21
VOL.2
№4 2020
GIRIŞ
Kutadgu Bilig Destanï Orta Çag daki Tu rk
halklarïnïn edebiyatïnïn klasik yazarï Yusuf Has
Hacib Balasagunï 'nin en u nlu ve bize ulaşan eseri
olarak kabul edilir. Kutadgu Bilig, şiir temeline da-
yanan bir eser olup, 13binden fazla dizelerden
oluşmaktadïr.
Kutadgu Bilig Destanïnda 85 bo lu mden
oluşan 6520 beyit vardïr. Ayrïca, destan kendi
içinde u ç bo lu me bo lu nmu ş olup, 124 beyitten
oluşan u ç tane de eki bulunmaktadïr. Destan aruz
vezniyle, ikili (mesnevï ) tarzïnda yazïlmïş olup,
do rt kahramanïn hika yesinden oluşmaktadïr.
Ana Bo lu m
Yusuf Has Hacib'in bu eseri, esas olarak felsefï
eser olarak kabul edilmektedir. Eserde insanog lu-
nun hayatïnïn anlam ve taşïdïg ï ehemmiyetin
u zerinde durulup, toplumdaki vazifeler ve gu nlu k
hayatïn normlarï ortaya konmuştur. Destanïn
yazarï, sadece idaredeki bu yu kler deg il, sïradan in-
sanlarïn da nasïl olmasï gerektig ini go stermektedir.
Bu yo nu yle bakïldïg ïnda, destan Tu rk halklarïnïn
millï ku ltu ru u zerine inceleme yapmak isteyenler
için tarihï o neme sahip kaynak olarak sayïlmak-
tadïr. Bunun yanïsïra, bu eser o do nemdeki Tu rk
halklarïnïn edebï dilinin tarihiyle ilgili de o neme
haiz eser olarak kabul edilmektedir [1].
Yusuf Has Hacib'in hayatïyla ilgili şu an için
kesin bilgilere yok denecek kadar azdïr. Ancak,
mu ellifin kendi hakkïnda yazdïg ï bazï bilgileri, adï
geçen eserinde bulmak mu mku ndu r. I lim adamï R.
Arat'ïn hesabïna go re, manzum eseri bitirdig i do -
nemde Yusuf, 54 yaşïndaydï. O manzumesine Balasa-
gun şehrine başlamïş, 1067-1070 yïllarïnda
Kaşkar'da bitirmiş olup, toplam 18 ayda
tamamlamïştïr. Hanlar hanï diye bilinen Kaşkar
şehrinin idarecisi Tavgaç Buura Karahan Ebu Ali Ha-
san'a takdim etmiştir. Han, manzumenin mazmun ve
muhtevasïnï fark edince, ona o vgu anlamïnda şaire
"Ulug Has-Hacib" unvanïnï vermiştir. Burdaki "has"
Arapça'da saraydaki saygïn insanlarïn biri, "Ulug Has
-
Hacib" ise, sarayda hizmet etmekte olan ileri gelen
saygïn insan anlamïna gelmektedir.
1069-1070 yïllarïnda Yusuf Balasagun'un
yazdïg ï Tu rkçe Kutadgu Bilig isimli bu eser, du -
nyanïn çok sayïda diline tercu me edilmiştir.
Gu nu mu zde Kutadgu Bilig manzumesinin u ç
nu shasï(kopyasï) muhafaza edilmektedir. Bir ta-
nesi Viyana şehrindedir. I kincisi Kahire şehrinde
olup 1986 yïlïnda keşfedilmiştir. U çu ncu su ise
O zbekistan'ïn Namangan şehrinde bulunmuş olup,
КУТАДГУ БИЛИГ И ЕГО ДУХОВНО-КУЛЬТУРНАЯ ЦЕННОСТЬ
Языкознание и литературоведение / Абдуллаев С./ abdullaev.sayfullah@gmail.com / УДК 821.51
показывает, каким должен быть каждый чело-
век в обществе. В этом отношении эпос счита-
ется источником исторического значения для
тех, кто хочет изучать национальную культу-
ру тюркских народов. Кроме того, эта работа
считается важной в истории литературного
языка тюркских народов того времени.