Mühazirə 1 İnformatika və onun əsas anlayışları

---

1 

 

Mühazirə 1 

İnformatika və onun əsas anlayışları 

1.1. İnformasiya və informatika 

İnformatika  termini  informasiya  və  avtomatika  sözlərinin  birləşməsindən 

əmələ gəlmişdir. İnformatika elminin əsas anlayışı “informasiya”dır, yəni infor-

matika informasiya haqqında elmdir. Latın sözü olan “informasiya” isə “xəbər”, 

“məlumat” mənasına gəlir. 

Əvvəlcə  qısaca  “informatika”  anlayışı  ilə  tanış  olaq.  “İnformatika”  –  in-

formasiyanın yaradılması (toplanması), saxlanması, ötürülməsi, qəbulu və emalı 

üçün  üsul  və  vasitələri  öyrənən  elimdir.  Bu  terminini  ilk  dəfə  fransızlar  elmə 

gətirib (1960-cı illərdə). 

Qədim zamanlarda informasiyanın ötürülməsi çox sadə şəkillərdə edilirdi, 

zaman  keçdikcə  bu  proses  daha  da  təkmilləşdi  və  genişləndi.  Yazının  əmələ 

gəlməsi,  kitab  nəşri  və  s.  informasiyanın  ötürülməsi  və  saxlanması  üçün  yeni 

imkanlar  yaratmış  oldu.  Kompüterlərin  kəşfi  və  geniş  yayılması  isə  bu  sahədə 

inqilab yaratdı. Bütün bunlar informasiyanın yaradılması, ötürülməsi, qəbulu ilə 

əlaqədar  yeni  bir  elmin  yaranmasına  səbəb  oldu.  Yəni  əvvəllər  informasiya 

dedikdə sadəcə iki nəfərın danışması, məlumat mübadiləsi başa düşülürdüsə, illər 

keçdikcə bu anlayış genişləndi və daha geniş məna ifadə etməyə başladı. 

Hazırda informasiya prosesi dedikdə hər hansı iki obyekt arasında aparılan 

məlumat alış-verişi başa düşülür. İnformasiyanı ötürən və ya qəbul edən obyektlər 

canlı  (məsələn  insan)  və  ya  cansız  (məsələn  kompüter)  ola  bilər.  Məlumat 

mübadiləsi  zamanı,  yəni  informasiya  prosesində  üç  tərəf  iştirak  edir.  Bu 

tərəflərdən  biri  informasiyanı  ötürür  (informasiya  mənbəyi),  ikincisi 

informasiyanı qəbul edir (informasiya qəbuledicisi), üçüncü tərəf isə məlumatın 

ötürülməsini təmin edir (rabitə kanalı). Yəni məlumat informasiya mənbəyindən 

rabitə kanalı vasitəsi ilə qəbulediciyə ötürülür.