARDA İLKYARDIM: . . . . . . . . . . . .  42 

Kırık nedir?  

Kaç çeşit kırık vardır?    

Kırık belirtileri nelerdir?  

Kırığın yol açabileceği olumsuz durumlar nelerdir?  

Kırıklarda ilkyardım nasıl olmalıdır?  

Burkulma nedir?  

Burkulma belirtileri nelerdir?  

Burkulmada ilkyardım nasıl olmalıdır?    

Çıkık nedir?  

Çıkık belirtileri nelerdir?  

Çıkıkta ilkyardım nasıl olmalıdır?  

Kırık çıkık ve burkulmalarda tespit nasıl olmalıdır?  

Tespit sırasında dikkat edilmesi gereken hususlar nelerdir?  

Tespit yöntemleri nelerdir?  

 

 



8-BİLİNÇ BOZUKLUKLARINDA İLKYARDIM: . . . . . . . . . . . . . . . . . . .   48 

Bilinç bozukluğu/Bilinç kaybı nedir?  

Bilinç kaybı nedenleri nelerdir?    

Bilinç bozukluğu belirtileri nelerdir?  

Bilinç bozukluğu durumunda ilkyardım nasıl olmalıdır?    

 Koma pozisyonu (Yarı yüzükoyun-Yan pozisyon) nasıl verilir?  

Havale nedir?    

Havale nedenleri nelerdir?  

Nedenlerine göre havale çeşitleri nelerdir?  

Ateş nedeniyle oluşan havale nedir?  

Ateş nedeniyle oluşan havalede ilkyardım nasıl olmalıdır?  

Sara krizi ( Epilepsi) nedir?  

Sara krizinin belirtileri nelerdir?  

Sara krizinde ilkyardım nasıl olmalıdır?    

Kan şekeri düşüklüğü nedir?  


 

 

ix 



 

Kan şekeri düşmesinin nedenleri nelerdir?  

Kan şekeri aniden düştüğünde hangi belirtiler görülür?     

Kan şekeri düşüklüğü yavaş ve uzun sürede oluşursa hangi belirtiler görülür?  

Kan şekeri düşmesinde ilkyardım nasıl olmalıdır?  

Göğüste kuvvetli ağrı nedenleri nelerdir?  

Göğüste kuvvetli ağrı belirtileri nelerdir?  

Göğüs ağrısında ilkyardım nasıl olmalıdır?  

 

 

9-ZEHİRLENMELERDE İLKYARDIM: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  



55 

Zehirlenme nedir?  

Zehirlenmelerde genel belirtiler nelerdir?  

Zehirlenme hangi yollarla meydana gelir?  

Sindirim yoluyla zehirlenmede ilkyardım nasıl olmalıdır?   

Solunum yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır?  

Cilt yolu ile zehirlenmelerde ilkyardım nasıl olmalıdır?  

Zehirlenmelerde genel ilkyardım kuralları nelerdir?  

 

 

10-HAYVAN ISIRMALARINDA İLKYARDIM: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  



58 

Hayvan ısırmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?    

Arı sokmalarının belirtileri nelerdir?  

Arı sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?  

Akrep sokmalarının belirtileri nelerdir?    

Akrep sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?    

Yılan sokmalarının belirtileri nelerdir?     

Yılan sokmalarında ilkyardım nasıl olmalıdır?  

Deniz canlıları sokmasında belirtiler nelerdir?   

Deniz canlıları sokmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?  

 

 

11-GÖZ, KULAK VE BURUNA YABANCI CİSİM KAÇMASINDA  



İLKYARDIM: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

60 

Göze yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?  

Kulağa yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?  

Buruna yabancı cisim kaçmasında ilkyardım nasıl olmalıdır?  

 

 

12-BOĞULMALARDA İLKYARDIM: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .  61 



Boğulma nedir?   

Boğulma nedenleri nelerdir?  

Boğulmalarda genel belirtiler nelerdir?    

Boğulmalarda genel ilkyardım işlemleri ne olmalıdır?  

 

 


 

 



 

 

 

13-HASTA/YARALI TAŞIMA TEKNİKLERİ: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 

Hasta/yaralı taşınmasında genel kurallar nelerdir?  

Acil taşıma teknikleri nelerdir?    

Sürükleme yöntemleri nelerdir?    

Araç içindeki yaralıyı taşıma (RENTEK manevrası)  

Kısa mesafede süratli taşıma teknikleri nelerdir?    

Sedye üzerine yerleştirme teknikleri nelerdir?  

Sedye ile taşıma teknikleri nelerdir?

 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 

 



 

 


 

 

xi 



 

 


 

-

 1



 

-

 



(1) 

GENEL İLKYARDIM BİLGİLERİ 

 

İlkyardım nedir? 

 

Herhangi  bir  kaza  veya  yaşamı  tehlikeye  düşüren  bir  durumda,  sağlık  görevlilerinin 

yardımı  sağlanıncaya  kadar,  hayatın  kurtarılması  ya  da  durumun  kötüye  gitmesini 

önleyebilmek  amacı  ile  olay  yerinde,  tıbbi  araç  gereç  aranmaksızın,  mevcut  araç  ve 

gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır. 

 

Acil tedavi nedir? 

 

Acil  tedavi  ünitelerinde,  hasta/yaralılara  doktor  ve  sağlık  personeli  tarafından  yapılan 

tıbbi müdahalelerdir. 

 

İlkyardım ve acil tedavi arasındaki fark nedir? 

 

Acil  tedavi  bu  konuda  ehliyetli  kişilerce  gerekli  donanımla  yapılan  müdahale  olmasına 

karşın,  ilkyardım  bu  konuda  eğitim  almış  herkesin  olayın  olduğu  yerde  bulabildiği 

malzemeleri kullanarak yaptığı hayat kurtarıcı müdahaledir. 



 

İlkyardımcı kimdir? 

 

İlkyardım tanımında belirtilen amaç doğrultusunda hasta veya yaralıya tıbbi araç gereç 

aranmaksızın mevcut araç gereçlerle, ilaçsız uygulamaları yapan eğitim almış kişi ya da 

kişilerdir. 



 

İlkyardımın öncelikli amaçları nelerdir? 

 

 



Hayati tehlikenin ortadan kaldırılması, 

 



 

Yaşamsal fonksiyonların sürdürülmesinin sağlanması, 

 



 



Hasta/yaralının durumunun kötüleşmesinin önlenmesi, 

 



 

İyileşmenin kolaylaştırılması. 



 

İlkyardımın temel uygulamaları nelerdir? 

 

İlkyardım temel uygulamaları Koruma, Bildirme, Kurtarma (KBK) olarak ifade edilir. 



 

Koruma: 

 

Kaza sonuçlarının ağırlaşmasını önlemek için olay yerinin değerlendirilmesini kapsar. En 

önemli 

işlem olay yerinde oluşabilecek tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır. 



 

 

 

 

 

 

- 2 - 



 

Bildirme: 

 

Olay / kaza mümkün olduğu kadar hızlı bir şekilde telefon veya diğer kişiler aracılığı ile 

gerekli yardım kuruluşu 112 ye bildirilmelidir.  

 

112’nin aranması sırasında nelere dikkat edilmelidir? 

 

 



Sakin olunmalı ya da sakin olan bir kişinin araması sağlanmalı, 

 



 

112 merkezi tarafından sorulan sorulara net bir şekilde cevap verilmeli, 

 



 



Kesin  yer ve adres bilgileri verilirken, olayın olduğu  yere  yakın bir caddenin  ya 

da çok bilinen bir yerin adı verilmeli, 

 



 



Kimin, hangi numaradan aradığı bildirilmeli, 

 



 

Hasta/yaralı(lar)ın adı ve olayın tanımı yapılmalı, 

 



 



Hasta/yaralı sayısı ve durumu bildirilmeli, 

 



 

Eğer  herhangi  bir  ilkyardım  uygulaması  yapıldıysa  nasıl  bir  yardım  verildiği      

belirtilmeli, 

 



 

112 hattında bilgi alan kişi, gerekli olan tüm bilgileri aldığını söyleyinceye kadar 

telefon kapatılmamalıdır. 

 

Kurtarma (Müdahale): 

 

Olay yerinde hasta / yaralılara müdahale hızlı ancak sakin bir şekilde yapılmalıdır. 



 

İlkyardımcının müdahale ile ilgili öncelikli yapması gerekenler nelerdir? 

 

 



Hasta  /  yaralıların  durumu  değerlendirilir  (ABC)  ve  öncelikli  müdahale 

edilecekler belirlenir, 

 



 



Hasta/yaralının korku ve endişeleri giderilir

 



 

Hasta/yaralıya müdahalede yardımcı olacak kişiler organize edilir, 

 



 



Hasta/yaralının durumunun ağırlaşmasını önlemek için kendi kişisel olanakları ile 

gerekli müdahalelerde bulunulur, 

 



 



Kırıklara yerinde müdahale edilir, 

 



 

Hasta/yaralı sıcak tutulur, 

 



 



Hasta/yaralının yarasını görmesine izin verilmez, 

 



 

Hasta/yaralıyı hareket ettirmeden müdahale yapılır, 



 

 

- 3 - 



 

 



Hasta/yaralının  en  uygun  yöntemlerle  en  yakın  sağlık  kuruluşuna  sevki  sağlanır 

(112) 


 

(Ancak, ağır hasta/yaralı bir kişi hayati tehlikede olmadığı sürece asla yerinden 



 

kıpırdatılmamalıdır). 



 

İlkyardımcının özellikleri nasıl olmalıdır? 

 

Olay yeri genellikle insanların telaşlı ve heyecanlı oldukları ortamlardır. Bu durumda 

ilkyardımcı sakin ve kararlı bir şekilde olayın sorumluluğunu alarak gerekli müdahaleleri 

doğru  olarak  yapmalıdır.  Bunun  için  bir  ilkyardımcıda  aşağıdaki  özelliklerin  olması 

gerekmektedir: 

 



 

İnsan vücudu ile ilgili temel bilgilere sahip olmalı, 

 



 



Önce kendi can güvenliğini korumalı, 

 



 

Sakin, kendine güvenli ve pratik olmalı, 

 



 



Eldeki olanakları değerlendirebilmeli, 

 

 



Olayı anında ve doğru olarak haber vermeli (112’yi aramak), 

 



 

Çevredeki kişileri organize edebilmeli ve onlardan yararlanabilmeli, 

 



 



İyi bir iletişim becerisine sahip olmalıdır. 

 

Hayat kurtarma zinciri nedir? 



 

Hayat kurtarma zinciri 4 halkadan oluşur. Son iki halka ileri yaşam desteğine aittir ve 

ilkyardımcının görevi değildir. 

 

1.Halka - Sağlık kuruluşuna haber verilmesi 



2.Halka - Olay yerinde Temel Yaşam Desteği yapılması 

3.Halka - Ambulans ekiplerince müdahaleler yapılması 

4.Halka - Hastane acil servislerinde müdahale yapılmasıdır. 

 

 



 

 

 

- 4 - 



 

İlkyardımın ABC si nedir? 

 

Bilinç kontrol edilmeli, bilinç kapalı ise aşağıdakiler hızla değerlendirilmelidir: 

 

A.

 

Hava yolu açıklığının değerlendirilmesi 

 

B.

 

Solunumun değerlendirilmesi ( Bak-Dinle-Hisset) 

 

C.

 

Dolaşımın değerlendirilmesi (Şah damarından 5 saniye nabız alınarak yapılır) 



 

 

 

 

 

(2) 

HASTA/YARALININ VE OLAY YERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ 

 

İlkyardımcının bilmesi gereken ve vücudu oluşturan sistemler nelerdir? 

 

İlkyardımcının insan vücudu, yapısı ve işleyişi konusunda bazı temel kavramları bilmesi, 

ilkyardımcı olarak yapacağı müdahalelerde bilinçli olmasını kolaylaştırır. 

 

Hareket  sistemi:  Vücudun  hareket  etmesini,  desteklenmesini  sağlar  ve  koruyucu  görev 

yapar. 

 

Hareket sistemi şu yapılardan oluşur: 



 

 



Kemikler 

 



Eklemler 

 



Kaslar 

 

Dolaşım  sistemi:  Vücut  dokularının  oksijen,  besin,  hormon,  bağışıklık  elemanı  ve 

benzeri elemanları taşır ve yeniden geriye toplar.  

 

Dolaşım sistemi şu yapılardan oluşur: 



 

 



Kalp 

 



Kan damarları 

 



Kan 

 


 

 

- 5 - 



 

 

Şekil 1: İnsanda dolaşım sistemi 



 

Sinir  sistemi:  Bilinç,  anlama,  düşünme,  algılama,  hareketlerinin  uyumu,  dengesi  ve 

solunum ile dolaşımı sağlar.  

 

Sinir sistemi şu yapılardan oluşur: 



 

Beyin 



 

Beyincik 



 

Omurilik 



 

Omurilik soğanı 



Solunum sistemi: Vücuda gerekli olan gaz alışverişi görevini yaparak hücre ve dokuların 

oksijenlenmesini sağlar.  

 

Solunum sistemi şu organlardan oluşur: 



 

Solunum yolları 



 

Akciğerler 



            

 

Şekil 2: İnsanda Solunum Sistemi 



 

 

- 6 - 



 


Yüklə 3,48 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin